Συνοπτικά, το ΕΔΣ επισημαίνει ότι το μακροοικονομικό σενάριο του Προγράμματος Σταθερότητας 2024-2026 είναι συνεπές με εκείνο του Προγράμματος Σταθερότητας 2023-2025 και τις προβλέψεις του Κρατικού Προϋπολογισμού 2023. Κύριος μοχλός της αναμενόμενης μεγέθυνσης το 2023 και την περίοδο 2024-2026 αποτελεί η αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου, στην οποία θα συνεισφέρουν σημαντικά τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα η πιθανή εξομάλυνση της ενεργειακής κρίσης, η αναμενόμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τους ξένους οίκους αξιολόγησης, η ολοκλήρωση της εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος και η αξιοποίηση του υψηλού αποθέματος καταθέσεων, προσφέρουν θετικές προοπτικές για την ευόδωση του μακροοικονομικού σεναρίου.
Από την άλλη πλευρά, αβεβαιότητες που σχετίζονται με την επιμονή των πληθωριστικών πιέσεων, την ενδεχόμενη παρατεταμένη εκλογική περίοδο, τις εξωγενείς επιδράσεις προς το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα και το νέο πανευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο μπορεί να θέσουν προκλήσεις στην υλοποίηση του μακροοικονομικού σεναρίου του Προγράμματος Σταθερότηταςτης περιόδου 2024-2026.
Υπό το πρίσμα των παραπάνω, το ΕΔΣ υιοθετεί τις μακροοικονομικές προβλέψεις επί των οποίων βασίζεται το Πρόγραμμα Σταθερότητας της περιόδου 2024-2026.
Αναφερόμενη στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2024-26, η Πρόεδρος του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου Αναστασία Μιαούλη δήλωσε:
«Σε ένα περιβάλλον διεθνούς αβεβαιότητας και γεωπολιτικών εξελίξεων η ελληνική οικονομία συνεχίζει τη δυναμική της ανάκαμψη με κύριο μοχλό τις επενδύσεις και τη συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Απαραίτητη κρίνεται η σύνεση στη δημοσιονομική πολιτική ώστε να διασφαλιστεί η αναπτυξιακή πορεία για τα επόμενα χρόνια και να συνεχιστεί η μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ».
Εκτιμήσεις για το βραχυπρόθεσμο διάστημα 2023
Η πρόβλεψη του Υπουργείου Οικονομικών για τον ρυθμό μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ του τρέχοντος έτους βρίσκεται εντός του εύρους των προβλέψεων του ΕΔΣ (2,2% έως 3,0%) και συμβαδίζει με την πρόσφατη εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) (2,6%), καθώς και της Τράπεζας της Ελλάδος (2,2%). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ΟΟΣΑ, εμφανίζονται πιο συγκρατημένοι, κυρίως γιατί οι ανακοινώσεις τους έχουν γίνει πριν τη σημαντική προς τα πάνω αναθεώρηση του πραγματικού ρυθμού μεγέθυνσης Γ’ τριμήνου 2022 (4,4% από 2,1% σε ετήσια βάση), καθώς και την ισχυρή μεγέθυνση του Δ’ τριμήνου 2022 (5,2% σε ετήσια βάση) που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ στις αρχές Μαρτίου 2023.
Για το 2023 στο μακροοικονομικό σενάριο του ΠΣ 2024-2026, αναθεωρείται προς τα πάνω η πρόβλεψη για τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ, σε σχέση με την Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού (Νοέμβριος 2022), σε 2,3% από 1,8%. Η αισιόδοξη αυτή αναθεώρηση δικαιολογείται εν μέρη από τη μεγάλη στατιστική επίδραση βάσης (carryover effect) του ρυθμού μεγέθυνσης του 2022, που εκτιμάται σε 1,5%. Η προς το δυσμενέστερο αναθεώρηση σε σχέση με το ΠΣ 2023 – 2025 (σε 2,3% από 4,8%) οφείλεται στον σχεδόν διπλάσιο ρυθμό μεγέθυνσης που πραγματοποίησε η ελληνική οικονομία το 2022 από αυτό που προβλεπόταν (5,9% από 3,1%).
Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό (ΕνΔΤΚ) του Υπουργείου Οικονομικών για το τρέχον έτος συγκλίνουν με τις πρόσφατες προβλέψεις του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρόβλεψη αυτή του 2023 αναθεωρήθηκε σε 4,5% από 5% που ήταν η εκτίμηση στο ΚΠ 2023. Η αναθεώρηση αυτή συμβαδίζει με την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού που παρατηρείται το τελευταίο εξάμηνο (4,6% σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του Μαρτίου 2023 από την ΕΛΣΤΑΤ). Παραμένει όμως, πάνω από την αντίστοιχη πρόβλεψη του ΠΣ 2023-2025 (1,8%), και δικαιολογείται από τη διατήρηση του δομικού πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα (6,7%, Μάρτιος 2023).
Για το 2023 προβλέπεται μικρή περαιτέρω βελτίωση της ιδιωτικής κατανάλωσης από 1% στο ΚΠ 2023 σε 1,2%, αλλά επιβράδυνση των επενδύσεων από 15,5% σε 13,2%. Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας αναμένεται να συνεχίσουν να βελτιώνονται το 2023, με την απασχόληση (σε εθνικολογιστική βάση) να εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 0,9% και, ομοίως, το ποσοστό ανεργίας της έρευνας εργατικού δυναμικού να αποκλιμακωθεί περαιτέρω στο 11,8%. Στις πιθανές δυσμενείς εξελίξεις για το τρέχον έτος συγκαταλέγονται μια ενδεχόμενη διατήρηση των συνθηκών διεθνούς αβεβαιότητας και γεωπολιτικών εντάσεων, της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού πληθωρισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς επίσης, και μια πιο επιθετική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, με αποτέλεσμα τη δυσκολία διατήρησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων στα επίπεδα που εκτιμά το ΠΣ 2024-2026. Επίσης, πιθανή ύφεση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποτελούν τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας θα επηρέαζε αρνητικά τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (τουριστικά έσοδα και αγαθά εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) που προβλέπεται να ενισχυθούν σε ετήσια βάση κατά 2,3% το 2023 από 4,9% το 2022. Στα δυσμενή ενδεχόμενα μπορούν να προστεθούν πιθανές δυσκολίες και καθυστερήσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Από την άλλη πλευρά, η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) αναμένεται να διατηρήσει την επενδυτική δυναμική με τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου να αυξάνεται το 2023 κατά 13,2% από 11,7% το 2022. Ευεργετική επίσης για την επένδυση και αλλά και το κόστος δανεισμού της χώρας, θα είναι η αναμενόμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας σε επενδυτική βαθμίδα εντός του μεσοπρόθεσμου διαστήματος.
Εκτιμήσεις για το μεσοπρόθεσμο διάστημα 2024-2026
Για το 2024, οι προβλέψεις για τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ εκ μέρους του ΕΔΣ (2,8%) συγκλίνουν με αυτές του μακροοικονομικού σεναρίου του τρέχοντος ΠΣ 3,0%, με δεδομένη τη σημαντική δυναμική της ανάπτυξης για το σύνολο του 2022. Έτσι, ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί σε 3% έναντι 3,5% της εκτίμησης του ΠΣ 2023-2025. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των άλλων διεθνών και εγχώριων φορέων βρίσκονται σε ένα διάστημα πιο συντηρητικών εκτιμήσεων σε σχέση με αυτές του τρέχοντος ΠΣ.
Βασικές παραδοχές των προβλέψεων του ΠΣ 2024-2026 για το 2024 αποτελούν η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού σε επίπεδα χαμηλότερα του 2,4%, και η θετική επίδραση του ΕΣΑΑ στην επενδυτική δαπάνη (9,7%), η διατήρηση της δυναμικής της κατανάλωσης (2%) μετά από την μεγάλη αύξηση το 2022 (7,8%), καθώς και η μεγάλη αύξηση των εξαγωγών κατά 6,2%. Οι εξαγωγές αυξάνονται με ρυθμό μεγαλύτερο των εισαγωγών με αποτέλεσμα την ελαφρά βελτίωση του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών από -7,6% το 2023 σε -7,0% το 2024.
Για όλη την περίοδο 2022-26, το τρέχον ΠΣ προβλέπει σύγκλιση του μέσου όρου του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ με αυτόν του ΠΣ 2023-25 (3,4% με 3,3%). Η σύγκλιση αυτή, δικαιολογείται στο βαθμό που οι πρόσφατες δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις μπορούν να θεωρηθούν ως προσωρινές και όχι δυνατές να εμποδίσουν τη δυναμική ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Αντίστοιχα, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η πτωτική τροχιά του πληθωρισμού θα περιορίσει τις αυξήσεις επιτοκίων με περαιτέρω θετική μακροοικονομική επίδραση. Σε κάθε περίπτωση, για την επίτευξη του νέου σεναρίου καθοριστικό ρόλο θα παίξει το ύψος των επενδύσεων, με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΑΑ. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το ΠΣ 2024-2026 η σωρευτική μεταβολή του ΑΕΠ την περίοδο 2022-2026 χωρίς την επίδραση του ΕΣΑΑ θα περιοριζόταν σε 5,1% έναντι 10,7% με την επίδραση του ΕΣΑΑ. Απαραίτητη είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σημειώνεται ότι η ελληνική οικονομία είχε λάβει έως τώρα (24/4/2023), 11,1 δισ. ευρώ από τα 30,1 δισ. που αφορούν στη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας και υπολείπονται 19 δισ. ευρώ χρηματοδοτήσεις (δάνεια και επιχορηγήσεις) έως το 2026. Τέλος, τα επίπεδα της δημόσιας κατανάλωσης είναι μειωμένα σε σχέση με το ΠΣ 2023-2025, για όλο το μεσοπρόθεσμο διάστημα, γεγονός που αναδεικνύει την αναμενόμενη προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας στις νέες δημοσιονομικές συνθήκες μετά τη λήξη της ρήτρας γενικής διαφυγής από το 2024.