Η μελέτη υποδεικνύει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι 14 χώρες χρησιμοποιούν το φορολογικό σύστημα, τόσο ως δυνατότητα συγκέντρωσης χρημάτων όσο και σαν μια ευκαιρία να ενισχύσουν πολιτιστικές δραστηριότητες μέσω της παροχής κινήτρων. Και οι 14 χώρες χρησιμοποιούν κίνητρα (φορολογικές εκπτώσεις, μειωμένοι φόροι, εκπτώσεις φόρων, φοροαπαλλαγές κ.λπ.), αλλά μόνον 9 χώρες (Βραζιλία, Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ινδία, Ιταλία, Νότια Κορέα, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο) διαθέτουν ειδικούς φόρους για τη συγκέντρωση εισοδήματος (προμήθειες για τηλεοπτικές άδειες, φορολογία επί των πωλήσεων προϊόντων τέχνης κ.λπ.).
Ο Bruno Perrin, επικεφαλής του τμήματος EMEIA Media and Entertainment στην Ernst & Young, δήλωσε: «Οι αγγλοσαξονικές χώρες είναι σχετικά ουδέτερες σε σχέση με τα είδη πολιτιστικών δραστηριοτήτων που επωφελούνται από τα φορολογικά κίνητρα. Από την άλλη μεριά, ορισμένες χώρες κάνουν πιο σαφή διάκριση ως προς το ποιος επωφελείται, ιδιαίτερα όσον αφορά ιδιώτες ή ιδιωτικούς φορείς που επενδύουν ή χρηματοδοτούν με δικούς τους πόρους πολιτιστικά προϊόντα ή δραστηριότητες, όπως συλλογές τέχνης και χορηγίες. Η Βραζιλία και η Ισπανία, για παράδειγμα, έχουν υιοθετήσει φορολογικές πολιτικές με αποκλειστικό σκοπό να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στον πολιτισμό».
Τι είδους κίνητρα και φόροι ισχύουν;
Η Γαλλία, με 13 διαφορετικούς φόρους και 47 προγράμματα παροχής κινήτρων, είναι η χώρα που έχει υιοθετήσει τον μεγαλύτερο αριθμό δημοσιονομικών μέτρων. Ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Μεξικό, η Ρωσία και οι Η.Π.Α. διαθέτουν επίσης αρκετούς “πολιτιστικούς φόρους”, όπως ονομάζονται».
Ο κλάδος που υπόκειται στους περισσότερους φόρους είναι οι τηλεοπτικές μεταδόσεις, με 10 διαφορετικές φορολογικές διατάξεις στις 14 χώρες, στις οποίες περιλαμβάνεται και η τυπική «προμήθεια άδειας χρήσης» που ισχύει, μεταξύ άλλων χωρών, στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ακολουθούν η κινηματογραφική και η μουσική βιομηχανία, η διαφύλαξη της εθνικής κληρονομιάς και οι παραστατικές τέχνες (performing arts).
Πρωτοποριακά δημοσιονομικά μέτρα, όπως εκπτώσεις φόρων στους κλάδους των βιντεοπαιχνιδιών και της μόδας, αλλά και στην αρωγή με στόχο την πολιτιστική ανάπτυξη, συναντάμε και στις αγροτικές περιοχές. Ωστόσο, υπάρχουν και ακόμα πιο ασυνήθιστα μέτρα, όπως η διαφύλαξη ιστορικών αεροσκαφών, εθνικών κοιμητηρίων και οι εκπτώσεις φόρων για «αρχισέφ». Για παράδειγμα, στην Καλιφόρνια, προβλέπεται φορολογική διευκόλυνση για τα κοιμητήρια των πρώτων αποίκων και για αεροσκάφη ιστορικής σημασίας.
Η κινηματογραφική βιομηχανία
Η κινηματογραφική βιομηχανία είναι ο κλάδος που δέχεται τη μεγαλύτερη υποστήριξη και ακολουθούν οι χορηγίες και η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι φορολογικές πολιτικές με στόχο την προώθηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας ενθαρρύνουν, κατά κύριο λόγο, την ανάπτυξη στον τομέα αυτό σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο και προσπαθούν να διευκολύνουν τις επενδύσεις και να προσελκύσουν περισσότερες ομάδες παραγωγής από το εξωτερικό. Ωστόσο, πολλά φορολογικά κίνητρα που αφορούν τον κινηματογράφο είναι συχνά εξαιρετικά πολύπλοκα, γεγονός που αποτελεί εμπόδιο για λιγότερο εξελιγμένες ομάδες παραγωγής.
Ο Perrin εξηγεί: «Ίσως δεν είναι πολύ αργά για να γίνει κάτι ώστε οι χώρες με πραγματική κινηματογραφική βιομηχανία να πάψουν να μετριούνται στα δάχτυλα. Τα φορολογικά κίνητρα πρέπει να είναι διαθέσιμα σε διεθνείς κινηματογραφιστές».
Διαφύλαξη της κληρονομιάς
Η διαφύλαξη της εθνικής κληρονομιάς υποστηρίζεται θερμά σε όλες τις χώρες που εκπροσωπούνται σε αυτή τη μελέτη, ενώ είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Ρωσία, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Για παράδειγμα, στην Ισπανία το 1% της φορολογίας που βαρύνει το κόστος κατασκευής δημόσιων έργων χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση της συντήρησης και ενίσχυσης των ιστορικών μνημείων της χώρας.
Στη Γαλλία, ισχύει αντίστοιχη συνεισφορά ύψους 1% επί των δημόσιων έργων (υπολογίζεται επί της συνολικής δαπάνης της ανέγερσης κτηρίου) υπέρ των τεχνών, η οποία παίρνει τη μορφή νομικής δέσμευσης εκ μέρους του αναδόχου να χρησιμοποιήσει το 1% του προϋπολογισμού που έχει εγκριθεί για οποιοδήποτε δημόσιο έργο για την απόκτηση ενός έργου τέχνης από έναν καλλιτέχνη εν ζωή, το οποίο πρέπει να τοποθετηθεί στο κτήριο υπό ανέγερση.
Στην Ισπανία, ισχύει ειδική μείωση του φόρου εισοδήματος (15% επί των εξόδων) για ιδιώτες και εταιρείες που αποκτούν περιουσιακά στοιχεία τα οποία ανήκουν στην ισπανική πολιτιστική κληρονομιά και βρίσκονται εκτός των γεωγραφικών ορίων της χώρας, με προϋπόθεση να μεταφερθούν στην Ισπανία τουλάχιστον για διάστημα τεσσάρων ετών.
Η ύφεση απειλεί την παροχή κινήτρων με τη μορφή «πολιτιστικών φορολογικών κινήτρων»;
Τη στιγμή που σε πολλές χώρες το δημόσιο χρέος κυμαίνεται σε σχεδόν πρωτοφανή επίπεδα, είναι αναμενόμενο να προκύψουν προβλήματα σε σχέση με το φορολογικό σύστημα που υποστηρίζει τον πολιτισμό. Η Ernst & Young πιστεύει ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τον πολιτισμό πρέπει να επανεξεταστούν επειγόντως, προκειμένου οι προσπάθειες να επικεντρωθούν στα φορολογικά κίνητρα που ενθαρρύνουν περισσότερο την οικονομική δραστηριότητα, διατηρώντας παράλληλα την ικανότητα να ωφελούν τη συνολική πολιτιστική υγεία του Κράτους και των πολιτών του.
Ο Régis Houriez, εταίρος στο φορολογικό τμήμα της Ernst & Young Γαλλίας στον τομέα Media & Entertainment, καταλήγει: «Η δημοσιονομική πολιτική είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προώθηση και την ανάπτυξη του πολιτισμού, αλλά το καθεστώς των φορολογικών κινήτρων ενδέχεται να διατρέχει ολοένα αυξανόμενο κίνδυνο λόγω της σημερινής κατάστασης της οικονομίας. Επιπλέον, τα εργαλεία φορολογικών πολιτικών δεν προσαρμόζονται πάντα εύκολα στα νέα επιχειρηματικά μοντέλα, σε περιόδους ραγδαίων αλλαγών στις αγορές. Ένα από τα πράγματα που κατέδειξε η έρευνα είναι ότι οι φορολογικές πολιτικές πρέπει να απευθύνονται στο τεχνικό και λειτουργικό κομμάτι της ψηφιακής οικονομίας και των παρόχων υπηρεσιών Διαδικτύου».
Μεθοδολογία:
Η έρευνα διεξήχθη σε 14 χώρες (Γερμανία, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Νότια Κορέα, Ισπανία, Η.Π.Α., Γαλλία, Ιαπωνία, Ινδία, Ιταλία, Μεξικό, Ηνωμένο Βασίλειο και Ρωσία). Οι δημοσιονομικές πολιτικές που αναλύθηκαν από τους επαγγελματίες φοροτεχνικούς της Ernst & Young είναι εκείνες που ίσχυαν κατά την 1η Ιουλίου του 2009.