Πρίν όμως τελείωσει η ανθρωποσφαγή του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου απο τον Μάρτιο 1918 μία θανατηφόρα ασθένεια αρχίζει να πλήττει πρώτα τους συμμαχικούς στρατούς και στην συνέχεια τους κατοίκους των πόλεων. Η ασθένεια είχε τα συμπτώματα της κοινής γρίπης η οποία στην συνέχεια εξελίσσεται σε πνευμονία με πολύ βαριά συμπτώματα που οδηγούν στον θάνατο. Μόλυνε κυρίως ανθρώπους νεαρής ηλικίας. Λογω της λογοκρισίας πού είχε επιβληθεί λόγω του πολέμου, οι πρώτες αναφορές για την ασθένεια γίνονται σε εφημερίδες της ουδέτερης Ισπανίας, οπότε η ασθένεια ονομάζεται Ισπανική Γρίπη.
Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι η αυτή η ασθένεια ήταν μία μετάλλαξη του ιού Η1Ν1. Οι ιστορικές γνώμες διχάζονται. Αρκετοί ιστορικοί θεωρούν ότι η Ισπανική Γρίπη πρωτο-εμφανίσθηκε στα Βρετανικά στρατεύματα του Δυτικού Μετώπου, υπάρχουν όμως και αρκετοί που υποστηρίζουν ότι η ασθένεια πρωτοεμφανίσθηκε είτε στις ΗΠΑ (Κάνσας) είτε στην Βόρειο Κίνα.
Γρήγορα και λόγω της μετακίνησης στρατευμάτων η ασθενεια εξαπλώνεται σε όλη την υφήλιο. Η πανδημία εξελίσσεται σε τρείς (3) κύκλους, α) Μάρτιος 1918 β) Σεπτέμβριος-Νοεμβριος 1918 γ) Μάρτιος 1919.Ο τελικός απολογισμός είναι τραγικός. Όμως επειδή δεν υπάρχουν αξιόπιστα επί μέρους κρατικά αρχεία υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για τον τελικό συνολικό αριθμό των θυμάτων. Υπάρχουν ιστορικές αναφορές που αναφέρουν συνολικά 21 εκατ. νεκρούς υπάρχουν όμως και άλλες έγκριτές ιστορικές πηγές που αναφέρουν έως και 100 εκατ. θύματα.
Μία πιο αντικειμενική γνώμη είναι δυνατόν να διαμορφωθεί απο σχετικά αξιόπιστα κρατικά αρχεία όπως της Μεγάλης Βρετανίας (περίπου 250.000), της Γαλλίας (περισσότεροι 400.000),των ΗΠΑ (περίπου 675.000), της Βραζιλίας (περισσότεροι απο 300.000),της Ιαπωνίας (περίπου 400.000). Στις Ινδίες περισσότερα απο 5 εκατ. ανθρωποι πέφτουν θύματα της φονικής γρίπης και στην Κίνα ακόμα και σήμερα είναι αδιευκρίνιστος ό αριθμός των θυμάτων αφού οι σχετικές μελέτες διχάζονται σε έαν εύρος τιμών από 1,3 έως 9 εκατ. θύματα.
Στην Ελλάδα η πανδημία της Ισπανικής Γρίπης κτύπησε με αδιευκρίνιστο αριθμό θυμάτων αφού κανείς δεν τα κατέγραφε. Για να γίνει όμως αντιληπτό το μέγεθος της φονικής μανίας της πανδημίας μεταφέρουμε αυτούσια μία σχετική δημοσιογραφική αναφορά ενός εκ των σημαντικοτέρων Ελλήνων Δημοσιογράφων του Κωνσταντίνου Φαλταϊτς που περιγράφει ως αυτόπτης μάρτυρας τις επιπτώσεις της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης στην Σκύρο. όπου σε συνολικο πληθυσμό 3.200 ανθρώπων αρρώστησαν οι 3.000 και οι περισσότεροι από αυτους έχασαν την μαχη με την ζωή.
Ο φόβος, ένας φόβος κακός, κρύος, ύπουλος, ζωντανός, άρχισε να κυριαρχεί παντού, φόβος προσωποποιημένος με την ιδέα της αρρώστιας, μιας αρρώστιας ζωντανής κι αυτής, κακιάς, παγερής, αμείλικτης, ματωμένης.
Ξεκινώντας από την περιγραφή της αρρώστιας και του φόβου, του πανικού που κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν σπασμωδικά και εγωιστικά, περνά στη φάση της τρέλας και της αλλόκοτης συμπεριφοράς που μετατρέπει τα πάντα σε χάος. Η επιδημία που απλώνεται σαν κύμα παντού σκορπώντας το θάνατο οδηγεί τους κατοίκους στην απελπισία. Το δεύτερο σύμπτωμα της πανδημίας είναι η τρέλα.
Και η τρέλλα, η κόκκινη τρέλλα, γυάλιζε πάλι σ’ όλων τα μάτια. Γέροι και άρρωστοι φεύγανε από τα σπίτια τους γυμνοί, μισόντυτοι, κουρελιασμένοι, πηδούσανε από τα παράθυρα κι από τα λιακωτά, και τρέχανε στους δρόμους, στις ρεματιές, στις εκκλησιές, και πέφτανε και σηκωνότανε και μένανε κάτω χωρίς πια να σηκωθούνε. Άλλες φορές περνούσανε αμίλητοι ο ένας μπροστά στον άλλο, μελλοθάνατοι, νεκροί σχεδόν.
Πηγαίνανε παραλογισμένοι στα μάτια και στην όψη, χωρίς να γνωρίζει ο ένας τον άλλον, χωρίς να βλέπουνε, χωρίς νάχουνε συνείδηση, χωρίς να αισθάνονται, χωρίς να ακούνε. Κανείς δεν βρίσκει τη γαλήνη αν δεν πληρώσει στο ακέραιο τον φόρο στην κόλαση. Κι η Σκύρος στα 1918 πλήρωσε το δικό της φόρο αίματος, φόρο ζωής για να ξαναρχίσει ο νόμος της αιώνιας ισορροπίας το διαρκές έργο του.
Είναι μία συγκλονιστική περιγραφή. Όποιος διαβάσει με προσοχή το παραπάνω απόσπασμα θα μας δικαιολογήσει απόλυτα για την σφοδρότητα με την οποία επιτεθήκαμε στο προηγούμενο άρθρο μας ("Πυρηνικοί υδραυλικοί”) σε ένα "εμπορό του φόβου" που πρόβλεπε οτι μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων θα έρθει το μεγαλύτερο κύμα της πανδημίας.
Ο φόβος και ο πανικός είναι μετά τον θάνατο οι χειρότερες επιπτωσεις μίας πανδημίας αφού αλλοιώνουν δραματικά την συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο φόβος και ο πανικός εμποδίζουν τον άνθρωπο να σκέφτεται και να λειτουργεί με κανόνες λογικής και ανθρωπισμού είτε στην διάρκεια της πανδημίας είτε μετά την λήξη.
Ένα άλλο αντίστοιχο παράδειγμα "εμπόρων φόβου" είναι οι επονομαζόμενοι "καφενειακοί οικονομολόγοι" που προβλέπουν και δημοσιεύουν ότι όταν τελείωσει η πανδημία θα είναι τόσα τα οικονομικά δεινά λόγω της ύφεσης που ο θάνατος από πείνα (ακόμα δεν το γράφουν, αλλά το εννοούν σαφέστατα) θα είναι νομοτέλεια και φυσικό επακόλουθο. Εμείς από την αρχή, όπως γνωρίζουν οι τακτικοί αναγνώστες μας είμαστε τουλάχιστον επιφυλακτικοί και σε αυτές τις ακραίες προβλέψεις και σήμερα η Τράπεζα της Ελλάδας μας δικαίωσε αφού προβλέπει οτι η ύφεση θα κυμανθεί στα επιπεδα του 4%. Σίγουρα δεν είναι ένα θετικό νέο, αντίθετα είναι πολύ άσχημο. Αλλά είναι μία διαχειρίσιμη πρόβλεψη, ιδιαίτερα αν συνδυασθεί με την λογική πρόβλεψη ότι μετά από ένα μεταβατικό υφεσιακό χρονικό διάστημα θα έμφανισθεί η αναπτυξιακή δυναμική.
Ας επανέρθουμε στην άρχη του άρθου μας. Η ανθρωπότητα βγαίνει απο την ανθρωποσφαγή των 18,5 εκατ νεκρών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, εν μεσω μίας φονικής πανδημίας. Ούτε η έκταση της πανδημίας, ούτε ο αριθμός των θυμάτων επηρεάζει εκείνη την χρονική στιγμή την ευρεία κοινή γνώμη. Η φρίκη απο την ανθρωποσφαγή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και η ελλειπης ενημερώση έχουν ουδετεροποιήσει ως προς τις επιπτώσεις της πανδημίας, τις κοινωνίες των κρατών που έλαβαν μέρος στον πόλεμο.
Οι πολιτισμένοι λαοί και οι φωτισμένοι άνθρωποι έχουν άλλη προτεραιότητα. Να βρούν και να θεσμοθετήσουν όλες εκείνεις τις υπερ-εθνικές διακρατικές διαδικασίες που θα αποτρέψουν ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο και ένα καινούργιο λουτρό αίματος. Οι κυβερνήσεις των νικητών έστω και δειλά συναινούν σε αυτο το παγκόσμιο αίτημα και ιδρύουν τον πρόδρομο του ΟΗΕ, την Κοινωνία των Εθνών. Τα αποτελέσματα δεν είναι άσχημα. Η Κοινωνία των Εθνών παρεμβαίνει σε μία σειρά τοπικών κρίσεων και αποτρέπει τοπικούς πολέμους. Η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει και μία ειρηνική περίοδος ευημερίας αρχίζει.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 σταματά αυτή την πορεία.Ήταν μία τεράστια οικονομική κρίση. Μία κρίση που την βίωναν σε τεράστια μεγέθη όλοι οι λαοί.Όμως άλλοι λαοί με ωριμότητα επέλεξαν να αντιμετωπίσουν αυτη την οικονομική κρίση,με γενναιότητα απέναντι στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα και με δημοκρατικές διαδικασίες και άλλοι με φόβο απέναντι στα οικονομικά δεινά ψάχνοντας να βρούν σωτήρες που κήρυτταν θεωρίες μίσους και απολυταρχικές κυβερνητικές λύσεις.
Το αποτέλεσμα Φασιστικές δικτατορίες ξεφυτρώνουν σε πολλές χώρες. Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ισπανία, Αργεντινή κλπ. Η Κοινωνία των Εθνών διαλύεται αφού δεν μπορεί να τιθασεύσει τις επιθετικές διαθέσεις των δικτατόρων.(Μ.Μουσολίνι "Η Κοινωνία των Εθνών είναι πολύ καλή όταν τα σπουργίτια φωνάζουν αλλά εντελώς αδύναμη όταν κυνηγούν οι αετοί"). Μοιραία κατάληξη, ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος. Η απόλυτη καταστροφή με περισσότερους απο 60 εκατ. νεκρούς και πολλές χώρες κατεστρεμένες.
Το ιστορικό παράδειγμα επαναλαμβάνεται. Οι επιπτώσεις του Α Παγκοσμίου Πολέμου να ειναι τρομακτικές και οι επιπτώσεις της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης να είναι ακόμα πιο τρομερές αφού μεταφέρουν πολλαπλασιασμένο τον θάνατο στο κατώφλι του κάθε σπιτιού και στο τραπέζι της κάθε οικογένειας. Όμως η παγκόσμια κοινότητα επιλέγοντας έστω και δειλά τον δρόμο της δημοκρατίας και της διεθνούς συνεργασίας επιτυγχάνει σε πολύ μικρό χρόνο να αντιστρέψει την όντως δραματική λόγω του παγκόσμιου πολέμου και της πανδημίας διεθνή κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Ανάκαμψή παντού,στην οικoνομία, στον πολιτισμό, στην διεθνή συνεργασία, στις συνθηκες ζώης (ανακάλυψη ινσουλίνης, πενικιλίνης, ηλεκτρικο ψυγείο, τηλεόραση κλπ)
Αρκεί όμως μία οικονομική κρίση για να ανατραπεί όλο αυτο το γιγιαντιαίο κατόρθωμα και η ανθρωπότητα από τον δρόμο της γενναίας επιλογής της διεθνούς συνεργασίας που εξασφαλιζει ευημερία και ειρήνη για τους περισσότερους ανθρώπους να ξεστρατίσει μέσα σε από ένα καθεστώς φόβου προς την απόλυτη καταστροφή του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε προηγούμενο άρθρο μας (“Τίσις η Παράδεισος”) θέσαμε το βασικό έρωτημα, ποιά θα είναι η "επόμενη ημέρα" της ανθρωπότητας μετά την λήξη της πανδημίας του κορωνοϊού και δεσμευθήκαμε να το απαντήσουμε βάση του ιστορικού παραδείγματος. Σίγουρα δεν πρόκειται για μια εύκολη απάντηση,όμως σήμερα αρχίσαμε να προσεγγίζουμε προς την σωστή απάντηση. Η γενναία επιλογή "Τα Σπουργίτια που φωνάζουν".