Στο άρμα των γενοσήμων έχει δέσει ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, τη σταδιακή μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης στη χώρα. Ωστόσο το εγχείρημα θεωρείται υπερφιλόδοξο, καθώς υπάρχουν 5 αγκάθια που μποϋκοτάρουν το εγχείρημα.
Ο φετινός στόχος που έχει τεθεί σε συννενόηση και με την τρόικα είναι το μερίδιο των γενοσήμων να φθάσει στο 60%- επί των συνολικά πωληθέντων φαρμάκων- και η συνολική φαρμακευτική δαπάνη στα 2 δισ. ευρώ (1,921 δισ. θέλει η τρόικα, 2,2 δισ. εκτιμούν οι φαρμακοβιομηχανίες και στα 2 δισ. επιδιώκει το υπουργείο Υγείας). Πόσο εύκολο όμως είναι να συμβεί αυτό; Πάντως η αλήθεια είναι ότι τα γενόσημα χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο στις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου, εκεί που δεν αντιμετωπίζονται οικονομικά προβλήματα όπως τα δικά μας!
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, τα φάρμακα που έχουν χάσει την πατέντα τους και παρά το γεγονός ότι μειώνεται πολύ η τιμή τους, αντικαθίστανται από γενόσημα σε ποσοστό 90%! Το ποσοστό αυτό είναι 80% στον Καναδά, 75% στη Γερμανία, 70% στην Αγγλία, 52% στη Γαλλία κοκ. Επομένως, η διεύρυνση της χρήσης των γενοσήμων δείχνει να συμβάλλει στη δημόσια υγεία, επιτυγχάνοντας, παράλληλα, εξοικονόμηση πόρων που μπορούν να διατεθούν αλλού (συντάξεις, επιδόματα κοκ).
Παράγοντες τονίζουν ότι συγκριτικά με το παρελθόν η αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων που σήμερα καταλαμβάνουν βάσει αξίας πωλήσεων περίπου το 18% της αγοράς- ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 50%- είναι δυνατή, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι είναι και εύκολη υπόθεση. Είναι δυνατή η πολυπόθητη διείσδυση των φθηνότερων φαρμάκων, υποστηρίζουν πηγές, από την στιγμή που μπήκε πλαφόν στις συνταγογραφήσεις και έτσι ο κάθε γιατρός που εντάσσεται στο ΠΕΔΥ πρέπει να πορεύεται με αυτό- διαφορετικά για τις επιπλέον συνταγογραφήσεις δεν θα πληρώνεται-παραμερίζοντας πρακτικές του παρελθόντος που προμοτάριζε αποκλειστικά πρωτότυπα ακριβά φάρμακα αποκομίζοντας τεράστια κέρδη.
Έτσι λοιπόν,
το πλαφόν ελέγχοντας τους συμβεβλημένους γιατρούς θα δημιουργήσει αφενός νέα δεδομένα και προοπτικές για τα γενόσημα -σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι οι συνταγογραφήσεις πρέπει να γίνονται με βάση την δραστική ουσία - και αφετέρου θα βάλει φρένο στις υπερσυνταγογράφηση που ως χώρα κατατασσόμαστε στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως.
Ωστόσο το μέτρο αυτό δεν επαρκεί για να αυξηθεί η διείσδυση των γενοσήμων στο 60% και οι λόγοι είναι οι εξής:
1)Τι γίνεται στα νοσοκομεία; Μολονότι σε αυτά υπάρχει συγκεκριμένο budget και επ' αυτού πρέπει να λειτουργούν, η προτίμηση των πρωτότυπων έναντι των γενόσημων είναι ξεκάθαρη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι η χρήση των γενοσήμων στα νοσοκομεία μόλις και μετά βίας έφθασε το 23,7%, ενώ καταγράφηκαν και περιπτώσεις νοσοκομείων που αύξησαν τη χρήση πρωτότυπων φαρμάκων. Ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα είναι τι γίνεται με τις συνταγές που γράφουν οι νοσοκομειακοί γιατροί και εκτελούνται εκτός των θεραπευτηρίων. Αυτές πως μπορούν να ελεγχθούν ιδίως σήμερα που οι ημερήσιες επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων έχουν αυξηθεί κατά 200.000.
2) Το δεύτερο πρόβλημα που φρενάρει την αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων αφορά την ελλιπή ενημέρωση του καταναλωτή για αυτά. Έρευνες αναφέρουν ότι στους 10 ασφαλισμένους λιγότεροι από τους μισούς ξέρουν τα γενόσημα και τι είναι αυτά αλλά και αυτοί που τα γνωρίζουν τα αντιμετωπίζουν με καχυποψία λόγω της πολύ χαμηλής τιμής τους σε σχέση με τα πρωτότυπα.
Γενόσημο λοιπόν είναι το φάρμακο που έχει παρασκευασθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ίδιο με το φάρμακο αναφοράς, το πρωτότυπο. Το γενόσημο περιέχει την ίδια δραστική ουσία, στην ίδια ποσότητα, όπως το πρωτότυπο. Η αδειοδότηση των γενοσήμων πραγματοποιείται σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και στην Ελλάδα, από τον ΕΟΦ. Όλοι αυτοί οι οργανισμοί αξιολογούν εξονυχιστικά τα επιστημονικά δεδομένα του γενοσήμου (βιο-ϊσοδυναμία). Αναλυτικότερα:
- αξιολογούν τις κλινικές μελέτες που διενεργούνται για λογαριασμό των φαρμακευτικών εταιριών σε συνεργασία με κρατικά νοσοκομεία ή ιδιωτικές κλινικές στην Ελλάδα ή το εξωτερικό,
- κάνουν εργαστηριακούς ελέγχους δειγμάτων του γενόσημου, είτε προγραμματισμένα είτε μετά από καταγγελίες ασθενών, ιατρών κ.λπ.,
- διενεργούν αιφνίδιες επιθεωρήσεις σε εργοστάσια παραγωγής και χώρους διακίνησης φαρμάκων (νοσοκομεία, φαρμακεία, φαρμακαποθήκες),
- ελέγχουν τα φαρμακευτικά προϊόντα που παράγονται σε τρίτες χώρες (π.χ. Ινδία) και εισάγονται στην Ε.Ε., δίνοντάς τους ή όχι το λεγόμενο «Πιστοποιητικό Κανόνων Καλής Παραγωγής.
Όσον αφορά τη τιμή των γενοσήμων φαρμάκων που μπορεί να είναι έως και 70% φθηνότερη σε σχέση με τα πρωτότυπα οι λόγοι είναι οι εξής:
- όταν λήγει η πατέντα (διαρκεί 10 χρόνια) ενός εγκεκριμένου φαρμακευτικού προϊόντος αυξάνεται ο ανταγωνισμός και η τιμή πέφτει,
- ο κατασκευαστής του γενοσήμου δεν έχει να ξοδέψει πολλά χρήματα για την προώθηση του προϊόντος, ενημερώνοντας την ιατρική κοινότητα για τα οφέλη που θα έχει στους ασθενείς το καινούργιο σκεύασμα,
- τα περισσότερα γενόσημα φάρμακα κατασκευάζονται σε χώρες, όπου το κόστος εργασίας είναι πολύ φθηνό ενώ το κόστος παρασκευής τους (παραγωγή, πακετάρισμα, διάθεση κ.λπ.) είναι χαμηλότερο σε σχέση με το πρωτότυπο.
3) Παιχνίδια με το βαθμό διείσδυσης των γενοσήμων στην αγορά παίζουν, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι πολυεθνικές φαρμάκων, οι οποίες μπορούν μεν να διαθέτουν γενόσημα στη λίστα τους, όμως οι μεγαλύτεροι τζίροι τους προέρχονται από τα πρωτότυπα. Στο πλαίσιο αυτό έχει παρατηρηθεί βιομηχανίες φαρμάκου να κατεβάζουν- ιδιαίτερα μετά τη λήξη της πατέντας του πρωτοτύπου- την τιμή του φαρμάκου με αποτέλεσμα το γενόσημο να είναι ακριβότερο.
4) Αναμφίβολα, καθοριστική συμβολή στην επιδιωκόμενη διείσδυση των γενοσήμων στην αγορά έχουν και οι φαρμακοποιοί. Οι οποίοι έχουν και την διακριτική ευχέρεια να προτείνουν στον κάθε ασφαλιζόμενο το φάρμακο ανάλογα με τη συνταγή- δραστική ουσία που πρέπει να εκτελέσουν. Σαφώς λένε πηγές της αγοράς, οι περισσότεροι ακόμη φαρμακοποιοί προτείνουν πρωτότυπα φάρμακα καθώς τα περιθώρια κέρδους είναι πολλαπλάσια από τα αντίστοιχα γενόσημα. Ωστόσο, συνεχίζουν οι ίδιες πηγές, αυτό φαίνεται να αλλάζει σιγά- σιγά υπέρ των γενοσήμων, αφενός λόγω των οικονομικών δυσχεριών που αντιμετωπίζει ο κλάδος των φαρμακοποιών και αφετέρου λόγω της μεγαλύτερης συμμετοχής που έχουν οι ασφαλισμένοι στην κάλυψη των φαρμάκων τους.
5) Τεχνητή έλλειψη φαρμάκων -γενοσήμων- από τις φαρμακαποθήκες ευνοώντας έτσι την προώθηση των πρωτοτύπων σκευασμάτα.
Δέσποινα Καραγιαννοπούλου
