Για το πτωχευτικό δίκαιο, σύμφωνα με αρμόδιες κυβερνητικές πηγές, η κατεύθυνση των αλλαγών είναι α' φενός η επιτάχυνση των διαδικασιών και αφ' ετέρου η παροχή δεύτερης ευκαιρίας στους επιχειρηματίες που πτωχεύουν, αλλά με ασφαλιστικές δικλείδες που θα αποτρέπουν την κατάχρηση αυτής της δυνατότητας. Δηλαδή τις εικονικές πτωχεύσεις.

Άλλωστε, αυτό αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της κυβέρνησης που πρέπει να υλοποιηθεί έως τον Οκτώβριο του 2014, αλλά και αυτονόητη απαίτηση του επιχειρηματικού κόσμου, καθώς οι καθυστερήσεις στην εκκαθάριση μιας υπό πτώχευση επιχείρησης φτάνουν σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και τα 20 χρόνια, εμποδίζοντας τους επιχειρηματίες να ιδρύσουν μια νέα επιχείρηση.

Πριν λίγες ημέρες, ο υπουργός Ανάπτυξης, Κωστής Χατζηδάκης, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης μελέτης της PWC για την ελληνική οικονομία, τόνισε ότι το ΥΠΑΝ βρίσκεται σε επαφή με το Υπουργείο Δικαιοσύνης για να υπάρξουν αλλαγές στο πτωχευτικό δίκαιο που να αφορούν τόσο στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά όσο και τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις.

Δίνοντας τη κατεύθυνση των επικείμενων αλλαγών, ανέφερε ότι θα αποσκοπούν στην επιτάχυνση των διαδικασιών για λύση επιχειρήσεων και εξασφάλιση μιας "δεύτερης ευκαιρίας", χωρίς να αποκαλύψει αν η κυβέρνηση προτίθεται να υιοθετήσει το Αγγλοσαξωνικό μοντέλο που προβλέπει ταχύτατες διαδικασίες αναδιάρθρωσης και μετοχοποίησης δανείων, ώστε να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις προσέλκυσης στρατηγικών επενδυτών για τις εταιρείες που έχουν υπαχθεί στο πτωχευτικό δίκαιο.

Ο υπουργός, τότε είχε υπογραμμίσει, ότι το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και σύνθετο, καθώς πέραν του Υπουργείου Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης εμπλέκεται το Υπουργείο Οικονομικών, η Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά και η τρόικα. Είχε μάλιστα χαρακτηρίσει μεγάλη πρόκληση την αναδιάρθρωση του επιχειρηματικού ιστού της χώρας, σημειώνοντας ότι αυτή δεν πρέπει να προέλθει από κεντρικό σχεδιασμό αλλά από την αγορά, με υποβοήθηση από την πλευρά της κυβέρνησης.

"Δεν είμαστε σοβιετική οικονομία για να επιβάλλουμε κεντρικές λύσεις από την άλλη όμως δεν μπορούμε να είμαστε παρατηρητές", ανέφερε χαρακτηριστικά ο Υπουργός Ανάπτυξης.

Σε άλλη γραμμή ο Προβόπουλος;

Την ίδια ώρα, όμως, που εξαγγέλλονται αλλαγές στο πτωχευτικό δίκαιο, που δίνουν την πολυπόθητη δεύτερη ευκαιρία, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιώργος Προβόπουλος, υποστηρίζει την ανάγκη συγκέντρωσης στο "επιχειρείν".

Μόλις πριν λίγο καιρό ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γεώργιος Προβόπουλος μιλώντας στους Financial Times είχε υπογραμμίσει την την ανάγκη ριζικής αναδιάρθρωσης του επιχειρηματικού χάρτη της χώρας. Οπως ανέφερε το δημοσίευμα, οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να αφήνουν τις αδύναμες, μη βιώσιμες, επιχειρήσεις να πτωχεύουν και να ενθαρρύνουν τη συγκέντρωση σε όλο το εύρος της οικονομίας, προκειμένου να επιστρέψει η χώρα σε βιώσιμη ανάπτυξη.

Η προειδοποίηση αυτή, του κεντρικού τραπεζίτη ήλθε ύστερα από την πίεση που άσκησε η κεντρική τράπεζα προς τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας, ώστε να ιδρύσουν διευθύνσεις -"bad banks"- για να αντιμετωπίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία ανέρχονται στο 33% των συνολικών δανείων ύψους περίπου 220 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι τράπεζες μέχρι τώρα ήταν απρόθυμες να "βγάλουν την πρίζα" από επιχειρήσεις που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.

"Μετά από μια τόσο βαθιά κρίση αυτό που χρειαζόμαστε είναι ισχυρή συγκέντρωση στην οικονομία", δήλωσε ο κ. Προβόπουλος. "Η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά πρέπει να επιταχυνθεί. Έχω παροτρύνει τις τράπεζες να επιδιώξουν τη συγκέντρωση σε άλλους κλάδους της οικονομίας προκειμένου αυτοί να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και πιο ανταγωνιστικοί. Αυτό θα ήταν εξαιρετικά επωφελές για την οικονομία: θα άνοιγε τον δρόμο για βιώσιμη ανάπτυξη και, το κυριότερο, για αύξηση της απασχόλησης", τόνισε. 

Η εξαετής ύφεση, σημειώνουν οι F.T., έχει αφήσει βαθιά σημάδια στον τομέα των επιχειρήσεων, ωστόσο μόλις μία μεγάλη εισηγμένη εταιρεία με έδρα την Αθήνα, η οποία δραστηριοποιείται στην αξιοποίηση ακινήτων, έχει οδηγηθεί σε πτώχευση. Μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες και όμιλοι ΜΜΕ εξακολουθούν να λειτουργούν κανονικά, αν και βαρύνονται με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Το ερώτημα είναι εάν πίσω από τις διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις κρύβονται και διαφορετικές πολιτικές, που οδηγήσουν και σε αντίστοιχες επιλογές προσώπων στα κομβικά πόστα των υπουργείων Οικονομικών, Ανάπτυξης αλλά και στο θώκο του διοικητή της ΤτΕ.....

Παράλληλα, πάντως με την αναμόρφωση του πτωχευτικού κώδικα, η κυβέρνηση προωθεί ευρύτερη παρέμβαση στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης θετικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Οι αλλαγές αυτές έχουν μπει και στο στόχαστρο της τρόικας, καθώς συνδέονται με την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, την αποφυγή της ομηρίας φυσικών και νομικών προσώπων.

Μεταξύ των παρεμβάσεων και των αλλαγών που θα προωθηθούν είναι η κατάργηση των πολλαπλών ανακοπών από τη στιγμή που υπάρχει εκτελεστός τίτλος αλλά και η υποχρεωτική εξωδικαστική διαμεσολάβηση προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.

Κώδικας καλών πρακτικών

Επιπλέον, σύμφωνα με το ΑΠΕ, ο Κώδικας καλών πρακτικών της Τράπεζας της Ελλάδος τέθηκε στη συνεδρίαση με αφορμή την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης στην οποία μετείχαν καταναλωτικές οργανώσεις, η Ένωση Τραπεζών, κ.α. Όπως έγινε γνωστό ο Κώδικας θα θεσμοθετηθεί με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, ώστε το κείμενο να έχει αυξημένο ειδικό βάρος και θα τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή στα τέλη του έτους ώστε να προσαρμοστούν τόσο οι τράπεζες όσο και οι δανειολήπτες.

Όπως είναι γνωστό ο Κώδικας περιγράφει τις διαδικασίες επικοινωνίας και ενημέρωσης μεταξύ τραπεζών και οφειλετών, προβλέπει διάφορα στάδια παρέμβασης ανάλογα με τις ημέρες καθυστέρησης των οφειλών και υποδεικνύει εναλλακτικές δυνατότητες ρύθμισης των δανείων σε καθυστέρηση που περιλαμβάνουν:

• Βραχυπρόθεσμες λύσεις: καταβολή μόνο τόκων, μειωμένες δόσεις, περίοδο χάριτος, αναβολή πληρωμής δόσης/δόσεων, τακτοποίηση καθυστερούμενου υπολοίπου και κεφαλαιοποίηση καθυστερήσεων.
• Μακροπρόθεσμες λύσεις: μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου, αλλαγή Τύπου Επιτοκίου (π.χ. από κυμαινόμενο σε σταθερό), παράταση της διάρκειας, διαχωρισμό ενυπόθηκου δανείου σε βιώσιμο δάνειο με εμπράγματη εξασφάλιση, το οποίο ο δανειολήπτης αποπληρώνει, και το υπόλοιπο του δανείου, στο οποίο δεν λογίζονται τόκοι έως μια μεταγενέστερη ημερομηνία αποπληρωμής. Επίσης, παροχή πρόσθετης εξασφάλισης από τον δανειολήπτη, λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης και συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο.

Ακόμα, προβλέπονται λύσεις οριστικής διευθέτησης που αποσκοπούν στην οριστική τακτοποίηση της απαίτησης της τράπεζας έναντι του δανειολήπτη.

Σε αυτές περιλαμβάνονται η εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου, η μετατροπή σε Χρηματοδοτική Μίσθωση, η πώληση και ενοικίαση (ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου είτε στο ίδρυμα είτε σε τρίτο αποπληρώνοντας μέρος ή το σύνολο του δανείου), μεταβίβαση του δανείου σε άλλο ίδρυμα, αντικατάσταση παλαιού δανείου με νέο μικρότερου υπολοίπου, διαχείριση σε εκκαθάριση στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας, ρευστοποίηση εξασφαλίσεων και δικαστικές/νομικές Ενέργειες πέραν της ρευστοποίησης εξασφαλίσεων.

Στη συνεδρίαση αποφασίσθηκε ακόμη η εκπόνηση τριών μελετών στις οποίες θα βασιστούν οι απαιτούμενες νομοθετικές αλλαγές. Οι μελέτες αυτές αφορούν το πτωχευτικό πλαίσιο φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και τη λειτουργία της αγοράς ακινήτων και θα είναι έτοιμες ως το τέλος Ιουνίου.

Γιώργος Αλεξάκης