Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, μετά από μια περίοδο πέντε διαδοχικών τριμήνων με θετικούς ρυθμούς μεταβολής του Α.Ε.Π., από το β΄εξάμηνο του 2015 η ελληνική οικονομία επανήλθε σε υφεσιακή τροχιά, η οποία μάλιστα δείχνει να εντείνεται το τρέχον έτος. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) υποχώρησε κατά 0,5% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, ενώ συγκρινόμενο με το (αντίστοιχο) πρώτο τρίμηνο του 2015, το Α.Ε.Π. κατέγραψε μείωση 1,4% (σε ετήσια βάση). Η πρωτοφανής συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά την εξαετία της οικονομικής κρίσης έπληξε με σφοδρότητα την αγορά εργασίας, με την απασχόληση να καταγράφει εντυπωσιακή πτώση επί σειράν ετών. Ωστόσο, στη διάρκεια του 2014 η τάση αυτή ανακόπηκε και η απασχόληση εμφανίζει θετική μεταβολή".

Ο Νικήτας Κωνσταντέλλος , Διευθύνων Σύμβουλος της ICAP Group και Πρόεδρος της Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), δήλωσε σχετικά: «Μετά από μία μακρά περίοδο ύφεσης, η Ελληνική οικονομία εμφάνισε ενδείξεις ασθενούς ανάκαμψης το 2014 και στις αρχές του 2015, εν τούτοις οι εξελίξεις αυτές ανατράπηκαν στη συνέχεια, με συνέπεια το ΑΕΠ να βρίσκεται πάλι σε καθοδική τροχιά. Παρόλα αυτά, στην αγορά εργασίας οι εξελίξεις ήταν εν γένει θετικές, αφού η τάση ανάκαμψης της απασχόλησης που αρχικά είχε διαφανεί το 2014 συνεχίστηκε και εδραιώθηκε το 2015, παράλληλα δε ο αριθμός των ανέργων περιορίστηκε αισθητά, με συνέπεια ο δείκτης ανεργίας να υποχωρεί για δεύτερο κατά σειρά έτος.

Το Α’ Τρίμηνο του 2016, οι απασχολούμενοι στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 2,9% σε σχέση με τις αρχές του 2015, με τη συνολική απασχόληση να σημειώνει θετικές μεταβολές για 8 συνεχή τρίμηνα. Επίσης, το πλήθος των ανέργων κατέγραψε μείωση της τάξης του 6%, με συνέπεια το ποσοστό ανεργίας να περιοριστεί σε 24,9% στο Α΄ Τρίμηνο του 2016 (από 26,6% στις αρχές του 2015). Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, βασικά προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης είναι το εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας καθώς και της ανεργίας των νέων.

Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η απασχόληση ανακάμπτει, μετά τις τεράστιες απώλειες που σημειώθηκαν στην περίοδο της κρίσης. Ουσιαστική όμως λύση στα οξύτατα προβλήματα μπορεί να δοθεί μόνο από την αποκατάσταση σταθερά θετικών ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας και την προσέλκυση ικανών επενδύσεων, παράγοντες που θεωρούνται βασικοί για την αποκατάσταση ομαλών συνθηκών στην αγορά εργασίας. Μετά δε και τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά στην επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Κυβέρνησης και Δανειστών, οι επιχειρήσεις περιμένουν εναγωνίως να αποκατασταθεί η οικονομική σταθερότητα και να διασφαλισθεί η ομαλή ροή χρηματοδότησης στην αγορά, γεγονός που θα επιτρέψει στις Ελληνικές Επιχειρήσεις να συμβάλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας».

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη:

Απασχόληση / Εργατικό Δυναμικό

Εξελίξεις το 2015

Η τάση ανάκαμψης της απασχόλησης που εμφανίστηκε το 2014 στην αγορά εργασίας, συνεχίστηκε και κατά το 2015. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία των τριμηνιαίων Ερευνών Εργατικού Δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Ελληνική Στατιστική Αρχή), η ανάκαμψη της απασχόλησης επικράτησε σε γενικές γραμμές το 2015, όχι όμως με την ίδια δυναμική, αφού οι πολιτικές εξελίξεις και η παρατεταμένη αβεβαιότητα που επικράτησε το 2015, επέφεραν την "εξασθένηση" των θετικών εξελίξεων.

Κατά το Δ΄ τρίμηνο του 2015 η απασχόληση ήταν αισθητά αυξημένη, κατά 3% σε ετήσια βάση (συγκριτικά με Δ΄τρίμηνο του 2014), ωστόσο σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 0,8%.

Από τη σχετική έρευνα προκύπτει ότι ο αριθμός των απασχολουμένων στα τέλη του 2015 ανήλθε σε 3.641,7 χιλ. άτομα (από 3.535,3 χιλ., κατά το Δ’ Τρίμηνο του 2014), γεγονός που συνεπάγεται ότι υπήρξε καθαρή προσθήκη 106,4 χιλ. θέσεων εργασίας.

Τη γενικά θετική εξέλιξη επιβεβαιώνει και η αύξηση κατά 2,1% του μέσου αριθμού των απασχολουμένων, το 2015/14. (διάγραμμα 3). Ειδικότερα, την τελευταία διετία (εξαιρουμένου του Α΄ τριμήνου του 2014) οι μεταβολές στην απασχόληση ήταν συνεχώς θετικές (προσθήκη θέσεων εργασίας), μέχρι και σήμερα.

Όμως, παρά την (περιορισμένη) πρόσφατη ανάκαμψη, το χάσμα σε σχέση με τα προγενέστερα επίπεδα παραμένει τεράστιο και απαιτείται πολύ μεγάλη προσπάθεια για να επανέλθει η απασχόληση στα προ κρίσης επίπεδα.

Όσον αφορά στη σύνθεση του δυναμικού το 2015, το εργατικό δυναμικό των 4.816,3 χιλ. ατόμων αντιστοιχεί στο 52,2% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (άτομα ηλικίας > 15 ετών), ενώ ο αριθμός των απασχολουμένων (3.641,7 χιλ. άτομα το Δ΄ Τρίμηνο-2015) αντιστοιχεί στο 39,4% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας.

Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας, από το σύνολο των απασχολούμενων στα τέλη του 2015, οι άνδρες καλύπτουν το 57,8 %, ενώ οι γυναίκες καλύπτουν το 42,2%.

Περαιτέρω, εξετάζοντας τις μεταβολές της απασχόλησης με βάση το φύλο των απασχολουμένων, παρατηρείται ότι στις γυναίκες καταγράφεται συνεχώς αύξηση στην απασχόληση από το Β΄ τρίμηνο του 2014. Η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης στα τρία τελευταία τρίμηνα του 2015 εντοπίζεται μόνο σε γυναίκες άνω των 30 ετών και κυρίως στις ηλικιακές ομάδες 30-44, 45-64.

Στην πλευρά των ανδρών ωστόσο, σταθερά θετική μεταβολή σημειώνεται μόνο από το Β΄ τρίμηνο του 2015 και μετά, είναι δε ιδιαίτερα έντονη στην ηλικιακή ομάδα 45-64 ετών. Αντίθετα στις νεαρές ηλικίες (15-24 ετών) η απασχόληση εμφανίζει συνεχή μείωση τα τρία τελευταία τρίμηνα.

Η συμμετοχή των εργαζομένων με μερική απασχόληση στο σύνολο των απασχολουμένων διευρύνθηκε τα τελευταία χρόνια και δείχνει να παγιώνεται σε επίπεδα μεταξύ του 9%-10% την τελευταία διετία. Ειδικότερα, το ποσοστό της μερικής απασχόλησης κάλυψε το 9,4% της συνολικής, το Δ΄ Τρίμηνο του 2015.

Ωστόσο, εάν εστιάσουμε στις νέες προσλήψεις (αναγγελίες προσλήψεων που καταγράφει το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ), προκύπτει ότι το 2015 η το 55,5% των νέων προσλήψεων αφορά συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόληση, ενώ το 44,5% αντιστοιχεί σε πλήρη απασχόληση.

Στα πρώτα χρόνια της κρίσης οι μεγάλες απώλειες στην απασχόληση αφορούσαν κυρίως τους μισθωτούς απασχολουμένους. Ωστόσο, από τις αρχές του 2014 η φθίνουσα πορεία ανατράπηκε, και πλέον την τελευταία διετία παρατηρείται σταθερή ανάκαμψη της απασχόλησης μισθωτών. Επίσης, από το Δ΄τρίμηνο του 2014 θετικές είναι οι μεταβολές και στην πλευρά των αυτο-απασχολούμενων με προσωπικό.

Αντίθετα, ιδιαίτερα δυσμενείς παραμένουν οι εξελίξεις στους αυτο-απασχολούμενους χωρίς προσωπικό, η απασχόληση των οποίων καταγράφει συνεχώς πτώση από τα τέλη του 2010 μέχρι και σήμερα (επί 21 διαδοχικά τρίμηνα).

Ένα στοιχείο που χαρακτήρισε την αγορά εργασίας τα τελευταία χρόνια ήταν η αύξηση της συμμετοχής των προσωρινά απασχολουμένων. Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό της προσωρινής εργασίας (ως προς το σύνολο των μισθωτών) στις αρχές του 2012 ήταν μικρότερο του 10%, στο Γ’ Τρίμηνο του 2015 ανήλθε σε 13%, για να περιοριστεί στη συνέχεια σε 11,7% στα τέλη του έτους. Όπως διαπιστώνεται από τα στοιχεία της έρευνας, η προσωρινή εργασία παρουσιάζει έντονη εποχικότητα, με σημαντική αύξησή της το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο κάθε έτους, προφανώς λόγω αυξημένης ζήτησης από τον ευρύτερο κλάδο του τουρισμού.

Εξετάζοντας τις μεταβολές της απασχόλησης ανά μορφωτικό επίπεδο, η εντονότερη αύξηση της απασχόλησης το 2015 αφορά τις κατηγορίες των κατόχων απολυτηρίου Μέσης Εκπαίδευσης, καθώς και των πτυχιούχων της Ανώτερης Τεχνικής-Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ενώ θετική ήταν η εξέλιξη και για τους πτυχιούχους Α.Ε.Ι.

Ωστόσο το τελευταίο έτος παρατηρείται μία "ανατροπή" στους κατόχους Διδακτορικού/Μεταπτυχιακού τίτλου, κατηγορία όπου καταγράφηκε συνεχής μείωση της απασχόλησης σε όλη τη διάρκεια του 2015, ενώ αντίθετα το 2014 η εξέλιξη ήταν σταθερά αυξητική.

Τέλος, αναφορικά με τις μεταβολές της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο, σημαντικές αυξήσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους παρουσίασαν κυρίως κλάδοι του Τριτογενούς τομέα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γ΄ και Δ΄ Τριμήνου του 2015 ειδικότερα, αυξημένη απασχόληση εντοπίζεται κυρίως στον κλάδο Χονδρικό & λιανικό εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων, καθώς και στον κλάδο υπηρεσιών παροχής καταλύματος & εστίασης, γεγονός που συνάδει με την εντυπωσιακή αύξηση της τουριστικής κίνησης.

Αντίθετα, η δυσμενέστερη εικόνα σημειώθηκε στους κλάδους γεωργίας-δασοκομίας-αλιείας, των κατασκευών και της ενημέρωσης-επικοινωνίας.

Ενδεικτικό της αλλαγής που κατέγραψε η αγορά εργασίας το τελευταίο έτος, είναι το γεγονός ότι 14 από τους συνολικά 21 ευρύτερους κλάδους της οικονομίας παρουσίασαν αύξηση απασχόλησης το Δ’ τρίμηνο του 2015, έναντι πέντε και οκτώ κλάδων αντίστοιχα, στα τέλη του 2012 και 2013.

Εξελίξεις το Α’ Τρίμηνο του 2016

Η θετική εικόνα που καταγράφηκε το 2014-2015, συνεχίζεται και το τρέχον έτος. Κατ΄ αρχήν με βάση στοιχεία από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, το ισοζύγιο των ροών απασχόλησης (προσλήψεις – αποχωρήσεις), είναι θετικό κατά το Α΄ τετράμηνο του 2016, με τις προσλήψεις να υπερτερούν κατά 124,5 χιλ. άτομα των αποχωρήσεων.

Βάσει των στοιχείων της τελευταίας έρευνας εργατικού δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το Α’ Τρίμηνο του 2016, προκύπτουν τα εξής:

• Η απασχόληση στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 2,9% συγκριτικά Α’ τρίμηνο του 2015, ήταν δε ελαφρά μειωμένη σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο. Ο αριθμός των απασχολουμένων το Α΄ τρίμηνο του 2016 διαμορφώθηκε σε 3.606,3 χιλ. άτομα, προκύπτει δηλαδή προσθήκη 101,9 χιλ. θέσεων εργασίας (συγκριτικά με το Α΄ Τρίμηνο του 2015), με την απασχόληση να σημειώνει θετική μεταβολή για 8 συνεχή τρίμηνα.
• Οι πρόσφατες αλλαγές είχαν σαν αποτέλεσμα την περαιτέρω βελτίωση του λόγου "άνεργοι/απασχολούμενοι", με το δείκτη να περιορίζεται πλέον σε 33,1% (από 36,3% το Α’ Τρίμηνο του 2015).
• Το ποσοστό των μισθωτών εκτιμάται σε 65,8%, με το δείκτη αυτό να παραμένει σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από το μέσο όρο της Ε.Ε., όπου οι μισθωτοί αντιστοιχούν σε 83,9% του συνόλου απασχολουμένων.
• Το ποσοστό μερικής απασχόλησης κάλυψε το 9,8% της συνολικής, με τη μεγάλη πλειοψηφία των μερικώς απασχολούμενων (69,1%) να δηλώνει ότι η επιλογή ήταν αναγκαστική
• Ωστόσο, εάν εστιάσουμε μόνο στις νέες προσλήψεις (αναγγελίες προσλήψεων που καταγράφει το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ), προκύπτει ότι, κατά το πρώτο 4μηνο του 2016 το 50,9% των νέων προσλήψεων αφορά συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόληση.