Για να γίνει αυτό, επισημαίνει ο ΣΕΒ, θα πρέπει οι επιβαρύνσεις πέραν του μισθού στην εργασία να είναι τέτοιες ώστε να μην αποθαρρύνεται η αύξηση της απασχόλησης και η μετάβαση της αδήλωτης σε δηλωμένη απασχόληση. Είναι εύλογο ότι για τη δεδομένη ανταποδοτικότητα των αντίστοιχων υπηρεσιών και το εκάστοτε επίπεδο μη μισθολογικών επιβαρύνσεων μια επαρκής ευελιξία στην αγορά εργασίας διασφαλίζει ότι αυξήσεις μισθών θα δίνονται όταν θα μπορεί η επιχείρηση να τις καλύψει από αυξήσεις στην παραγωγικότητα. Αυτό με τη σειρά του θα έχει ως συνέπεια ότι περισσότεροι εργαζόμενοι και περισσότερες επιχειρήσεις θα μπορέσουν να συμφωνήσουν σε μια επίσημη σχέση εργασίας που να ικανοποιεί και τους δυο.
Μάλιστα, οι πρώτοι που πλήττονται από ένα θεσμικό πλαίσιο που είναι άκαμπτο και επιβάλλει αμοιβές που δεν δικαιολογεί η παραγωγικότητα είναι οι επιχειρήσεις με μικρότερες αντοχές και στις οποίες το μισθολογικό και μη μισθολογικό κόστος αποτελεί μεγαλύτερο μέρος του κύκλου εργασιών. Αυτές είναι κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αυτές μάλιστα αυτή την περίοδο αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις ως προς την πληρωμή των οφειλών τους προς ιδιώτες, αλλά και το κράτος, την ώρα που η αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την Ευρώπη, δεν είναι τόσο ζήτημα «εργασίας μεταξύ φίλων και συγγενών» αλλά εργασίας σε επιχειρήσεις.
Συνεπώς, η κρατική παρέμβαση πρέπει να κατευθύνεται στη διαμόρφωση συνθηκών ανάπτυξης και ταυτόχρονα στη διασφάλιση ενός πλαισίου εύρυθμης λειτουργίας που να καταπολεμά αποτελεσματικά παράνομες συμπεριφορές και πρακτικές. Φυσικά όλοι συμφωνούν στο τελευταίο.
Από το Οκτώβριο του 2016, έχει επικυρωθεί σε τριμερές επίπεδο ο Οδικός Χάρτης Καταπολέμησης της Αδήλωτης Εργασίας, ο οποίος δημιουργεί ένα πλαίσιο θεσμικών μεταρρυθμίσεων, δράσεων και πρωτοβουλιών πολιτικής, με κύριο στόχο να αντιμετωπιστεί η αδήλωτη εργασία, με τρόπο συστηματικό.
Ο στρατηγικός αυτός σχεδιασμός προβλέπει τη σύσταση ενός οργάνου, τριμερούς χαρακτήρα ο οποίος θα έχει την ευθύνη για την αντιμετώπιση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας και την εφαρμογή του Οδικού Χάρτη.
Οι ενοποιημένες βάσεις δεδομένων και η διαλειτουργικότητα τους που πρόσφατα απέκτησε η χώρα θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να λειτουργεί ένα ενοποιημένο σύστημα πληροφοριακό σύστημα.
Θα πρέπει να αξιοποιηθούν δεδομένα και εργαλεία ανάλυσης τους για την καλύτερη καταγραφή των μορφών που λαμβάνει η αδήλωτη εργασία και τη διαμόρφωση στρατηγικών αποτελεσματικότερου εντοπισμού της. Όπως προβλέπεται το νέο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ να επικαιροποιηθεί με κανόνες για εντοπισμό της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας και με στοχευμένες επιθεωρήσεις βάσει νέων κανόνων.
Τα αποτελέσματα των ελέγχων θα πρέπει να δημοσιοποιούνται τακτικά και με μεγάλη ανάλυση, πέραν της αξιοποίησής τους για τη συνεχή αξιολόγηση του συνόλου του θεσμικού και φορολογικού πλαισίου που διέπει την εργασία. Παράλληλα, θα πρέπει να σχεδιάζεται η διευκόλυνση μετάβασης της αδήλωτης στην επίσημη απασχόληση.
Πρέπει επίσης να επανασχεδιαστεί και να εφαρμοστεί ο μηχανισμός ελέγχων και το σύστημα κυρώσεων ποινών σε συνδυασμό με ένα εξορθολογισμένο μη μισθολογικό κόστος και ένα ισορροπημένο πλαίσιο ρυθμίσεων το οποίο να συνοδεύεται από μια συνεχή προσπάθεια για την αύξηση της ανταποδοτικότητας αυτών.
Προϋπόθεση για την αποτελεσματική διαχείριση του φαινομένου είναι όλοι οι παράγοντες και οι εμπλεκόμενοι φορείς να συνεισφέρουν στη μείωση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας, παράλληλα με την αύξηση της απασχόλησης. Σε διαφορετική περίπτωση οι έλεγχοι θα αναζητούν να επιβάλλουν τη νομιμότητα την ώρα που δίνονται από αλλού ισχυρά κίνητρα καταστρατήγησής της. Και οι αποτελεσματικοί έλεγχοι θα επιβάλλουν τη νομιμότητα κυρίως σε ΜμΕ που οριακά επιβιώνουν οδηγώντας, τελικά, σε απώλεια εσόδων για το κράτος, την απώλεια και άλλων θέσεων εργασίας και τον εξοστρακισμό ειδικά των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων που απασχολούνται από ΜμΕ από τα επίσημα εργαλεία στήριξης και προστασίας που εκφράζει η συμμετοχή στην επίσημη αγορά εργασίας.
Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι διαφορετικά ύψη επιβαρύνσεων και ρυθμίσεων ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης αποτελούν εμπόδια στην ανάπτυξη, κάτι που με τη σειρά του αποθαρρύνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι επιβαρύνσεις και ρυθμίσεις πρέπει να είναι τέτοιες ώστε να διευκολύνουν τη νόμιμη λειτουργία της μικρομεσαίας επιχείρησης που θα παραμείνει μικρομεσαία, όπως συμβαίνει με χιλιάδες εξαιρετικές μικρές επιχειρήσεις. Και την ίδια ώρα να μην τιμωρεί αυτές τις λίγες, αλλά κρίσιμες για τη συνολική ενδυνάμωση της ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που καταφέρνουν να πετύχουν μια πορεία ταχείας ανάπτυξης.
Τέλος, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αναβάθμισης των ελεγκτικών μηχανισμών θα πρέπει να βασιστεί σε πυλώνες που αφορούν τη διοικητική οργάνωση, τη διαφάνεια και την επάρκεια υποστήριξης του έργου των επιθεωρητών εργασίας.
Συγκεκριμένα, σχετικές δράσεις πρέπει να υπάρξουν στις ακόλουθες κατευθύνσεις:
1. Πλήρης αξιοποίηση ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, με τη συμπλήρωση κενών, την αναβάθμιση των λειτουργιών και της διασύνδεσης των ήδη υφιστάμενων συστημάτων.
2. Οργανωτική και οικονομική αυτοτέλεια του ΣΕΠΕ, ώστε να θωρακιστεί διοικητικά, να ενδυναμωθεί η ικανότητα προγραμματισμού και να υπάρξει διασύνδεση στόχων και ανταμοιβής.
3. Σύνδεση της εθνικής στρατηγικής της χώρας για την υγεία και ασφάλεια της εργασίας με τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ΣΕΠΕ.
4. Αποδέσμευση των επιθεωρητών εργασίας από τις διοικητικές υποχρεώσεις και αντίστοιχη δημιουργία επαρκώς στελεχωμένης, με αξιοκρατία και χωρίς υπερβολές, και με επαρκή υποστήριξη σε υλικοτεχνικές υποδομές διοικητικής υπηρεσίας.
5. Πιστοποίηση των δομών του ΣΕΠΕ καθώς και των επιθεωρητών.
6. Υποχρεωτική καταβολή μισθών και εισφορών για όλες τις επιχειρήσεις μέσω τραπεζικών λογαριασμών που διασυνδέονται με ελεγκτικούς μηχανισμούς και ασφαλιστικά ταμεία.
7. Προγράμματα συνεχούς εκπαίδευσης των επιθεωρητών και υποστήριξη τους με σύγχρονες υλικοτεχνικές υποδομές.
8. Έκδοση λειτουργικού εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του ΣΕΠΕ και σαφή περιγραφή των καθηκόντων.
9. Ενίσχυση διαφάνειας, με τακτική δημοσιοποίηση, σύμφωνα με ετήσιο ημερολόγιο ανακοινώσεων, πρωτογενών στοιχείων καθώς και εκθέσεων ανάλυσης αυτών που να σχετίζονται με τους ελέγχους και τα αποτελέσματα αυτών.
10. Διασφάλιση της οικονομικής ανταποδοτικότητας και βιωσιμότητας του φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος, καθώς και της συνταξιοδοτικής δικαιοσύνης και εξέταση σημαντικής μείωσης ασφαλιστικών εισφορών, κυρίως μέσω κατάργησης επιβαρύνσεων πέραν των εισφορών για υγεία και σύνταξη καθώς και εκλογίκευσης της έντονης προοδευτικότητας των φορολογικών συντελεστών.
11. Αξιολόγηση θεσμού εργόσημου, με στόχο την ενίσχυση της λειτουργικότητας του θεσμού.
12. Ενεργοποίηση και αξιοποίηση των ενοποιημένων βάσεων δεδομένων και εφαρμογή ενός ενοποιημένου συστήματος για τη δραστική βελτίωση της είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών. Στόχος η ολική ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών. Αναβάθμιση του συστήματος ΗΛΙΟΣ και δημοσιοποίηση ακόμα πιο αναλυτικών στοιχείων (όπως τα έσοδα).
13. Προώθηση της συνεργασίας των εθνικών αρχών με τις Ευρωπαϊκές αρχές και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) σε διάφορα πεδία πολιτικής και διευκόλυνση της εφαρμογής μέτρων και δράσεων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Αξιοποίηση της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
14. Κωδικοποίηση και απλοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, με στόχο την ασφάλεια δικαίου, τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για ανάπτυξη και ισχυροποίηση του Κοινωνικού Διαλόγου και την ουσιαστική συμβολή στην αναπτυξιακή – επενδυτική προσπάθεια της χώρας.