Αυτό ήταν ένα από τα βασικά σημεία που καταγράφηκαν στη συζήτηση που ακολούθησε την παρουσίαση μελέτης του ΙΟΒΕ με θέμα «ο ρόλος των οχημάτων χαμηλών εκπομπών  στις οδικές μεταφορές». Αποτυπώνει δε το πόσο γερασμένος και άρα μη φιλικός προς το περιβάλλον είναι ο στόλος στην Ελλάδα αλλά και πόσο πίσω είναι η χώρα σε σχέση με την υλοποίηση δεσμεύσεων έναντι της ΕΕ για τη μείωση των ρύπων και του διοξειδίου του άνθρακα.

Πιο συγκεκριμένα η  ΕΕ έχει ορίσει ότι για την Ελλάδα ότι από τον Μάρτιο του 2018  θα πρέπει  να έχει  μειωθεί στα 95g CO2/km ανά αυτοκίνητο. Η χώρα μας διαθέτει τον πιο γερασμένο στόλο  και 4 στα 10 αυτοκίνητα είναι παλαιάς τεχνολογίας καθώς έχουν συμπληρώσει 20 χρόνια  ζωής. Μάλιστα μόνο 1 στα 10 αυτοκίνητα έχει τις προδιαγραφές κινητήρων euro 5 και euro 6. Ο αριθμός των ηλεκτρικών  αυτοκινήτων (BEV)  ή πουλήθηκαν  μόλις 87 το 2018  έναντι 50 το 2017  σημειώνοντας αύξηση 74%.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων αποτελούν το 0,7% του στόλου, ενώ και οι ρυθμοί εισόδου τέτοιων οχημάτων στον στόλο είναι πολλαπλάσιοι:  2,2 οχήματα ανά 1.000 κατοίκους, έναντι 0,5 στην Ελλάδα, αποτυπώνοντας την απόσταση που θα πρέπει να διανύσει η Ελλάδα, αλλά και την ταχύτητα με την οποία θα πρέπει να κινηθεί για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων.

Μάλιστα χτες ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μιλώντας στο ΣΚΑΙ τόνισε πως θα υπάρχουν και προβλέψεις για υπερεκπτώσεις φόρου για δράσεις βιώσιμης ανάπτυξής όπως η ηλεκτροκίνηση. Σημείωσε ότι υπάρχει σχέδιο για επιδότηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Όπως είπε η κυβέρνηση εξετάζει να δώσει κίνητρα για την αντικατάσταση των αυτοκινήτων παλαιάς ρυπαντικής τεχνολογίας και την αγορά καινούργιων φιλικών προς το περιβάλλον καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να προσαρμόσει τα τέλη κυκλοφορίας με τους ρύπους των αυτοκινήτων (όσους περισσότερους ρύπους εκπέμπει ένα αυτοκίνητο, τόσο αυξημένα τέλη κυκλοφορίας θα έχει).

Αλλαγές στα τέλη κυκλοφορίας - κίνητρα για την απόσυρση ΙΧ

Ο κ. Σταϊκούρας είπε πως υπάρχει ζήτημα ανανέωσης του στόλου και αύξησης της χρήσης της ηλεκτροκίνησης. «Το ποσοστό στη χώρα μας είναι 1% όταν ο μ.ο στην Ευρώπη είναι στο 7%. Πρέπει η κατεύθυνσή μας να είναι προς τα εκεί». Για το αν υπάρχει η ιδέα να αυξηθούν τα τέλη κυκλοφορίας για τα ρυπογόνα ΙΧ, σημείωσε πως «δεν είμαι έτοιμος να σας απαντήσω ακόμα».

Στο φόντο αυτό, όπως αναφέρθηκε και στη συνέντευξη του ΙΟΒΕ, σύντομα αναμένεται πακέτο κινήτρων  για την αγορά καινούργιων  εταιρικών και επαγγελματικών αυτοκινήτων που θα επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον.  Ανάμεσα, δε, στα κίνητρα που θα δοθούν αναμένεται να  είναι η μείωση του ΦΠΑ και του τέλους ταξινόμησης. Το πακέτο θα αφορά τα

Ήδη τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και  έχουν συστήσει ομάδα εργασίας και επεξεργάζονται διατάξεις σχεδίου νόμου νομοσχεδίου που θα κατατεθούν μαζί με το φορολογικό νομοσχέδιο προς τα τέλη  Νοεμβρίου. Όπως έχει αναφέρει η κυβέρνηση μέχρι σήμερα το πακέτο κινήτρων για σύγχρονα αυτοκίνητα θα είναι κάτι διαφορετικό από τη γνωστή «απόσυρση».  Πάντως στελέχη του Συνδέσμου Εισαγωγέων που παραβρέθηκαν  στην εκδήλωση έβαλαν  ως  θέμα και την απόσυρση που σήμερα η κυβέρνηση δεν συζητά. Επίσης έθεσαν το ζήτημα της αντικατάστασης των καταλυτών που έχουν ολοκληρώσει το όριο ζωής τους. 

Σύμφωνα πάντως με τη μελέτη του ΙΟΒΕ  οι μεταφορές και η χρήση του ΙΧ συμμετέχουν με ποσοστό 24,8% στη  εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου. Πρόκειται  για τη δεύτερη μεγαλύτερη ρυπογόνο  κατηγορία μετά την παραγωγή  ηλεκτρικής ενέργειας  εξαιτίας του λιγνίτη που φθάνει στο 58,1%. Τα  ποσοστά στην ΕΕ των 28  είναι 27,6% και 41,6% , αντίστοιχα. 

Προτεινόμενα προγράμματα

Καθώς η επίτευξη των στόχων της ευρωπαϊκής πολιτικής για την απανθρακοποίηση των ιδιωτικών μεταφορών στηρίζεται στη διείσδυση των οχημάτων ZLEV (Zero or Low Emission Vehicles) με έμφαση στην τεχνολογική ουδετερότητα, στη μελέτη του IOBE εξετάζεται ο σχεδιασμός προγραμμάτων επιδότησης για οχήματα φιλικότερα προς το περιβάλλον (στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα ZLEV, τα υβριδικά και τα οχήματα φυσικού αερίου).

Η επιδότηση έχει σκοπό την ενίσχυση της αγοράς οχημάτων χαμηλών εκπομπών ρύπων, τα οποία λόγω ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών έχουν υψηλότερη τιμή αγοράς. Τονίζεται όμως, ότι θα πρέπει να εξεταστούν και άλλα μέτρα τα οποία θα ευνοήσουν τη χρήση των οχημάτων χαμηλών ρύπων, όπως είναι η ελεύθερη στάθμευση στα μεγάλα αστικά κέντρα, η επιδότηση φόρτισης στους σταθμούς στάθμευσης, η ελεύθερη χρήση λεωφορειολωρίδων, η απαλλαγή από τα διόδια, κ.ά.

Τα σενάρια

Στο πρώτο σενάριο, επιδότησης ύψους €3.000, τα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων αναμένεται να αυξήσουν το μερίδιό τους στο 14,1% των νέων πωλήσεων επιβατικών μέχρι το 2023, από το 4,8% το 2018, συνδυαστικά και με τη φυσική εξέλιξη της αγοράς. Ανάμεσα στα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων, τα υβριδικά οχήματα εκτιμάται πως θα εξακολουθήσουν να είναι η μεγαλύτερη κατηγορία των οχημάτων χαμηλών ρύπων, ενώ ακολουθούν τα οχήματα φυσικού αερίου, τα Plug-in υβριδικά και τα ηλεκτρικά.

Οι μέσες εκπομπές ρύπων των νέων οχημάτων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 105,9 g CO2/km, μακριά από τον ευρωπαϊκό στόχο των 95g CO2/km. Το αρνητικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα εξαιτίας της επιδότησης, των μειωμένων εσόδων από τα καύσιμα (ΕΦΚ και ΦΠΑ) και από τα τέλη κυκλοφορίας, εκτιμάται ότι καλύπτεται από τα αυξημένα έσοδα από Τέλος Ταξινόμησης και ΦΠΑ, αλλά κυρίως από το Κοινωνικό Κόστος Άνθρακα το οποίο αποφεύγεται λόγω μειωμένων εκπομπών ρύπων, με αποτέλεσμα το τελικό ισοζύγιο για την κοινωνία και την οικονομία να είναι θετικό κατά €68,7 εκατ. την εξεταζόμενη περίοδο. Συνολικά, κατά την περίοδο 2019-2023 ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ιδιωτικών μεταφορών μπορεί να περιορισθεί ως και κατά 3,8 χιλ. τόνους CO2 σε σχέση με το σενάριο βάσης.

Παρ’ όλα αυτά, η επιδότηση των €3.000 κρίνεται ανεπαρκής, εφόσον οι στόχοι πρέπει να επιτευχθούν με ταχύτερους ρυθμούς. Στην Πορτογαλία, με σχεδόν ίδια χαρακτηριστικά οικονομίας, το 7,4% των πωλήσεων επιβατικών είναι χαμηλότερων εκπομπών, έναντι 4,8% στην Ελλάδα, ενώ ο ρυθμός επέκτασής τους το 2018 ήταν πάνω από 60%.

Αναλύθηκε ένα επιπλέον σενάριο, με επιδότηση €7.500, με το οποίο εκτιμάται ότι θα κινητοποιηθεί δραστικότερα η αγορά οχημάτων για τον περιορισμό των ρύπων. Στο σενάριο επιδότησης ύψους €7.500, ο στόχος του 2020 για μέσες εκπομπές ρύπων στις νέες πωλήσεις επιτυγχάνεται, αν και με χρονική υστέρηση τριών ετών (2023). Τα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων αναμένεται να προσεγγίσουν το 27,7% των νέων πωλήσεων το 2023, έναντι 4,8% το 2018, με θετικές επιδράσεις στις εκπομπές ρύπων, όπου θα προσεγγίσουν τα 92g CO2/km το 2023. Συνολικά, κατά την περίοδο 2019-2023 ο αντίκτυπος των ιδιωτικών μεταφορών μπορεί να περιορισθεί ως και κατά 13,5 χιλ. τόνους.

Και στο σενάριο αυτό, ο συμψηφισμός δημοσιονομικού και περιβαλλοντικού αποτελέσματος οδηγεί σε θετικό ισοζύγιο για το οικονομικό σύστημα, με μέσο όφελος €129,1 εκατ. την περίοδο 2019-2023, υπολογίζοντας τόσο το δημοσιονομικό κόστος, όσο και το όφελος με βάση το κόστος άνθρακα το οποίο αποφεύγεται για το κοινωνικό σύνολο.

Γιώργος Αλεξάκης