Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, η πλειονότητα των κατόχων θεωρεί ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις δεν θα οδηγήσουν στον επιδιωκόμενο στόχο της πρότασης της ΕΕ να μειωθούν οι τελικές τιμές για τους καταναλωτές στα σημεία πώλησης, ενώ φοβούνται ότι οι όποιες απώλειες εσόδων για τις τράπεζες θα καλυφθούν με υψηλότερες χρεώσεις από τους κατόχους καρτών. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα οδηγούσε τους κατόχους καρτών να ακυρώσουν τις κάρτες τους ή να τις χρησιμοποιούν λιγότερο.
Αντίστοιχες επιφυλάξεις έχουν άλλωστε καταγραφεί και στις συζητήσεις της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από καταναλωτικές οργανώσεις.
Ειδικότερα, οι κυριότερες αλλαγές, που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφορούν:
- Στον καθορισμό ανώτατων ορίων στις διατραπεζικές προμήθειες (Multilateral Interchange Fees - MIF's) στα συστήματα πληρωμών με κάρτα.
- Στη δυνατότητα να συμπεριλαμβάνονται πολλαπλά εμπορικά σήματα δικτύων (Visa, Mastercard κ.ά.) πάνω στην ίδια κάρτα.
- Στο δικαίωμα των εμπόρων να επιλέξουν ποιες συγκεκριμένες κάρτες θα δέχονται ή θα απορρίπτουν, ακόμα και ανάμεσα σε αυτές με το ίδιο εμπορικό σήμα δικτύου, σε αντίθεση με το ισχύον καθεστώς (Honour All Cards Rule - HACR).
Με στόχο να διερευνηθούν οι απόψεις των κατόχων καρτών σχετικά με τις επικείμενες αλλαγές που σχεδιάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο στα συστήματα πληρωμών με κάρτες και οι δυνητικές αντιδράσεις τους σε αυτές, το ΙΟΒΕ, σε συνεργασία με την εταιρεία έρευνας κοινής γνώμης Public Issue, πραγματοποίησε έρευνα, η οποία στηρίχθηκε στα αποτελέσματα που προέκυψαν από τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 ατόμων (κατόχων καρτών) πανελλαδικά, με τη χρήση προκαθορισμένου ερωτηματολογίου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η συχνότητα χρήσης καρτών στην Ελλάδα είναι πολύ περιορισμένη. Οι κάρτες χρησιμοποιούνται καθημερινά ή εβδομαδιαία μόλις από το 12% των ερωτηθέντων. Για σύγκριση, σε αντίστοιχη έρευνα στην Πορτογαλία, το 54% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι χρησιμοποιεί χρεωστικές κάρτες καθημερινά και το 30% μέχρι και δύο φορές την εβδομάδα.
Ενδιαφέρον εύρημα αποτελεί το γεγονός ότι μόνο ένα 9% των Ελλήνων κατόχων κάρτας έχει αντιμετωπίσει ποτέ πρόβλημα με συναλλαγή τους και εξ' αυτών το 1/3 δήλωσε ότι το πρόβλημα ήταν θέμα αποδοχής της κάρτας. Παρόλα αυτά, η χρήση καρτών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα, με 1 στους 3 κατόχους να μην χρησιμοποιεί την κάρτα του/της ή να την χρησιμοποιεί για δαπάνες ύψους έως 50 ευρώ, ενώ η μέση μηνιαία δαπάνη προσεγγίζει μόλις τα 104 ευρώ.
Σύμφωνα με την έρευνα, μεγάλο μέρος των κατόχων καρτών, το 75% εκτιμά ότι οι προτεινόμενες αλλαγές στα συστήματα πληρωμών δεν θα οδηγήσουν στον επιδιωκόμενο στόχο της πρότασης της ΕΕ να μειωθούν οι τιμές. Ταυτόχρονα, εκφράζεται ο προβληματισμός από αντίστοιχο ποσοστό ότι οι όποιες απώλειες εσόδων για τις τράπεζες θα καλυφθούν με υψηλότερες χρεώσεις από τους κατόχους καρτών. Πιθανή αντίδραση στην ενδεχόμενη αύξηση του κόστους για τους μισούς κατόχους καρτών θα είναι η ακύρωση των καρτών, ενώ το 1/3 δηλώνει ότι θα τις χρησιμοποιεί λιγότερο.
Παράλληλα, μία πιθανή αλλαγή του καθεστώτος της καθολικής αποδοχής για τις κάρτες (HACR), όπως ισχύει σήμερα, εκτιμάται από πάνω από τους μισούς κατόχους καρτών ότι θα επιδράσει αρνητικά στους ίδιους. Επιπρόσθετα, η προσθήκη πολλαπλών εμπορικών σημάτων στις κάρτες, σύμφωνα με τις απαντήσεις των κατόχων καρτών, αναμένεται να δημιουργήσει αβεβαιότητα σε αυτούς για το πού πρέπει να απευθυνθούν σε περίπτωση απώλειας ή κλοπής, σύμφωνα με το 45%, σε περίπτωση αντιδικίας με τους εμπόρους, σύμφωνα με το 55%, αλλά και σε περίπτωση απάτης και επιστροφής χρημάτων, σύμφωνα με το 60% των ερωτηθέντων.
Έτσι, τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας προβάλλουν ότι οι προτεινόμενες αλλαγές δείχνουν να "τρομάζουν" τους κατόχους καρτών, με την πλειονότητα να πιστεύει ότι οι αλλαγές δεν θα οδηγήσουν σε μείωση των τιμών, όπως στοχεύει η πρόταση της ΕΕ. Παράλληλα, εκτιμούν ότι ενδεχομένως θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερο για τις κάρτες τους, με ισχυρό ενδεχόμενο να οδηγηθούν σε ακύρωση ή/και σε λιγότερη χρήση των καρτών πληρωμών.
Η ήδη χαμηλή συχνότητα χρήσης των καρτών στην Ελλάδα, όπως αποδεικνύεται από τις απαντήσεις των κατόχων καρτών, ενδεχομένως να περιοριστεί περαιτέρω, σε περίπτωση που οι καταναλωτές έρθουν αντιμέτωποι με υψηλότερο κόστος κατοχής των καρτών τους. Σημειώνεται ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αποτελούν τον πλέον ενδεδειγμένο και αποτελεσματικό τρόπο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας, παγκοσμίως.
Συνοψίζοντας, η έρευνα υποδεικνύει ότι οι προτεινόμενες αλλαγές στα συστήματα πληρωμών θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στη συμπεριφορά των καταναλωτών. Ως εκ τούτου, ο αντίκτυπος της προτεινόμενης κανονιστικής ρύθμισης στην Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα αντιδράσουν οι Έλληνες καταναλωτές στις αλλαγές.
Το ενδεχόμενο περαιτέρω περιορισμού χρήσης καρτών μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στο επιχειρηματικό υπόδειγμα των τραπεζών και των εμπορικών καταστημάτων. Επιπλέον, οι ενδεχόμενες αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στην προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της παράνομης οικονομίας και, έτσι, πρέπει να ληφθούν υπόψη στη χάραξη της πολιτικής για το θέμα.