Tα μηνύματα αισιοδοξίας που στέλνουν οι Αγορές της Ελλάδας και της Πορτογαλίας με την διάθεση κρατικών ομολόγων στις Διεθνείς Αγορές και την απορρόφηση τους, συνιστούν σημάδια ανάκαμψης από την οικονομική κρίση που κατακλύζει τις αγορές της Ευρώπης τα τελευταία 5 χρόνια. Παραταύτα οι συνέπειες της μακρόχρονης περιόδου λιτότητας είναι εμφανείς και όχι μόνο στην Ελλάδα, που συνεχίζει να ταλανίζεται από την υψηλή ανεργία, την οικονομική ύφεση και το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος.

Παραμένει ακόμα αναπάντητο το ερώτημα, για το εάν η δραστική δέσμη των μέτρων που λήφθηκαν, συνεισέφεραν τελικά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των χωρών αυτών, στο βαθμό που να μπορούν να ανταπεξέλθουν ξανά, στις πιέσεις που θέτουν οι Αγορές.

Αν και τα αποτελέσματα της κρίσης στη Νότια Ευρώπη ήταν πιο ήπια, παρ΄όλα αυτά έχει αναδειχθεί έντονα η ανάγκη για τη λήψη συμπληρωματικών μέτρων με τη μορφή διαθρωτικών αλλαγών.

• Πτωχεύσεις Εταιρειών στη Δυτική Ευρώπη 

Ο συνολικός αριθμός των εταιρειών που πτώχευσαν στη Δυτική Ευρώπη το 2013 ανήλθε σε 192.340 επιχειρήσεις έναντι 190.161 επιχειρήσεων το 2012 (αύξηση 1,1% ή 2.179 επιχειρήσεις).

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 17 χώρες που εξετάστηκαν, στις εννέα χώρες σημειώθηκε μείωση των πτωχεύσεων με τα πιο αισιόδοξα μηνύματα να προέρχονται από την Ιρλανδία (-19%) και το Βέλγιο (-11%), ενώ οι υπόλοιπες οκτώ χώρες είχαν αύξηση, με ενδεικτικότερα παραδείγματα τη Νορβηγία (+20), την Ιταλία (+16%) και την Ισπανία (+15%).

Λιγότερες αριθμητικά ήταν οι πτωχεύσεις που σημειώθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, ενώ περισσότερες πραγματοποιήθηκαν στη Γαλλία.

Στην Ελλάδα σημειώθηκαν 392 πτωχεύσεις το 2013, έναντι 415 πτωχεύσεων το 2012, ήτοι μείωση της τάξης του 5,5%. Στο σημείο αυτό θα  πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, όπου το τελευταίο έτος, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 3,9%, μόνον ένα μικρό ποσοστό των εταιρικών λουκέτων, πραγματοποιήθηκε μέσω των επίσημων διαδικασιών του πτωχευτικού κώδικα.

Κύρια αιτία της αυξημένης τάσης των πτωχεύσεων αποτελεί η επιδείνωση του επιχειρηματικού και οικονομικού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, οι παράγοντες που επηρέασαν τον αριθμό των πτωχεύσεων ήταν η ανεργία, ο ιδιωτικός δανεισμός, ο περιορισμός των χρηματοδοτήσεων, αλλά και δομικές αιτίες, όπως για παράδειγμα η έλλειψη ιδίων κεφαλαίων, η αυτοαπασχόληση, η μείωση του Εθνικού Εγχώριου Προϊόντος, οι οποίοι στο σύνολο τους δεν εμπνέουν μακρόπνοη σταθερότητα.   

• Ποσοστό συμμετοχής Τομέων Δραστηριότητας στις Πτωχεύσεις

Συγκριτικά με το 2012 η εικόνα της συμμετοχής των Τομέων Δραστηριότητας στο σύνολο των Πτωχεύσεων έχει αλλάξει σημαντικά. Ο Τομέας των Υπηρεσιών αναδεικνύεται και πάλι πρωταγωνιστής με συμμετοχή 36% στο σύνολο των πτωχεύσεων της Δ. Ευρώπης το 2013, αν και μειωμένος έναντι της περσινής χρονιάς. Ο Τομέας του Εμπορίου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται το Λιανικό και Χονδρικό Εμπόριο, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις catering, αύξησε σημαντικά τη συμμετοχή του, με 1 στις 3 επιχειρήσεις  να δηλώνουν πτώχευση το 2013, κυρίως ως αποτέλεσμα της χαμηλής αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών στις υπό κρίση χώρες.

Παράλληλα, και ο Τομέας της Βιομηχανίας σημείωσε αύξηση κατά 1% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια,  ενώ οριακή μείωση παρουσίασε ο Τομέας των Κατασκευών. 

• Οικονομική Κατάσταση και Ρευστότητα των Επιχειρήσεων

Ι. Περιθώριο κέρδους  ΕΒΙΤ – Έσοδα και Κέρδη στη Δ. Ευρώπη

Εξετάζοντας τους πιο πρόσφατους δημοσιευμένους ισολογισμούς του 2012 σε δείγμα 3,3 εκατ. επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην EU-15 (συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας και της Ελβετίας) διαπιστώνεται ότι η συμμετοχή των εταιρειών που εμφανίζουν χαμηλό περιθώριο ΕΒΙΤ (έως 5%) αυξήθηκε από 24,3% το 2011 σε 29% το 2012, ενώ αρνητικό περιθώριο παρουσίασε το 28% περίπου των επιχειρήσεων το 2012. Μία στις επτά εταιρείες (15%) εμφανίζουν  περιθώριο κέρδους ΕΒΙΤ έως 25% το 2012, ενώ οι επιχειρήσεις  που δηλώνουν περιθώριο κέρδους ΕΒΙΤ πάνω από 25% (14%) παρουσίασαν  οριακή μείωση  κατά 1 περίπου ποσοστιαία μονάδα το 2012 έναντι του 2011.

Ο Τομέας του Εμπορίου που περιλαμβάνει Λιανικό και Χονδρικό Εμπόριο, αλλά και τον Κλάδο Εστίασης  συγκεντρώνει το 31,6% των επιχειρήσεων με αρνητικό ΕΒΙΤ  ή με πολύ χαμηλό περιθώριο, έως 5%. Μόνο το 4% των επιχειρήσεων του τομέα, δηλώνει περιθώριο κέρδους ΕΒΙΤ μεγαλύτερο από 25%. Συγκριτικά, στον Κλάδο των Κατασκευών το 10,2% των επιχειρήσεων εμφανίζει περιθώριο κέρδους ΕΒΙΤ μεγαλύτερο από 25%.

Συνολικά, τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων  δείχνουν ότι πέντε χρόνια από την έναρξη της Κρίσης στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να παρουσιάζουν οικονομική δυσχέρεια και να βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Αρκετές επιχειρήσεις έχοντας χάσει τη διεθνή τους ανταγωνιστικότητα αντιμετωπίζουν μειωμένη κερδοφορία, ενώ τα αυξημένα κόστη (π.χ. ενέργειας και πρώτων υλών) συμπιέζουν ακόμη περισσότερο τα κέρδη των επιχειρήσεων. Το 2012, μόνο το 45% των επιχειρήσεων βελτίωσαν την κερδοφορία τους.

Να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα από τους πρώτους ισολογισμούς του 2013 είναι ενθαρρυντικά, καθώς περισσότερες επιχειρήσεις δηλώνουν υψηλότερα περιθώρια κέρδους ΕΒΙΤ.

ΙΙ. Δείκτης Ιδίων Κεφαλαίων στην Ευρώπη

Βάσει ανάλυσης των ισολογισμών (2012-13) για τις 15 χώρες της Ευρώπης καθώς και της Νορβηγίας και Ελβετίας,  η συνολική εικόνα παρουσιάζει μια μεγάλη πόλωση μεταξύ των αδύναμων και δυνατών οικονομικά, επιχειρήσεων.

Μία στις τέσσερις επιχειρήσεις στην Ευρώπη παρουσιάζει έλλειψη κεφαλαίων. Ο αριθμός των επιχειρήσεων με υψηλά επίπεδα (+50%) Ιδίων Κεφαλαίων αυξήθηκε, ενώ και το μέγεθος των Ιδ. Κεφαλαίων τους βελτιώθηκε περεταίρω.

Μελέτη για την κατάσταση του δείκτη Ιδίων Κεφαλαίων ανά χώρα, δείχνει ότι η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία (GIIPS states) χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα συμμετοχής (30,2%) επιχειρήσεων με  χαμηλό επίπεδο του δείκτη, ενώ παράλληλα 1 στις 3 επιχειρήσεις των ίδιων χωρών  έχουν υψηλή επιδότηση (+50%) Ιδίων Κεφαλαίων.

Σημαντική διαφοροποίηση παρουσιάζουν οι ημέρες είσπραξης των απαιτήσεων μεταξύ των χωρών & περιοχών της Δ. Ευρώπης. Η απόσταση σε σχέση με την Β. Ευρώπη διευρύνεται περαιτέρω, παρότι ο Μ.Ο. στη Δ. Ευρώπη εμφανίζει βελτίωση κατά μία ημέρα.

Ο συνολικός αριθμός των εταιρειών οι οποίες πτώχευσαν στην Ανατολική Ευρώπη ανήλθε σε 100.984 επιχειρήσεις το 2013, έναντι 97.169 επιχειρήσεων το 2012, μια αύξηση της τάξης του 3,9% έναντι του 2012 (και διπλάσια σε σύγκριση με το 2010).

Σε επίπεδο χωρών, σημαντική αύξηση των πτωχεύσεων παρουσίασε η Βουλγαρία (+221,7%) και ακολούθησε η Σλοβενία (+58,2%). Αντιθέτως, σημαντική μείωση των πτωχεύσεων παρουσίασαν η Εσθονία (-7,3%) και η Λετονία (-7,2%). 

Η εικόνα στις Η.Π.Α. είναι ηπιότερη αυτής των Ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και η χώρα παρουσιάζει μείωση των πτωχεύσεων της τάξεως του 17,1% μεταξύ του 2012 και του 2013 (33.212 πτωχεύσεις το 2007 έναντι 40.075 το 2012). Η εικόνα παραμένει η ίδια και στις πτωχεύσεις ιδιωτών -private individuals bankruptcies- όπου παρατηρείται μείωση 12,0%.

Στις ΗΠΑ η μείωση των περιπτώσεων πτώχευσης εξελίσσεται με θετικό ρυθμό τα τελευταία 2 χρόνια (2011-13). Οι προσωπικές πτωχεύσεις, συνεχίζουν και το 2013 να διατηρούν τη συντριπτική συμμετοχή (97%) στο σύνολο των Πτωχεύσεων (1.071.932 περιπτώσεις).

Δείτε εδώ ολόκληρη την μελέτη “Corporate insolvencies in Europe 2013/14”.