Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2008 οι απώλειες εσόδων ΦΠΑ στην Ελλάδα ήταν ίσες με το 3% του ΑΕΠ (7,0 δισ. ευρώ), το 2009 με το 3,5% (8,1 δισ.), το 2010 έφτασαν το 3,3% (7,3 δισ.) και το 2011 εκτοξεύτηκαν στο 4,7%.
Και αυτό συνέβη παρά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ το ίδιο έτος κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες από το 21% στο 23%. Μέτρο που επιβλήθηκε για τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού αλλά, όπως δείχνουν τα στοιχεία, συντέλεσε τελικά στην αύξηση της φοροδιαφυγής.
Σε αυτό αν προσθέσει κανείς και τις αλόγιστες αυξήσεις στην Ελλάδα σε ειδικούς φόρους που έχουν οδηγήσει σε απώλειες εσόδων ετησίως 300 εκατ., μόνο από τα τσιγάρα, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι στην ύφεση ότι η υπερφορλόγηση είναι καταστροφική. Ωστόσο η Ε.Ε. αν και το παραδέχεται φαίνεται να υποκρίνεται, καθώς ως μετέχουσα της τρόικας δε συμβάλλει στην αλλαγή του μίγματος πολιτικής.
Πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση στην Ευρωζώνη και με διαφορά και τη δεύτερη χειρότερη στο σύνολο της Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία. Στα 193 δισ. ευρώ ή 1,5% του ΑΕΠ ανέρχονται οι συνολικές απώλειες το ίδιο έτος στην Ε.Ε. Σύμφωνα με την εκτίμηση της Κομισιόν, η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει το 2011 έσοδα ύψους 24,8 δισ. ευρώ από το ΦΠΑ και τελικά εισπράχθηκαν 15 δισ. ευρώ. Εκτιμάται πως οι απώλειες του 2012 ανέρχονται σε 7,7 δισ. ευρώ.
Οι βασικές αιτίες αυτής της εικόνας σύμφωνα με την επιτροπή είναι η αδυναμία περιορισμού της φοροκλοπής, αλλά και οι εξαιρέσεις οι και απαλλαγές που υπάρχουν. Ωστόσο η Επιτροπή επισημαίνει ότι τόσο η επιδείνωση της κρίσης και όσο οι αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ έχουν συμβάλλει στο να αυξηθεί το χάσμα ανάμεσα στα προσδοκώμενα και τα πραγματοποιηθέντα έσοδα μεγάλωσε.
Σε απόλυτους αριθμούς, τις υψηλότερες απώλειες από τα έσοδα του ΦΠΑ το 2011, κατέγραψαν η Ιταλία (36 δισ. ευρώ), η Γαλλία (32 δισ. ευρώ), η Γερμανία (26,9 δισ. ευρώ) και η Μ. Βρετανία (19 δισ. ευρώ). Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, από το 2008 και μετά, παρατηρείται ανοδική τάση στις απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ σε πολλά κράτη- μέλη και κυρίως στην Ισπανία, την Ελλάδα, τη Λετονία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τη Σλοβακία. Παράλληλα, εκτιμάται ότι από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά, οι απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ στην ΕΕ, αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 5%.
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα κράτη- μέλη της ΕΕ θα πρέπει να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των φορολογικών τους συστημάτων. Αυτό, κατά την Επιτροπή όχι μόνο θα οδηγήσει σε σημαντικές νέες πηγές εσόδων, αλλά θα δημιουργήσει απλούστερα συστήματα φορολογίας για τις επιχειρήσεις, διευκολύνοντας την μεγαλύτερη συμμόρφωση.
Με αφορμή τη δημοσιοποίηση της έκθεσης ο επίτροπος, αρμόδιος για θέματα φορολογίας Αλγκρίντα Σεμέντα δήλωσε τα εξής:«Η φιλόδοξη μεταρρύθμιση για το σύστημα του ΦΠΑ, τα ευρωπαϊκά μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και οι συστάσεις μας για φορολογική μεταρρύθμιση σε εθνικό επίπεδο βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση. Γνωρίζουμε το πρόβλημα, έχουμε προσδιορίσει τρόπους για την επίλυσή του και τώρα είναι η ώρα τα κράτη - μέλη να δράσουν».