Μπορεί λοιπόν να αποφασίστηκε ότι την κύρια ευθύνη για την αποτροπή της ροής των προσφύγων αλλά και της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ανήκει στα κράτη της Αφρικής και κύρια στην Τουρκία, ωστόσο αναζητείται αξιοπιστία στη σύναψη συμφωνίας. Οι εσωτερικές αντιφάσεις της ΕΕ με τα ανατολικά κράτη μέλη να ζητούν να «βυθίζονται οι βάρκες των προσφύγων» παραβιάζοντας κατάφορα το χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, τις βόρειες χώρες να κλείνουν τα μάτια στο πρόβλημα αναζητώντας αναχώματα ψυχών στα Βαλκάνια και τη χρεοκοπημένη και σε ασφυκτική λιτότητα Ελλάδα να σώζει πάνω από 120 χιλιάδες ναυαγούς από τα κύματα του Αιγαίου το 2015 σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Reporter, δυσκολεύουν αν όχι αποτρέπουν την όποια προώθηση αποτελεσματικής λύσης. Έτσι για άλλη μια φορά η σύνοδος κατέληξε σε ανατολίτικο παζάρι.
Οι 28 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στη Σύνοδο της Βαλέτα αποφάσισαν τη σύσταση ενός Ταμείου Αρωγής για την Αφρική 1,8 δισ. ευρώ. από τα χρηματοδοτικά μέσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και με συνεισφορές των κρατών μελών της ΕΕ και άλλων δωρητών. Μέχρι στιγμής, 25 κράτη μέλη της ΕΕ και 2 δωρητές εκτός ΕΕ (Νορβηγία και Ελβετία) έχουν ανακοινώσει συνολική συνεισφορά περίπου 78,2 εκατ. ευρώ.
Όπως αναφέρει ανακοίνωση της Επιτροπής το καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης αποτελεί μια καινοτόμο απάντηση στο πώς η ΕΕ επιταχύνει τη συλλογική της ανταπόκριση στις σημερινές προκλήσεις επιτόπου και είναι ένα συμπληρωματικό εργαλείο της αναπτυξιακής συνεργασίας που εφαρμόζει ήδη η ΕΕ στην περιοχή για να βοηθήσει τις πλέον ευάλωτες χώρες της Αφρικής. «Είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο για την αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου δράσης που πρόκειται να εγκριθεί στη διάσκεψη κορυφής της Βαλέτα και θα είναι επωφελές για την περιοχή του Σαχέλ, την περιοχή της Λίμνης Τσαντ, το Κέρας της Αφρικής και τη Βόρειο Αφρική. Οι περιοχές αυτές στο σύνολό τους περιλαμβάνουν τις κυριότερες μεταναστευτικές οδούς προς την Ευρώπη. Οι γειτονικές χώρες στις περιοχές αυτές μπορούν επίσης να ωφεληθούν από τα σχέδια του καταπιστευματικού ταμείου για την αντιμετώπιση των περιφερειακών μεταναστευτικών ροών και των συναφών διασυνοριακών προκλήσεων» αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.
Η μεγάλη ευρωπαϊκή αποτυχία
Η σχετική συμφωνία υπεγράφη το πρωί της Πέμπτης στη Βαλέτα της Μάλτας, αλλά τα αποτελέσματα πολλοί τα αμφισβητούν, όπως η πολιτική ομάδα των Φιλελεύθερων και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι ενδεικτικό ότι στην ίδια λογική της αναπτυξιακής βοήθειας που εκ των πραγμάτων απέτυχε) η ΕΕ για εξωτερική βοήθεια το 2013 διέθεσε 14,86 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 9 % περίπου του συνολικού προϋπολογισμού της (8 λεπτά του ευρώ ημερησίως για κάθε ευρωπαίο). Όμως τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά στην ανάσχεση των ροών πληθυσμού και στη συγκράτηση των κινήσεων προσφύγων.
Κεντρικός ρόλος σε αυτή τη διαδικασία λόγω Συρίας, απ΄ όπου εκτιμάται ότι περίπου 10 εκατομμύρια είναι σε διαδικασία προσφυγοποίησης, είναι η Τουρκία. Με ελλειμματική της δημοκρατία της μετά την ισχυροποίηση Ερντογάν αναζητά οφέλη γεωστρατηγικά στην πλάτη των προσφύγων. Γι’ αυτό και η φωνή αγωνίας του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για την ανάγκη συνεργασίας με την Τουρκία. Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση από τον β’ παγκόσμιο πόλεμο ξεκαθάρισε ο Αλέξης Τσίπρας μετά τη Σύνοδο Κορυφής στη Μάλτα. Πρέπει να σκύψουμε όχι μόνο στις επιπτώσεις αλλά και στις ανάγκες που οδηγούν αυτούς τους ανθρώπους να φύγουν από τα σπίτια τους.
Όπως είπε ο ανεπτυγμένος κόσμος δεν είναι έτοιμος να δώσει απάντηση σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως το γιατί φεύγουν οι άνθρωποι από την εστία τους. Σημείωσε ότι «σε αυτά περιλαμβάνονται οι πόλεμοι αλλά και η εξάντληση των φυσικών πόρων των χωρών αυτών από τις πολυεθνικές».
Η Τουρκία σε ανατολίτικα παζάρια
Από τον προηγούμενο Απρίλιο είχα θέσει την ανάγκη ξεχωριστής συνόδου με την Τουρκία, είπε ο πρωθυπουργός σχολιάζοντας την προσπάθεια που ανακοίνωσαν οι επικεφαλής της ΕΕ να υπάρξει μια τέτοια συνάντηση εντός 2015 και ή δυνατόν τον Νοέμβριο.
Είναι σημαντικό ότι πάρθηκαν σήμερα αυτές οι αποφάσεις και ότι ξεκίνησε η προσπάθεια διαλόγου ώστε να φτάσουμε σε ένα κοινό σχέδιο δράσης. «Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το ταξίδι μου στην Τουρκία την επόμενη εβδομάδα».
Ωστόσο το ταξίδι αυτό χαρακτηρίζεται από διπλωματικούς κύκλους ως υψηλού ρίσκου δεδομένης της ανατολίτικης νοοτροπίας της γείτονος. Πάντως αναμένεται να συγκληθεί Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε.- Τουρκία στα τέλη του Νοεμβρίου (η πιθανότερη ημερομηνία είναι η 22α Νοεμβρίου) ή το αργότερα στις αρχές Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες. Η Ε.Ε. πρόκειται να δώσει στην Τουρκία 3 δισ. ευρώ για τα έτη 2016 – 2017, χρήματα που απαιτούνται να καταβληθούν από τα κράτη μέλη, καθώς ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός προβλέπει κονδύλιο 500 εκ ευρώ κάθε χρόνο.
Παιχνίδια κυριαρχίας
Ήδη τα χρήματα από πολλούς χαρακτηρίζονται ως υπερβολικά για τα αποτελέσματα, ενώ πολλοί κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου για το ότι η Γερμανία προσπαθεί να παζαρέψει με την Τουρκία μόνη της την αποτροπή των ροών με τη δημιουργία «συνεχών αναχωμάτων» σε Ελλάδα, Βαλκάνια αντί οποιαδήποτε τιμήματος ακόμα και της κυριαρχίας της Ελλάδος. Αναπόφευκτα η πιθανότητα τέτοιου είδους συμφωνίας με την Τουρκία έχει προκαλέσει τριγμούς τόσο ανάμεσα σε κράτη-μέλη, όσο και σε πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Την ώρα μάλιστα που το φάσμα της λιτότητας έχει γονατίσει το νότο.
Πάντως το στίγμα από τα Βερολίνο έχει δοθεί. Ενδεικτική η δήλωση του αντικαγκελαρίου της Γερμανίας Ζίγκμπαρ Γκάμπριελ ο οποίος υπογράμμισε από το Βερολίνο πως η Γερμανία θα πρέπει να παρέχει μονομερή βοήθεια στην Τουρκία σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία σε επίπεδο Ε.Ε. Κι αυτό ερήμην κανόνων.
Γιώργος Αλεξάκης