Η ίδια απαντά σε ερωτήματα όπως αν το Brexit ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου για την υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και τι σημαίνει για τη δική μας χώρα .
H Βασιλική Πράις, καθότι Ελληνίδα δεν διστάζει να αξιολογήσει την κατάσταση στις σχέσεις Ευρώπης και Ελλάδας. Αναμένει μεγαλύτερες παραχωρήσεις στο θέμα του χρέους μετά τις Γερμανικές εκλογές επισημαίνοντας πως η χώρα μας έχει ανάγκη από έμφαση στην ανάπτυξη. Σε κάθε περίπτωση εκτιμά πως παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της Ευρώπης των περισσότερων ταχυτήτων.
Η Vicky Pryce είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Οικονομικής και Επιχειρησιακής ‘Ερευνας της Βρετανίας ενώ έχει διατελέσει Γενική Διευθύντρια Οικονομικών Υποθέσεων στο Υπουργείο Επιχειρήσεων της χώρας (αντίστοιχο Υπουργείο Ανάπτυξης) και ένας εκ των επικεφαλής των Οικονομικών Υπηρεσιών της Βρετανικής Κυβέρνησης.
Συνέντευξη στην Ειρήνη Σακελλάρη
Eρ: .Αν μπορούσαμε να σταθμίσουμε κέρδη και απώλειες από την απόφαση του Brexit προς τα που θα έγερνε η ζυγαριά ως προς τη Βρετανία και προς τα που ως προς την Ευρώπη. Είναι κάποιο από τα δύο μέρη (Βρετανία και Ευρώπη) πιο κερδισμένο από το άλλο; Πιο χαμένο;
Aπ: Ο κύριος ηττημένος από την απόφαση αυτήν είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Εξάγει περίπου το 45% των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει προς την Ε.Ε. ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνον το 7% των εξαγωγών που συνολικά πραγματοποιεί η Ένωση προς κάθε γεωγραφικό προορισμό. Επομένως, οποιαδήποτε διαταραχή στο εμπόριο μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να επηρεάσει πολύ περισσότερο τη Μεγάλη Βρετανία απ’ ότι ενδέχεται να επηρεάσει την Ε.Ε.
Στην περίπτωση που στο τέλος των διαπραγματεύσεων δεν υπάρχει συμφωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο θα επανέλθει στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου που περιλαμβάνουν δασμούς σε τομείς του εξωτερικού εμπορίου όπως για παράδειγμα τα αυτοκίνητα. Σε αυτόν τον τομέα λοιπόν, που η παραγωγή της χώρας ανέρχεται σε επίπεδα ρεκόρ και οι εξαγωγές είναι μαζικές προς την Ε.Ε. ενδέχεται να επιβληθούν δασμοί της τάξεως του 10%, στοιχείο το οποίο θα καθιστούσε το Ηνωμένο Βασίλειο μη ελκυστικό σε επενδύσεις. Η μεγαλύτερη παραγωγή αυτοκινήτων στο Ηνωμένο Βασίλειο πραγματοποιείται από ξένες εταιρείες, ορισμένες εκ των οποίων Ευρωπαϊκές. Με τα εξαρτήματα μάλιστα να εισάγονται επίσης σε μεγάλο ποσοστό από χώρες της ΕΕ και τα τμήματα αυτοκινήτων να διασχίζουν κατά μέσο όρο τα σύνορα Βρετανίας / ηπειρωτικής Ευρώπης , πέντε φορές πριν από την είσοδό τους στην τελική παραγωγή, το κόστος θα αυξηθεί περαιτέρω, ακόμη και αν υπάρξει συμφωνία και δεν επιβληθούν δασμοί.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, αφού το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2019, ή μετά από μια μεταβατική περίοδο, τότε η χώρα θα πρέπει να αποδείξει ότι συμμορφώνεται με τις κανονιστικές απαιτήσεις της ΕΕ.
Επίσης θα πρέπει να αποδείξει πως εφαρμόζει αποτελεσματικά «τους κανονισμούς προέλευσης» που παρακολουθούν τη σύσταση κάθε προϊόντος (σε τι ποσοστό αυτό κατασκευάζεται εντός και σε τι εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης) και να διασφαλίσει όχι έχουν πληρωθεί οι δασμοί της Ε.Ε.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε πληροφοριακά συστήματα για να εξασφαλίσει τα παραπάνω αλλά και ότι καταβάλλονται οι σωστοί δασμοί.
Κάτι, που τώρα δεν ποσοτικοποιείται είναι, με ποιόν τρόπο οι επιχειρήσεις της χώρας αλλά και η οικονομία της συνολικότερα ωφελήθηκαν από τον μεγάλο αριθμό μεταναστών τα τελευταία χρόνια. Πολλοί κλάδοι όπως οι κατασκευές, αλλά και ο ψηφιακός τομέας η χρηματοδότηση και η ανάπτυξη τους βασίστηκαν στην αποδοτικότητα και τις ειδικές δεξιότητες των εργαζομένων που απασχολούντο σε αυτούς και προέρχονταν από τις χώρες της Ενωσης.
Ακόμη και το Εθνικό Σύστημα Υγείας και η Κοινωνική Φροντίδα, θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες ως προς τη λειτουργία τους, χωρίς τους ιατρούς και του νοσηλευτές και τους βοηθούς φροντίδας από άλλες χώρες της ΕΕ. Έχουμε ήδη δει μια μαζική μείωση των αιτήσεων από νοσηλευτές της ΕΕ μετά από το δημοψήφισμα στη χώρα και τώρα βλέπουμε μια πτώση στις αιτήσεις φοιτητών από την Ε.Ε. κάτι που θα αποτελέσει χτύπημα για τα κέρδη του χώρου της ανώτατης εκπαίδευσης στη Μ. Βρετανία. Τα δίδακτρα που καταβάλλονται από φοιτητές οι οποίοι φοιτούν στη Βρετανία και είναι υπήκοοι τόσο των χωρών της Ε.Ε. όσο και από άλλες χώρες εκτός Ευρώπης αντιμετωπίζονται για το Ηνωμένο Βασίλειο ως εξαγωγές και συνεισφέρουν περίπου 13 δισ. λίρες ετησίως στην οικονομία της χώρας.
Το τελικό κόστος αφορά στις υπηρεσίες, το εμπόριο και την ανάπτυξη. Οι περισσότερες Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου, του είδους που η Βρετανία λέει ότι θέλει να διαπραγματευτεί τείνουν να μην καλύπτουν τις υπηρεσίες (σ.σ. αφορούν περισσότερο τα αγαθά). Το ίδιο ισχύει και για ορισμένες επιμέρους διευθετήσεις στο πλαίσιο των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου .
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ιδιαίτερα ισχυρό στις υπηρεσίες που αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της οικονομίας της χώρας και έχει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οντας στην Ε.Ε. επιτρέπει περισσότερο ή λιγότερο εμπόριο χωρίς προβλήματα και χωρίς διακρίσεις υπέρ των εγχώριων προμηθευτών. Επιτρέπει συγχρόνως οικονομίες κλίμακας.
Η τήρηση των αυστηρών κανόνων ανταγωνισμού της Ε.Ε. ( για παράδειγμα οι πρόσφατες υποθέσεις της ΕΕ κατά της Microsoft και της Google) κάνει τις επιχειρήσεις να λειτουργούν αποτελεσματικότερα από ό, τι θα συνέβαινε εάν δεν υπήρχε αυτή η ενιαία αγορά. Μια επιχείρηση παροχής υπηρεσιών που εγκαθίσταται σε μια χώρα της Ε.Ε. μπορεί στη συνέχεια να λειτουργεί σε ολόκληρη την ΕΕ και επίσης να έχει πρόσβαση στις δημόσιες προμήθειες των κρατών μελών. Στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που ρυθμίζονται διαφορετικά εκτός της Ευρωζώνης, το Ηνωμένο Βασίλειο απολαμβάνει τις αποκαλούμενες ρυθμίσεις "διαβατηρίου" που επιτρέπουν στις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες, για παράδειγμα, να πουλήσουν τις υπηρεσίες τους όπου θέλουν από ένα κέντρο λειτουργίας στη Βρετανία.
Εάν χώρα μείνει εκτός της ενιαίας αγοράς τότε θα πρέπει να επιδιώξει διμερείς συμφωνίες όπως το πράττει η Ελβετία ή να ζητήσει την «ισοδυναμία» της νομοθεσίας. Όλα όμως τα παραπάνω θα αποδειχθούν μη ικανοποιητικά στην πράξη καθώς δεν προσφέρουν μονιμότητα. Πολλές επιχειρήσεις επιλέγουν ήδη άλλα μέρη όπως το Δουβλίνο, τη Φρανκφούρτη και ακόμη και το Παρίσι για να μετακομίσουν και να οργανώσουν τη μετακίνηση του προσωπικού τους εάν αυτό θεωρηθεί τελικώς απαραίτητο. Αυτοί οι μη δασμολογικοί φραγμοί ανησυχούν πολύ περισσότερο για το Ηνωμένο Βασίλειο από ό, τι οι δασμοί στα βιομηχανικά προϊόντα καθώς κατά μέσο όρο οι δασμοί της ΕΕ σε όλα τα αγαθά είναι μόλις 2,5%.
Βέβαια αρκετές χώρες της στη Νοτιοδυτική και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ανησυχούν μήπως τυχόν μειωθούν οι επιδοτήσεις που λαμβάνουν σήμερα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (σ.σ. λόγω της εξόδου της Βρετανίας που είναι ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες του κοινοτικού προϋπολογισμού). Επίσης η έξοδος από τα διάφορα θεσμικά όργανα είναι μάλλον απίθανο να μειώσει τη γραφειοκρατία και τις ρυθμίσεις καθώς όλα θα πρέπει να θεσπισθούν εκ νέου και να ιδρυθούν νέες ρυθμιστικές αρχές. Η έξοδος από ρυθμιστικές δομές που υπάρχουν σήμερα όπως για παράδειγμα η Euratom θα καταστήσει πιο δύσκολo το εμπόριο με την Ευρώπη στο μέλλον και θα στερήσει την Αγγλία από ένα μεγάλο τμήμα της συνεργασίας που σήμερα απολαμβάνει. Θα πρέπει να διαπραγματευτεί νέες συμφωνίες. Γενικώς όλα αυτά αυξάνουν το ρυθμιστικό βάρος και κοστίζουν.
Θα χάσει η Ευρώπη; Προφανώς η Βρετανία παραμένει μία σημαντική αγορά για την υπόλοιπη ΕΕ και το City παίζει σημαντικό ρόλο στις χρηματοδοτικές εργασίες και συναλλαγές εξυπηρετώντας το σύνολο της Ευρώπης.
H απώλεια της όποιας εξειδίκευσης και των οικονομιών κλίμακος που το οικοσύστημα του City προσφέρει και δημιουργεί με τις υψηλής τεχνογνωσίας υπηρεσίες θα είναι στα μείον. Αλλά πολλές χώρες είναι σαν προς το παρόν να βλέπουν την προοπτική αυτή ως κέρδος για τις ίδιες και έτσι αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις κάνουν σοβαρές προσπάθειες να προσελκύσουν τις εταιρίες του χρηματοπιστωτικού τομέα έξω από το Λονδίνο.
Η απώλεια της ικανότητας των Ευρωπαίων πολιτών να μετακινούνται ελεύθερα στη Βρετανία είναι επίσης αρνητική.
Ερ: .Είναι σωστός ο συλλογισμός πως η απόφαση των Βρεττανών άνοιξε την κερκόπορτα για έξοδο και άλλων χωρών από την Ε.Ε.;
Aπ: Όχι. Υπήρξε μία ανησυχία ότι η γενική δυσφορία για την αργή οικονομική πρόοδο στη Γηραιά Ήπειρο από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση και μετά θα έστρεφε τους πληθυσμούς κατά των ελίτ και θα ενθάρρυνε την άνοδο του λαϊκισμού και μάλιστα έντονα, λόγω των φόβων για τις μεταναστευτικές ροές από τη Συρία και από αλλού.
Κυρίως δεξιά αλλά και κάποια αριστερά κόμματα κερδίζουν έδαφος από την αντιευρωπαική πλατφόρμα. Παρά το γεγονός πως τα θέματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν, οι εκλογές στην Αυστρία, την Ολλανδία και τη Γαλλία έφεραν στο προσκήνιο φιλοευρωπαίους κεντρώους υποψήφιους κι έτσι υποχώρησε ο φόβος πως και άλλες χώρες θα ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας. Οι 27 χώρες της ΕΕ – χωρίς τη Βρετανία- μοιάζουν να έρχονται πιο κοντά μεταξύ τους και τείνουν σε μεγαλύτερη ενοποίηση, κτίζοντας την Ενωση των Κεφαλαιαγορών, ενισχύοντας την Τραπεζική Ενωση και εφαρμόζοντας την Οδηγία για τις υπηρεσίες. Όλα αυτά θα μπορούσαν να ήταν επωφελή και για τη Βρετανία αν παρέμενε στην ΕΕ.
Ερ: Υπάρχουν χώρες όπως η Ελλάδα που έχασαν τμήμα της εθνικής τους κυριαρχίας λόγω της δεινής οικονομικής τους κατάστασης. Εκτιμάτε πως το Brexit θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό σε έναν δεύτερο ή τρίτο χρόνο για ανάλογες ή και αντίθετες αποφάσεις της χώρας μας; Θα μπορούσε η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τις όποιες συνέπειες του Brexit να λειτουργήσουν ιδιαιτέρως αποτρεπτικά για παρόμοια εγχειρήματα;
Απ: Η Ελλάδα είναι σε διαφορετική θέση σε σχέση με τη Βρετανία, καθώς η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωζώνης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα έχει χάσει τον έλεγχο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσον αφορά στην οικονομική της πολιτική. Αυτό όμως δεν είναι η περίπτωση της Βρετανίας. Το Brexit και το Grexit είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Εάν φύγει από το ευρώ και πιθανώς από την ΕΕ η Ελλάδα θα πρέπει να κηρύξει χρεοκοπία. Η Βρετανία μπορεί να συνεχίσει και να δανείζεται φθηνά από τις αγορές αν και το Brexit θα επιδεινώσει το έλλειμμα και το χρέος της χώρας, σε σχέση με το πώς αυτά θα διαμορφώνονταν αν παρέμενε στην ΕΕ.
Οι οργανισμοί πιστοληπτικής αξιολόγησης προσανατολίζονται σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας Uk4 της χώρας πράγμα που ωθεί υψηλότερα τις αποδόσεις των ομολόγων.
Αυτό όμως που κάνει το Brexit είναι να ενισχύει την αποφασιστικότητα των άλλων να διατηρήσουν ζωντανό το ευρωπαϊκό όραμα, που σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες, με τους κατάλληλους χειρισμούς, να δοθούν μεγαλύτερες παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους πιστωτές για το Ελληνικό χρέος, όταν τελειώσουν οι Γερμανικές εκλογές το φθινόπωρο.
Ερ:.Πιστεύετε πως η ελληνική οικονομία μπορεί να καταφέρει να "πιάσει" τους σκληρούς όρους του μνημονίου για πλεονάσματα;
Aπ: Η επίτευξη των στόχων για τη μείωση του ελλείμματος θα είναι σκληρή για την Ελλάδα και τους ‘Ελληνες δεδομένου του τεράστιου βάρους που ήδη έχουν επωμιστεί. Προφανώς υπάρχουν ακόμη δυνατότητες για μείωση του μεγέθους του Δημοσίου Τομέα, εκσυγχρονισμό της Διοίκησης και περιορισμό της γραφειοκρατίας. Αλλά με το φορολογικό βάρος πάνω σε ένα πληθυσμό, ο οποίος ήδη βρίσκεται σε μεγάλη πίεση, με την ανεργία να διατηρείται πεισματικά πάνω από το 20%, με τις μεγάλες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και με μία βιομηχανική στρατηγική που ακόμα δεν οδηγεί στην ανάπτυξη, είναι δύσκολο να πούμε τι θα συμβεί. Η Ελλάδα χρειάζεται ελάφρυνση του χρέους και έμφαση στην ανάπτυξη, για να επανέλθει σε βιώσιμη και υγιή οικονομική κατάσταση.
Eρ: Yπάρχει η εκδοχή η Ευρώπη να στραφεί σε πιο παραγωγικά οικονομικά μοντέλα τύπου Γερμανίας ή θα επιμείνει στη λογική μιας οικονομίας των αγορών αφήνοντας την παραγωγή εκτός της Γηραιάς Ηπείρου; Kαι εάν τούτο συμβεί η Γερμανία πως θα συνεχίσει να κυριαρχεί στην Ενωση;
Απ: Πιστεύω ότι οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να υιοθετούν την ιδέα της παγκοσμιοποίησης αν και θα πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στην αναπτυξιακή πολιτική. Κατά την άποψή μου λιγότερη λιτότητα θα συμπιέσει το ποσοστό της ανεργίας από το 9-10% κατά μέσον όρο που είναι σήμερα. Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση, το κατά κεφαλή εισόδημα στην Ευρωζώνη αντί να συγκλίνει όπως προσδοκούσαν αποκλίνει περισσότερο. Χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία αναπτυχθήκαν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα που είτε έμειναν στάσιμες είτε είχαν αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης.
Αυτό το χάσμα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ως ένα βαθμό αυτό σημαίνει μεταρρυθμίσεις, λιγότερη λιτότητα, και το σπουδαιότερο εκ νέου έμφαση στις αναπτυξιακές πολιτικές και στις νέες βιομηχανικές στρατηγικές. Αυτό ίσως να σημαίνει ότι περισσότερα αγαθά πρέπει να παράγονται εντός ΕΕ. Αλλά θα χρειαστεί χρόνος. Στην πραγματικότητα η παγκοσμιοποίηση είναι εδώ για να μείνει και η Γερμανία το πιθανότερο θα συνεχίσει να χαρακτηρίζεται ως η πιο ωφελημένη χώρα από την αυξημένη ζήτηση για τα προϊόντα της, τόσο εντός ΕΕ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά και η ισχύς της στην Ευρώπη θα παραμείνει μεγάλη ότι και αν συμβεί, ενώ η Γαλλία θα είναι από κοντά. Σήμερα γίνονται συζητήσεις, στο πλαίσιο της Λευκής Βίβλου που παρουσίασε ο Γιούνκερ τον Μάρτιο του 2017 για τις επιλογές της ΕΕ. Αυτό εγείρει την option των δύο ταχυτήτων ή ακόμα και της ΕΕ των τριών ταχυτήτων.
Αποτέλεσμα ενός τέτοιου ενδεχομένου είναι κάποιες χώρες να προχωρούν στην ενοποίηση ταχύτερα από τις άλλες. Τούτο ανησυχεί πολλούς που φοβούνται ότι μία τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει τον βόρειο άξονα με τη Γερμανία στο επίκεντρο, αφήνοντας ενδεχομένως μόνιμα πίσω τις νότιες και ανατολικές χώρες.