Παράδειγμα

Οικογένεια με τρία παιδιά και ετήσιο εισόδημα 32.000 ευρώ. Πληρώνουν για τόκους στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας 4.000 ευρώ ετησίως,  νοσήλια  3.000 ευρώ, δίδακτρα για το ένα παιδί 700 ευρώ και αποδείξεις 15.000 ευρώ.

Φορολογική επιβάρυνση για το 2010:

Φόρος κλίμακας: 2.570 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από τους τόκους: 800 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από νοσήλια: 600 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από δίδακτρα: 240 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από αποδείξεις: 780 ευρώ.

Φόρος για τα εισοδήματα του 2010: 390 ευρώ.

Φορολογική επιβάρυνση για το 2011:

Φόρος κλίμακας: 5.320 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από τους τόκους: 400 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από νοσήλια: 300 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από δίδακτρα: 100 ευρώ.

Έκπτωση φόρου από αποδείξεις: 0

Φόρος για τα εισοδήματα του 2011: 4.520 ευρώ

Πρόσθετος φόρος για το 2011:  4.130 ευρώ.

Πώς έχει η κατάσταση

Η νέα μεγάλη επιβάρυνση προκύπτει διότι τα χαμηλότερα εισοδήματα θα φορολογηθούν με βάση τα ετήσια τεκμήρια διαβίωσης, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις -αν όχι στις περισσότερες- ξεπερνούν το πραγματικό καθαρό εισόδημα που λαμβάνουν ετησίως. Χαμηλοσυνταξιούχοι ακόμα και άνεργοι θα «πέσουν» στην παγίδα των τεκμηρίων, πληρώνοντας φόρους στο ελληνικό Δημόσιο, ενώ έξτρα φόρο 700 ευρώ ετησίως θα καταβάλουν οι φορολογούμενοι με ετήσια εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ.

Με βάση το παλαιό αφορολόγητο του 2010 που ήταν 12.000 ευρώ ακόμα και με το αφορολόγητο όριο που ίσχυσε 1-7-2011 δηλαδή τα 8.000 ευρώ «ξέφευγαν» των τεκμηρίων οι χαμηλοσυνταξιούχοι και οι άνεργοι.

Πλέον με το νέο πολύ χαμηλό αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ δεν μπορούν να αποφύγουν τη φορολογία.

O συνδυασμός του μειωμένου αφορολογήτου και των αυξημένων τεκμηρίων θα οδηγήσει κάθε φορολογούμενο να εμφανίσει τεκμαρτό εισόδημα που υπόκειται σε φόρο. Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση ανέργου και χαμηλοσυνταξιούχου με πραγματικό ετήσιο εισόδημα κάτω των 5.000 ευρώ θα προκύπτει τεκμαρτό εισόδημα υψηλότερο των 5.000 ευρώ και θα επιβάλλεται φόρος ο οποίος θα υπολογίζεται με 10% για κάθε 1.000 ευρώ πάνω από τις 5.000 και μέχρι τις 12.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι για τον άγαμο το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ και για τους έγγαμους στα 5.000 ευρώ.

Αν στο ελάχιστο ποσό τεκμηρίου των 3.000 ή των 5.000 ευρώ, κατά περίπτωση, προστεθούν και τα νέα αυξημένα τεκμήρια που αναλογούν στην κύρια κατοικία και σε ένα τουλάχιστον αυτοκίνητο του φορολογούμενου, τότε το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα είναι υψηλότερο των 5.000 ευρώ που είναι το νέο μειωμένο αφορολόγητο όριο.

Για παράδειγμα μικροσυνταξιούχος του ΟΓΑ με ετήσια εισοδήματα ύψους 4.858 ευρώ ο οποίος κατοικεί σε διαμέρισμα 70 τ.μ. μέχρι σήμερα δεν πλήρωνε φόρο. Ωστόσο, το 2011 θα φορολογηθεί ως εξής:

Τεκμήριο κατοικίας 2.800 ευρώ και ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης 3.000 ευρώ. Συνολικά δηλαδή το τεκμαρτό εισόδημα του ανωτέρω ανέρχεται στα 5.800 ευρώ. Δηλαδή θα πληρώσει φόρο 80 ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο. Αν ο ίδιος είχε και ένα μικρό αυτοκίνητο 1.200 κ.ε. θα κατέβαλε συνολικά το ποσό των 480 ευρώ. Ακόμα και ένας άνεργος μπορεί να φορολογηθεί με βάση τα τεκμήρια ωστόσο, γι' αυτή την κατηγορία των φορολογούμενων τα τεκμήρια είναι μαχητά, δηλαδή μπορούν με τα απαραίτητα δικαιολογητικά να τα αμφισβητήσουν.

Ταυτόχρονα όλες οι εκπτώσεις φόρου μειώνονται δραστικά δεδομένου ότι είναι συνδεδεμένες με το αφορολόγητο όριο. Σε κάθε μείωση του αφορολογήτου ορίου μειώνεται δραστικά η έκπτωση που έχουν οι φορολογούμενοι από διάφορες δαπάνες.

Συγκεκριμένα με τη μείωση του αφορολογήτου ορίου στις 5.000 ευρώ μειώνεται και η έκπτωση φόρου που προβλέπεται για το ενοίκιο κύριας κατοικίας ή των παιδιών που σπουδάζουν σε άλλη πόλη και για τα δίδακτρα σε φροντιστήρια, αφού το ποσοστό της έκπτωσης συνδέεται με το ύψος του αφορολόγητου ορίου.

Ετσι κάποιος που έχει ετήσιες δαπάνες για κύρια κατοικία ύψους 5.000 ευρώ θα έχει έκπτωση 100 ευρώ που είναι και το ανώτατο ποσό της φοροαπαλλαγής. Με το αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ η έκπτωση ήταν 240 ευρώ με το αφορολόγητο όριο των 8.000 ευρώ η έκπτωση ήταν 160 ευρώ και πλέον ανέρχεται στα 100 ευρώ.

Σημειώνεται πάντως ότι στις προθέσεις του οικονομικού επιτελείου είναι να μειωθούν επιπλέον οι φοροαπαλλαγές το 2012 κατά 3,4 δισ. ευρώ. Επανεξετάζονται οι εκπτώσεις δαπανών για ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη, οι τόκοι στεγαστικών δανείων, τα ασφάλιστρα, οι ασφαλιστικές εισφορές, οι φοροαπαλλαγές για τις γονικές παροχές και κληρονομιές ακινήτων, οι εκπτώσεις δαπανών για επιχειρήσεις.

Οι περικοπές θα ξεκινήσουν σύμφωνα με τα σενάρια που επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο από τα εισοδήματα ύψους 30.000 ευρώ και θα καταργούνται για όσους έχουν εισοδήματα άνω των 60.000 - 70.000 ευρώ.

Επιπλέον φόροι 2 δισ. φέτος

Νέους φόρους ύψους δύο δισ. ευρώ καλούνται να πληρώσουν οι φορολογούμενοι για τα εισοδήματα του 2011, μετά τη μείωση του αφορολογήτου ορίου στις 5.000 ευρώ και το «ψαλίδι» στις φοροαπαλλαγές. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, οι φορολογούμενοι θα πληρώσουν πρόσθετους φόρους από 700 έως 820 ευρώ για τα εισοδήματα του 2011, συνεπεία της μείωσης του αφορολογήτου ορίου στις 5.000 ευρώ. Τα φορολογικά κλιμάκια μειώνονται σε οκτώ από δέκα, ενώ για τους συνταξιούχους άνω των 65 ετών, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τους νέους κάτω των 30 ετών, το αφορολόγητο όριο διαμορφώνεται στις 9.000 ευρώ.

Ειδικότερα, ένας φορολογούμενος με εισόδημα 12.000 ευρώ θα πληρώσει στην εφορία για τα εισοδήματα του 2011 το ποσό των 700 ευρώ, ενώ για τα εισοδήματα του 2010 δεν κατέβαλε ούτε ένα ευρώ φόρο. Αλλος φορολογούμενος με εισοδήματα ύψους 22.000 ευρώ κατέβαλε το 2010 στην εφορία 2.160 ευρώ ενώ για τα εισοδήματα του 2011 θα πληρώσει 2.920 ευρώ. Δηλαδή θα πληρώσει 760 ευρώ περισσότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επίσης, φορολογούμενος με εισοδήματα ύψους 40.000 ευρώ το 2011 θα πληρώσει στην εφορία 8.820 ευρώ, ενώ το περυσινό διάστημα κατέβαλε 8.000 ευρώ.

Σημειώνεται ότι το αφορολόγητο ποσό των 5.000 ευρώ αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ για κάθε τέκνο από τα δύο πρώτα του φορολογουμένου που τον βαρύνουν, και κατά 3.000 ευρώ για κάθε επόμενο τέκνο που τον βαρύνει.

Για τους πολύτεκνους (τέσσερα παιδιά) η μείωση του αφορολογήτου ορίου είναι τεράστια και προσεγγίζει σχεδόν το 40%. Δηλαδή για τα εισοδήματα του 2011 θα ανέλθει στις 15.000 ευρώ από 24.500 που ήταν με την προηγούμενη κλίμακα.

Δραστικές είναι και οι περικοπές στις φοροαπαλλαγές. Πλέον οι εκπτώσεις από τον τελικό φόρο θα υπολογίζονται με συντελεστή 10%, ανεξαρτήτως του ύψους του εισοδήματος του φορολογουμένου, και καταργείται κάθε έκπτωση δαπανών από το εισόδημα. Στις νέες αλλαγές περιλαμβάνονται οι δαπάνες για τόκους στεγαστικών δανείων με τα οποία αποκτάται η πρώτη κατοικία, τα έξοδα νοσοκομειακής και ιατρικής περίθαλψης, το ενοίκιο κύριας κατοικίας, η δαπάνη για φροντιστήρια, οι εισφορές που καταβάλλονται σε ταμεία ασφάλισης κ.ά. Το ποσοστό έκπτωσης ανερχόταν μέχρι πρότινος στο 20% από τον τελικό φόρο.

Το ποσό των αποδείξεων δαπανών, που απαιτείται να προσκομισθούν, ορίζεται σε ποσοστό 25% του ατομικού εισοδήματος του φορολογουμένου, του δηλούμενου και φορολογούμενου, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις, και για ποσό εισοδήματος μέχρι 60.000 ευρώ. Αν το ποσό των προσκομιζόμενων αποδείξεων δαπανών του φορολογουμένου υπολείπεται του πιο πάνω ποσού, τότε επί της διαφοράς επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10%. Οι δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί υπολογίζονται αθροιστικά και για τους δύο συζύγους μόνον εφόσον έχουν περιληφθεί στην εμπρόθεσμη δήλωση, και επιμερίζονται μεταξύ των συζύγων ανάλογα με το δηλούμενο και φορολογούμενο σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις ατομικό εισόδημα της εμπρόθεσμης δήλωσής τους.

Η καταγραφή των στοιχείων των αποδείξεων δαπανών που απαιτείται να προσκομισθούν μπορεί να γίνεται μέσω Διαδικτύου ή μαγνητικής κάρτας που είναι ανώνυμη και προαιρετική για τον φορολογούμενο. Τα δεδομένα που καταγράφονται για λογαριασμό του φορολογουμένου είναι:

α) Ο ΑΦΜ του εκδότη της απόδειξης.

β) Η ημερομηνία και το ποσό της συναλλαγής.

Επιπτώσεις από τα τεκμήρια

Παραδείγματα φορολογούμενων που τελικά θα πληρώσουν φόρο, μολονότι βρίσκονται κάτω από το αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ

Παράδειγμα 1

Συνταξιούχος του ΟΓΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη το καθαρό ποσό της οποίας ανέρχεται σε 347 ευρώ το μήνα. Ο συνταξιούχος κατοικεί σε διαμέρισμα 80 τετραγωνικών μέτρων. Ο ανωτέρω για το 2010 δεν πλήρωσε κανέναν φόρο στο ελληνικό δημόσιο ωστόσο για πρώτη φορά καλείται να πληρώσει φόρο μετά τη μείωση του αφρολογήτου ορίου στα 5.000 ευρώ για το τεκμαρτό εισόδημα του.

Πραγματικό εισόδημα

347 ευρώ χ 14 μήνες = 4.858 ευρώ

Εισόδημα βάσει τεκμηρίων

- Τεκμήριο διαβίωσης 3.000 ευρώ

- Τεκμήριο Κατοικίας (80τ.μ. χ40) =3.200 ευρώ

Σύνολο τεκμαρτού εισοδήματος 6.200 ευρώ

Εισόδημα που θα ληφθεί υπόψη για τον υπουλογισμό του φόρου (το μεγαλύτερο μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού) = 6.200 ευρώ

Φόρος με το πραγματικό 0

Φόρος που αναλογεί  και θα καταβληθεί με βάσει τα τεκμήρια= 120 ευρώ.

Παράδειγμα 2

Εργένης  άνεργος 28 ετών εισπράττει επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ 500 ευρώ το μήνα  δηλαδή έχει ετήσιο εισόδημα 6.000 ευρώ. Κατοικεί σε μισθωμένη κατοικία 60 τμ σε περιοχή με τιμή ζώνης 1.100 ευρώ/τμ. Μέχρι και για τα εισοδήματα του 2010 δεν πλήρωνε κανέναν φόρο δεδομένου ότι το αφρολόγητο όριο ήταν στα 12.000 ευρώ.

Με τη μείωση του αφορλογήτου ορίου αν και άνεργος θα «πιαστεί» από τα τεκμήρια.

Πραγματικό εισόδημα

500 ευρώ χ 12 μήνες = 6.000 ευρώ

Εισόδημα βάσει τεκμηρίων

- Τεκμήριο για το σπίτι των 60 τμ  =2.400 ευρώ.

- Τεκμήριο Ι.Χ. 1.200 κ.ε. =3.000 ευρώ

- Ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης =3.000 ευρώ.

Συνολικό τεκμαρτό εισόδημα 9.400 ευρώ.

Εισόδημα που θα ληφθεί υπόψη για τον υπουλογισμό του φόρου = 9.400 ευρώ

Φόρος με το πραγματικό εισόδημα: 100 ευρώ

Φόρος με το τεκμαρτό εισόδημα= 440  ευρώ

Σημειώνεται ότι για τους ανέργους τα τεκμήρια είναι μαχητά δηλαδή μπορούν να τα αμφισβητήσουν.