Στην τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ, αναγνωρίζεται ωστόσο ως κίνδυνος του οικονομικού προγράμματος, η καθυστέρηση των δομικών μεταρρυθμίσεων. Όπως ανέφερε, χαρακτηριστικά, ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Νίκος Βέττας, οι τρεις παράγοντες από τους οποίους θα εξαρτηθεί η πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές θα είναι η ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης, το κλίμα στις διεθνείς αγορές, αλλά και το εάν θα υπάρχει συμπληρωματικότητα χρηματοδότησης από ΕΕ και αγορές.
Όσο υπάρχουν αναποφασιστικότητα, αμφιθυμία, έλλειψη συναίνεσης και καθυστερήσεις στην εφαρμογή των απαραίτητων δομικών μεταρρυθμίσεων, τόσο θα υπάρχει αδυναμία προσέλκυσης επενδύσεων και αύξησης των εξαγωγών και φυσικά αδυναμία επίτευξης υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας, υποστηρίζει το ΙΟΒΕ.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι η ήπια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά το τρέχον εξάμηνο, προερχόμενη κυρίως από δραστηριότητες έντασης εργασίας, όπως αυτές στον τομέα του τουρισμού και της εστίασης, θα συνεχίσει να ασκεί περιοριστικές πιέσεις στην ανεργία, τουλάχιστον έως και το τρίτο τρίμηνο. Συνεκτιμώντας το διαχρονικά μέγιστο επίπεδο της ανεργίας στις αρχές του 2014, η πρόβλεψη για το μέσο επίπεδό της το 2014 διατηρείται στο 26,7%, ελαφρώς χαμηλότερα του περυσινού (27,5%).
Το ΙΟΒΕ εκτιμά γενικά πως «ο δρόμος που ανοίγεται για την ελληνική οικονομία δεν προβλέπεται να είναι ευθύγραμμος αλλά μπορεί να είναι πολύ θετικός» υπό πέντε προϋποθέσεις:
- Πρέπει να τονισθεί πως μια πολιτική ανάπτυξης μέσω στροφής σε δημοσιονομική χαλάρωση και ελλείμματα δεν είναι εφικτή και ότι αυτό δεν οφείλεται στην τρέχουσα συμφωνία με τους εταίρους. Η δημοσιονομική πειθαρχία απαιτείται για την παραμονή στο κοινό νόμισμα σε κάθε περίπτωση και είναι το απαραίτητο και εύλογο κόστος για τη σταθερότητα που αυτό το νόμισμα προσφέρει. Ακόμη και μετά τη λήξη της μνημονιακής συμφωνίας, λοιπόν, η Ελλάδα θα βρίσκεται υπό δημοσιονομική επιτήρηση και συντονισμό με τους εταίρους, όπως άλλωστε και οι άλλες χώρες της ευρωζώνης. Επιπλέον, μελλοντικά, και εκτός προγράμματος επίσημης χρηματοδότησης, η αυστηρότερη επιτήρηση και ο έλεγχος θα προέρχονται από τους ίδιους τους ιδιώτες επενδυτές, δηλαδή από τις αγορές.
- Η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης το συντομότερο δυνατό και για τα επόμενα χρόνια αποτελεί την κομβική προϋπόθεση ώστε να μην εκτροχιασθεί το πρόγραμμα προσαρμογής. Αυτοί οι υψηλοί ρυθμοί απαιτούν σημαντική αύξηση των επενδύσεων και, δεδομένου του ύψους της απαιτούμενης αύξησης, αυτή θα πρέπει να προέλθει από πολλές και διάφορες πηγές. Όπως είναι φυσικό, η προσέλκυση επενδύσεων προϋποθέτει αφενός ένα ελάχιστο επίπεδο πολιτικής σταθερότητας και συναίνεσης ως προς τους κύριους στόχους της οικονομικής πολιτικής, αφετέρου επιμονή σε μεταρρυθμίσεις που θα αμβλύνουν τα εμπόδια εισόδου στις αγορές. Η μη επίτευξη επαρκώς υψηλών ρυθμών ανάπτυξης ήδη από το επόμενο έτος θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα στη χρηματοδότηση της χώρας και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού. Δεν υπάρχει η πολυτέλεια του εφησυχασμού και της καθυστέρησης.
- Η συνολική βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους συναρτάται στενά με την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και δεν μπορεί να εξετάζεται σε κανένα άλλο πλαίσιο. Ακόμη και αν επιτυγχανόταν μια πολύ σημαντική εφάπαξ μείωσή του, το χρέος δεν θα ήταν βιώσιμο εάν δεν υπήρχε εμπιστοσύνη για τη χώρα και υψηλά επίπεδα επενδύσεων. Αντίστροφα, μια σχετικά ηπιότερη πορεία συστηματικής απομείωσης της παρούσας πραγματικής αξίας του χρέους θα μπορούσε να εγγυηθεί τη βιωσιμότητά του εάν λειτουργούσε ως μοχλός για προσέλκυση επενδύσεων.
- Η απεμπλοκή από τη μνημονιακή συμφωνία αποτέλεσε το κέντρο της πρόσφατης πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά θα είναι το κύριο ζήτημα ενδιαφέροντος και στο προσεχές διάστημα. Εφόσον ο σαφής στόχος είναι η παραμονή στην ευρωζώνη, η απεμπλοκή αυτή είναι εύλογο να γίνει σταδιακά. Σε σύγκριση με εναλλακτικές οδούς, η έως τώρα συμφωνία συνολικά έφερε οφέλη και στην ελληνική οικονομία και στην ευρωπαϊκή, καθώς απέτρεψε την κατάρρευση. Όμως υπήρξαν και σημαντικά στοιχεία αποτυχίας: οι μεταρρυθμίσεις θα έπρεπε να προωθηθούν με μεγαλύτερη ένταση και καλύτερη στόχευση και η μεταφορά στο νέο παραγωγικό πρότυπο θα έπρεπε να υποστηριχθεί ως επείγουσα προτεραιότητα, ώστε η ύφεση να είναι πολύ μικρότερη και το χρέος ευκολότερα διαχειρίσιμο.
Η χαμηλή δραστηριότητα του ΤΑΙΠΕΔ παγώνει τις επενδύσεις
Στην έκθεση αναφέρεται ότι οι ξένες άμεσες επενδύσεις και γενικότερα η επενδυτική δραστηριότητα πλήττονται εν μέρει από τη χαμηλή και φέτος δραστηριότητα του ΤΑΙΠΕΔ. Η προς τα κάτω αναπροσαρμογή των προβλεπόμενων εσόδων του στην προηγούμενη αξιολόγηση από την τρόικα, η οποία αφορούσε κυρίως στο τρέχον έτος (στα 1,5 δισ. ευρώ., από 3,6 δισ. ευρώ στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2014), θα έχει επιπτώσεις στις επενδύσεις και την παραγωγική δραστηριότητα όχι μόνο τη φετινή χρονιά, κατά το οποίο θα γινόταν ως επί το πλείστον η συμβασιοποίηση και η διευθέτηση γραφειοκρατικών ζητημάτων για την εκκίνηση των επενδύσεων, αλλά κυρίως το 2015. Αντίρροπα στις περιοριστικές επιδράσεις στις επενδύσεις από το μικρό αριθμό ενεργειών του ΤΑΙΠΕΔ έχει λειτουργήσει η περισσότερο εμπροσθοβαρής σε σχέση με το 2013 υλοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ Τάκης Αθανασόπουλος, αφού εστίασε στην ανάγκη να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, ανέφερε ως μεγαλύτερα προβλήματα για την ελληνική οικονομία τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα και τη μεγάλη διαφθορά.
Ανάγκη για μια νέα συνεννόηση Ελλάδας- ΕΕ
Στην έκθεση του, τονίζει επίσης ότι θα πρέπει να προωθηθεί το συντομότερο μια νέα, αμοιβαία επωφελής, συνεννόηση ανάμεσα στην ελληνική οικονομία και την Ευρωπαϊκή Ένωση με στόχο τη διόρθωση των αστοχιών που έχουν πλέον παρατηρηθεί και κυρίως την ομαλή σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με το κέντρο της ευρωζώνης.
Ωστόσο συμπληρώνει ότι ρητή βάση για την επόμενη συνεννόηση πρέπει να αποτελεί το νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας, με έμφαση στην εξωστρέφεια, την καινοτομία και τις επενδύσεις που θα τις στηρίζουν.
Εννοείται, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το ΙΟΒΕ, ότι ο δρόμος μιας νέας, αμοιβαία επωφελούς, συνεννόησης με τους ευρωπαίους εταίρους περνάει μέσα και από την επίτευξη μιας έστω ελάχιστης πολιτικής σταθερότητας και συναίνεσης στη χώρα. Αυτή μπορεί να δράσει καταλυτικά για την τελική έξοδο από την κρίση και την έναρξη ενός θετικού κύκλου ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων και διατηρήσιμης ανόδου της οικονομίας.
Δείτε εδώ ολόκληρη την τριμηνιαία έκθεση και την Παρουσίαση «Η Ελληνική Οικονομία, 3/2014»