«Η ελληνική οικονομία, αν δεν υπάρξει σύντομα συμφωνία, θα αντιμετωπίσει πλήθος αβεβαιοτήτων» τόνισε, ενδεικτικά, ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, ο ίδιος εκτίμησε ότι εφόσον οι δύο πλευρές επιδείξουν ευελιξία, τότε «μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα».
Ο κ. Στουρνάρας επανέλαβε παράλληλα, τη δέσμευση της Ελλάδας για παραμονή στην Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ξεκαθάρισε ότι το πρόγραμμα βοήθειας θέτει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης. Υπογράμμισε ότι η Ευρωζώνη αποτελεί ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα.
Ο ίδιος μάλιστα σημείωσε ότι το πέρασμα της οικονομίας σε ανάπτυξη από το 2016 δείχνει τη δυναμική που υπάρχει.
Σημείωσε ότι η ύφεση στο α’ εξάμηνο του 2016 ήταν ηπιότερη του αναμενόμενου και συμπλήρωσε ότι είναι βάσιμο να προβλεφθεί ρυθμός ανάπτυξης 2,5% για το 2017. Εκτίμησε ταυτόχρονα ότι είναι βάσιμο να προβλεφθεί πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% το 2017.
Το 2015, το ΑΕΠ μειώθηκε μόλις κατά 0,2% παρά τις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες που επικράτησαν κατά κύριο λόγο το πρώτο εξάμηνο. Το 2016 το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές έτους 2010 αυξήθηκε κατά 0,3%, οι αποπληθωριστικές πιέσεις συγκρατήθηκαν, η απασχόληση ενισχύθηκε και μειώθηκε η ανεργία, αν και παραμένει πολύ υψηλή. Η πορεία αυτή αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι υπάρχουν αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού, τα οποία, μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας και απραξίας, είναι έτοιμα να ενεργοποιηθούν όταν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Διευκρίνισε βέβαια, ότι οι οικονομικές προβλέψεις της ΤτΕ για το τρέχον έτος, προϋποθέτουν την ολοκλήρωση της β΄ αξιολόγησης. Oι όποιες επισφάλειες για το ύψος του δημοσιονομικού αποτελέσματος συνδέονται με τη διατήρηση της καλής πορείας των εσόδων, τη συγκράτηση των μη παραγωγικών δημόσιων δαπανών, κυρίως όμως με την άμεση ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Συνδέονται επίσης με την αβεβαιότητα της επίτευξης των προβλεπόμενων εσόδων του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), λόγω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών.
Όσον αφορά το τραπεζικό σύστημα, διαβεβαίωσε ότι οι πιέσεις που παρατηρήθηκαν το 2015, αποκλιμακώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια του 2016.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα σημείωσε πως μειώθηκαν στα 106,3 δισ. ευρώ στα τέλη του 2016, ενώ στόχο αποτελεί να μειωθούν κατά 40 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2019. Εκανε λόγο παράλληλα για επιτάχυνση της εισροής των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων το πρώτο μήνα του 2017.
Οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι στο εσωτερικό συνδέονται κυρίως με τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος, όπως αποτυπώνονται στις δυσχέρειες της δεύτερης αξιολόγησης. Αν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προγράμματος, θα δημιουργηθούν σοβαρά προσκόμματα στην προσδοκώμενη ανάπτυξη: θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα και θα ανοίξει ένας νέος κύκλος αβεβαιότητας ως προς την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Η αβεβαιότητα θα οξυνθεί αν τελικώς δεν καταστεί δυνατή η συμμετοχή των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Τα παραπάνω θα υποσκάψουν την εμπιστοσύνη και θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η οποία, όπως αναφέρθηκε, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη.
Κίνδυνοι ανακύπτουν και από τις καθυστερήσεις και την αναβλητικότητα στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που έχουν αποφασιστεί ή από τις στρεβλώσεις στη λειτουργία του ανταγωνισμού που ενδέχεται να πλήξουν κρίσιμους τομείς της οικονομίας.
Για να περάσει η οικονομία από την ανάκαμψη σε ισχυρή διατηρήσιμη ανάπτυξη, απαιτούνται ενεργητικές μεσοπρόθεσμες πολιτικές με στόχο την εξάλειψη των εμποδίων που σήμερα ανακόπτουν την άνοδο και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος σταθερότητας που θα ευνοήσει την αναζωπύρωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Στα εμπόδια συγκαταλέγονται:
- η υπερφορολόγηση μιας φορολογικής βάσης με μειούμενη φοροδοτική ικανότητα,
- το ασταθές και ασαφές φορολογικό και γενικότερο νομικό πλαίσιο προστασίας των επενδυτών,
- οι γραφειοκρατικές και διοικητικές εμπλοκές, οι οποίες καθυστερούν την πραγματοποίηση επενδύσεων που έχουν ήδη εγκριθεί,
- οι μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης,
- η χαμηλή δανειοδοτική ικανότητα του τραπεζικού συστήματος και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού,
- οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων και στις τραπεζικές συναλλαγές και, τέλος,
- οι στρεβλώσεις στις αγορές και ιδιαίτερα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από ατελέσφορες ρυθμιστικές παρεμβάσεις.
Το σοβαρότερο από τα εμπόδια που πρέπει να αρθεί σταδιακά είναι η υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων. Η υπερκάλυψη του δημοσιονομικού στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα κατά το 2016 κατά κύριο λόγο προσδιορίστηκε από την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων και πολύ λιγότερο από τη συγκράτηση των δημόσιων δαπανών.
Η ανοδική πορεία των φορολογικών εσόδων οφείλεται στην αλλαγή των συντελεστών άμεσης και έμμεσης φορολογίας, αλλά και στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης λόγω της εκτεταμένης χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η οποία συνέβαλε στον περιορισμό της απόκρυψης εισοδημάτων. Ωστόσο, το ακολουθούμενο μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής λειτουργεί πλέον ανασταλτικά για την ανάπτυξη, συμβάλλει στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ιδιωτικού τομέα προς το Δημόσιο και ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή και την αδήλωτη εργασία.
Η είσοδος της οικονομίας σε μια αναπτυξιακή πορεία απαιτεί αλλαγή του ακολουθούμενου “φοροκεντρικού” μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής.