Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις αυτές ορίζονται, κατά τρόπο περιοριστικό, οι περιπτώσεις οι οποίες καθιστούν τα βιβλία Β΄ και Γ΄ κατηγορίας ως ανεπαρκή (ελλιπή) και έχουν ως αποτέλεσμα τον εξωλογιστικό (τεκμαρτό) τρόπο προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης. Οι λόγοι αυτοί μπορεί να συντρέχουν αθροιστικά ή διαζευκτικά. Οι περιπτώσεις, με τη συνδρομή των οποίων είναι δυνατόν να κριθούν τα βιβλία και στοιχεία Β΄ και Γ΄ κατηγορίας ως ανεπαρκή, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις που αναφέρονται παρακάτω είναι οι εξής: α) Η μη τήρηση των βιβλίων: • Των ημερολογίων (θεωρημένων ή αθεώρητων).
• Του ισοζυγίου γενικού - αναλυτικών καθολικών (ισχύει από 1-1-2003).
• Του Βιβλίου εσόδων - εξόδων (χειρόγραφο ή μηχανογραφικό).
• Της μηνιαίας κατάστασης του βιβλίου εσόδων - εξόδων (ισχύει από 1-1-2003). β) Η μη διαφύλαξη των βιβλίων: • Των αθεώρητων ημερολογίων (σε μηχανογραφική τήρηση, ισχύει από 1-1-2003).
• Του αθεώρητου βιβλίου εσόδων - εξόδων (σε μηχανογραφική τήρηση, ισχύει από 1-1-2003). γ) Η μη τήρηση ή μη διαφύλαξη των βιβλίων: • Του βιβλίου αποθήκης.
• Του βιβλίου παραγωγής - κοστολογίου.
• Του βιβλίου τεχνικών προδιαγραφών.
• Του βιβλίου απογραφών (για βιβλία Β΄ ή Γ΄ κατηγορίας).
• Των πρόσθετων βιβλίων που προβλέπονται από την παρ. 1 του άρθρου 10 του Κ.Β.Σ. (βιβλίο ποσοτικής παραλαβής) με εξαίρεση τα ειδικά βιβλία που τηρούνται από τους επισκευαστές ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων, μηχανών και μηχανημάτων, όταν παραλαμβάνουν στην επαγγελματική τους εγκατάσταση αγαθά για επισκευή που δεν συνοδεύονται με στοιχείο διακίνησης που προβλέπεται από τον Κ.Β.Σ., για τα οποία η μη τήρηση ή μη διαφύλαξη αποτελεί ανακρίβεια από 1-1-2003 (βλ. σχετικά για την ανακρίβεια, περίπτωση ε΄). Σημείωση:
Με τις νέες διατάξεις η μη τήρηση ή μη διαφύλαξη του γενικού καθολικού, είτε σε χειρόγραφη είτε σε μηχανογραφική τήρηση δεν αποτελεί πλέον λόγο απόρριψης των βιβλίων και στοιχείων ως ανεπαρκών. Διευκρινίζεται, πάντως ότι η τήρηση των αναλυτικών καθολικών είναι απαραίτητη (εγκύκλιος Υπουργείου Οικονομικών ΠΟΛ. 1239/16-10-2002). Περαιτέρω, σημειώνεται ότι με τις νέες διατάξεις παύει να αποτελεί λόγο απόρριψης των βιβλίων και στοιχείων ως ανεπαρκών και η μη παράδοση στο φορολογικό έλεγχο του εγχειριδίου οδηγιών ή η μη λεπτομερής ανάλυση των λειτουργιών χρήσης του λογισμικού, όπως προβλέπεται από τις αντικατασταθείσες διατάξεις. δ) Ο ανορθόδοξος τρόπος τήρησης ή έκδοσης των βιβλίων και στοιχείων: Στην κατηγορία αυτή της ελαττωματικής τήρησης των βιβλίων και της έκδοσης των στοιχείων περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις:
• Τήρησης ή έκδοσης ή διαφύλαξης των βιβλίων και στοιχείων του Κ.Β.Σ. κατά τρόπο αντίθετο ή πέραν των διατάξεων αυτού.
Ενδεικτικά θα μπορούσε να αναφερθεί η τήρηση αθεώρητων βιβλίων, η μη τήρηση του βιβλίου αποθήκης κατά την ουσιώδη ποιοτική διάκριση, η μη σύνταξη απογραφής κατά αποθηκευτικό χώρο, η μη αναγραφή του είδους των αγαθών στα εκδιδόμενα στοιχεία κ.λ.π.
• Τήρησης βιβλίων κατώτερης κατηγορίας εκείνης στην οποία εντάσσεται ο επιτηδευματίας. ε) Η λήψη εικονικών στοιχείων, για υπαρκτή συναλλαγή: Σύμφωνα με τις διατάξεις της περιπτ. γ΄ της παρ. 3 του άρθρου 30 του Κ.Β.Σ., όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν. 3052/2002, αποτελεί λόγο απόρριψης των βιβλίων και στοιχείων ως ανεπαρκών η λήψη εικονικού στοιχείου διακίνησης ή αξίας ως προς τον αντισυμβαλλόμενο, για υπαρκτή όμως συναλλαγή.
Υπενθυμίζεται ότι πριν από την αντικατάσταση αυτής της διάταξης, η πράξη αυτή αποτελούσε λόγο απόρριψης των βιβλίων και στοιχείων ως ανακριβών.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι προσδιορίζονται τα καθαρά κέρδη με την εφαρμογή του Μοναδικού Συντελεστή Καθαρού Κέρδους (Μ.Σ.Κ.Κ.), χωρίς να θίγονται τα ακαθάριστα έσοδα (ισχύει από 1-1-2003). στ) Ο μη ενδεδειγμένος τρόπος εξόφλησης τιμολογίων: Ειδικό λόγο απόρριψης των βιβλίων ως ανεπαρκών αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία ο υπόχρεος επιτηδευματίας εξοφλεί τιμολόγ