Κ. Ανδρουλάκη τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες “βομβαρδίζονται” με απόψεις για το τι πρέπει να γίνει για να βγούμε από την κρίση, γα το ποιες μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν για να αλλάξουμε σελίδα κλπ., αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Τελικά υπάρχει ελπίδα ή η προοπτική έχει “στερέψει”;
Προοπτική και ελπίδα υπάρχει. Ήδη νομίζω μέσα στα χρόνια της κρίσης έχουμε αρχίσει να αλλάζουμε τρόπο σκέψης και ο καθένας από την πλευρά του αρχίζει να σκέφτεται το γενικότερο καλό και όχι μόνο τον εαυτό του, κάτι που φαίνεται και στην προσπάθεια των πολιτών να είναι συνεπείς με τους φόρους. Αυτό το ενδιαφέρον για το γενικότερο καλό είναι κάτι που έλειπε, ήταν στην νοοτροπία μας να κοιτάζουμε μόνο τον εαυτό μας. Θεωρώ ότι πλέον έχει αλλάξει η νοοτροπία τώρα που έχουν στενέψει τόσο τα περιθώρια. Βλέπουμε ότι πλέον ο μόνος τρόπος είναι να κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια.
Ποια είναι η εικόνα που λαμβάνετε στη BCG από τους επενδυτές του εξωτερικού;Πώς βλέπουν την ελληνική αγορά;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει σκεπτικισμός γιατί παρότι έχουμε περάσει αρκετά χρόνια μέσα στην κρίση και λέμε συνέχεια ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σταθερό πλαίσιο για τους επενδυτές, εξακολουθούμε να μην τα καταφέρνουμε. Φταίνε βέβαια και οι πολιτικές εξελίξεις που δεν βοηθούν στη σταθερότητα. Πάντα λέμε ότι το βασικό συστατικό για να προσελκύσεις επενδύσεις και έχουμε κάνει και μελέτη πάνω σ’ αυτό, είναι να δημιουργήσεις ένα φορολογικό πλαίσιο σταθερό και ανεξάρτητο. Δηλαδή να μην έχει φόβο ο επενδυτής ότι όταν αλλάξει η κυβέρνηση θα αλλάξει η φορολογική πραγματικότητα στη χώρα. Και από εκεί και πέρα να μειωθεί όσο γίνεται η γραφειοκρατία. Δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά σε αυτό μπορεί να βοηθήσει και η τεχνολογία αν την ενστερνιστεί ο δημόσιος τομέας, ώστε να γίνουμε πιο αποδοτικοί και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
Ακόμα και αν γίνουν αυτά που λέτε και υπάρξει σταθεροποίηση, πόσο εύκολο είναι να πείσουμε, δεδομένου ότι συνεχώς διαψεύδουμε προσδοκίες;
Ισχύει αυτό, αλλά ο επιχειρηματίας πάντα κοιτάζει το opportunity. Και η Ελλάδα είναι μια χώρα σε σημαντικό γεωπολιτικό σημείο, με αρκετούς κλάδους πολύ προσοδοφόρους, όπως ο τουρισμός και η αγροτική παραγωγή, που δεν έχουν αναπτυχθεί όσο θα μπορούσαν. Είναι κλάδοι με πολύ περισσότερες δυνατότητες και είναι ελκυστικοί για έναν επιχειρηματία, γιατί έχουν σημαντική επιστροφή κέρδους. Άρα οι επενδυτές θα συρρεύσουν αν υπάρξουν οι προϋποθέσεις. Αυτό βέβαια θα γίνει βήμα-βήμα, έτσι θα δείξουμε ότι αλλαζουν τα πράγματα. Δεν θα έρθουν φυσικά όλες οι επενδύσεις με τη μια, αλλά ο επιχειρηματίας μπορεί να κρίνει και αν δει τα πρώτα βήματα θα τα υποστηρίξει.
Το τελευταίο διάστημα αποκτά διαστάσεις η συζήτηση για μια ενεχόμενη επιστροφή στη δραχμή. Θεωρείται ότι αυτό το φαινόμενο έχει ερείσματα στην κοινωνία ή είναι απλά αντιδραστικότητα; Οι επενδυτές του εξωτερικού ανησυχούν γι’ αυτό το ενδεχόμενο;
Είναι πράγματι αντίδραση και αυτό φαίνεται και από τις τελευταίες εκλογικές επιλογές των Ελλήνων. Ότι δηλαδή προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές. Ωστόσο τώρα πλέον βλέπουμε ότι η κατάσταση είναι μονόδρομος και μόνη λύση οι μεταρρυθμίσεις, αν και επίπονες. Οπότε σαν αντίδραση, επειδή δεν φαίνονται άλλες εναλλακτικές, οι Έλληνες σκεφτονται ακόμα και τέτοια ακραία σενάρια, όπως το να βγούμε από το ευρώ. Τώρα εμείς στην Boston Consulting Group επειδή έχουμε μεγάλη αλληλεπίδραση με πολύ κόσμο απ’ όλο τον πλανήτη, αλλά και με think tanks, η έξοδος από το ευρώ δεν είναι κάτι που εξετάζουν σαν σενάριο ή κάτι που το θεωρούν πολύ πιθανό.