Τα μέλη της ΕΟΚΕ εξέφρασαν την πεποίθησή τους ότι η ένταξη των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ αποτελεί γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη και την οικονομική ανάπτυξη.
Η Πρόεδρος της ΕΟΚΕ, Christa Schweng, άνοιξε τη συζήτηση τονίζοντας την τεράστια σημασία που αποδίδει η ΕΟΚΕ στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ προς τα Δυτικά Βαλκάνια: «Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελούν το ελλείπον κομμάτι του παζλ στη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία μιας ενωμένης και βιώσιμης Ευρώπης, μιας Ευρώπης που να είναι κατάλληλη για το μέλλον». Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως η διάδοση των δημοκρατικών αξιών και των νομικών προτύπων της στα Δυτικά Βαλκάνια, είναι προς το συμφέρον τόσο της περιοχής των Βαλκανίων όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η κ. Schweng τόνισε επίσης και άλλες προτεραιότητες που συνδέονται με την πολιτική γειτονίας της ΕΕ, όπως οι προετοιμασίες για τη σύνοδο κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης ή μια προορατική εμπορική πολιτική, και κατέληξε αναφέροντας τα εξής: «Επιπροσθέτως, είμαι πεπεισμένη ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πρέπει να επεκταθεί στις γειτονικές μας χώρες, συνοδεύοντας τα οικονομικά και επενδυτικά σχέδια».
Ο Óliver Várhelyi εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η ΕΟΚΕ παραμένει τόσο σταθερά προσηλωμένη στα Δυτικά Βαλκάνια και δήλωσε: «Είναι κοινός μας στόχος να ενισχύσουμε τις δημοκρατικές κοινωνίες στην περιοχή της διεύρυνσης». Αναφέρθηκε στον αντίκτυπο που είχε η πανδημία COVID-19 στα Δυτικά Βαλκάνια και τόνισε ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αποφασισμένη να συνεχίσει να στηρίζει τους πλησιέστερους γείτονές μας με όλα όσα αυτό σημαίνει στους σημερινούς δύσκολους καιρούς».
Σύμφωνα με τον Επίτροπο, επί του παρόντος δίνεται έμφαση στον συντομότερο δυνατό εφοδιασμό της περιοχής με εμβόλια. «Αυτό αποδεικνύεται δυσκολότερο από όσο ελπίζαμε, αλλά είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος από το γεγονός ότι ο μηχανισμός COVAX, του οποίου η ΕΕ είναι ένας από τους σημαντικότερους χρηματοδότες, παραδίδει τώρα τις πρώτες δόσεις εμβολίων στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε ο Επίτροπος.
Ο κ. Várhelyi παρουσίασε επίσης το Οικονομικό και Επενδυτικό σχέδιο της Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια, μια πρωτοβουλία ύψους 9 δισ. ευρώ με δύο βασικούς στόχους: πρώτον, να δοθεί ώθηση στην οικονομική ανάκαμψη και, δεύτερον, να βελτιωθεί η σύγκλιση της περιοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Φιλοδοξία του σχεδίου είναι να ενισχύσει όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη, την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της περιοχής, αλλά και την κοινωνική συνοχή της. Πρέπει να συνεργαστούμε για την επίτευξη αυτού του στόχου», τόνισε ο κ. Várhelyi.
Συστάσεις της ΕΟΚΕ
Τη συζήτηση με τον κ. Várhelyi ακολούθησε η έγκριση γνωμοδότησης με θέμα Ενίσχυση της διαδικασίας προσχώρησης – Μια αξιόπιστη προοπτική της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια. Στη γνωμοδότηση αυτή, τα μέλη της ΕΟΚΕ χαιρετίζουν την αναθεωρημένη μεθοδολογία διεύρυνσης που υιοθέτησε η Επιτροπή το 2020, προκειμένου να καταστεί η διαδικασία «περισσότερο αξιόπιστη, προβλέψιμη και πολιτική». Σύμφωνα με αυτήν τη μεθοδολογία, τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων θα οργανωθούν σε θεματικές ενότητες και οι διαπραγματεύσεις θα αρχίζουν για κάθε ενότητα κεφαλαίων ως σύνολο.
Ο εισηγητής της γνωμοδότησης, Andrej Zorko, τόνισε τη σημασία της διαδικασίας διεύρυνσης: «Η ένταξη των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ αποτελεί γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη την ήπειρο· η τοποθέτηση της διεύρυνσης σε χαμηλότερη θέση στον κατάλογο προτεραιοτήτων της ΕΕ θα διευκόλυνε τις ξένες δυνάμεις —ιδίως τη Ρωσία και την Κίνα— να παρεμποδίσουν τις προσπάθειες της Ένωσης να προσδέσει τα Δυτικά Βαλκάνια στο άρμα της ΕΕ».
Η γνωμοδότηση που ενέκρινε η ΕΟΚΕ περιλαμβάνει φιλόδοξες συστάσεις, όπως η πρόταση να δοθεί η δυνατότητα στους πολιτικούς ηγέτες και τους πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες και τις συζητήσεις που διεξάγονται στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης (CoFoE). Ο Ionut Sibian, συνεισηγητής της γνωμοδότησης, τόνισε: «Οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων έχουν τα ίδια συμφέροντα και προβλήματα με την ΕΕ και μπορούν να συμβάλουν στις συζητήσεις της ΕΕ επί όλων των πολιτικών ζητημάτων που αναφέρονται στην Κοινή δήλωση σχετικά με τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης.»
Η πρόταση αυτή συνδέεται με την απαισιόδοξη άποψη των πολιτών των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων όσον αφορά τη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι το 82,5% των πολιτών τάσσονται υπέρ της ένταξης στην ΕΕ, αλλά περί το 40% του πληθυσμού της Σερβίας, της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας, του Μαυροβουνίου και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης πιστεύουν ότι αυτό δεν θα συμβεί πριν από το 2040 ή ότι ενδέχεται να μην συμβεί ποτέ.
Για να περιοριστεί το αίσθημα αυτό, η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ περιλαμβάνει προτάσεις που αποσκοπούν στην επιτάχυνση της ενταξιακής διαδικασίας. Λόγου χάρη, δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετώπισαν τα κράτη μέλη στην επίτευξη ομοφωνίας σχετικά με τη διεύρυνση, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το Συμβούλιο θα πρέπει να επανεξετάσει το ενδεχόμενο καθιέρωσης ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία, τουλάχιστον για όλα τα ενδιάμεσα στάδια της διαδικασίας προσχώρησης στην ΕΕ. Όπως δήλωσε ο Andrej Zorko, «αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνουν εκπτώσεις· οι προϋποθέσεις προσχώρησης, ιδίως η εδραίωση της δημοκρατίας στην περιοχή, θα πρέπει να παραμείνουν αδιαπραγμάτευτες. Ωστόσο, η προσέγγιση της Ένωσης προς την περιοχή δεν θα πρέπει να είναι μόνον αυστηρή, αλλά θα πρέπει να είναι και δίκαιη, να υπόσχεται και να προσφέρει επιβραβεύσεις όταν απαιτείται».
Στο ίδιο πνεύμα, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η στήριξη της ΕΕ προς τις χώρες της διεύρυνσης θα πρέπει να είναι γενναιόδωρη και να περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από την πρόσβαση σε προγράμματα της ΕΕ. Στη γνωμοδότηση που εγκρίθηκε προτείνεται το σταδιακό άνοιγμα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, η επέκταση της χρήσης των μηχανισμών χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η δυνατότητα συμμετοχής της περιοχής στην κοινή γεωργική πολιτική ή η διευκόλυνση της κυκλικής μετανάστευσης.
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, η ΕΕ θα πρέπει επίσης να επενδύσει στην ανάπτυξη οριζόντιων δομών της κοινωνίας των πολιτών και στην παροχή εμπειρογνωμοσύνης, τεχνικής υποστήριξης και ευκαιριών περιφερειακής και διεθνούς δικτύωσης στους κοινωνικούς εταίρους και σε άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) από τα Δυτικά Βαλκάνια. «Ζητούμε επίσης από την Επιτροπή να ορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια την έννοια 'βασικοί ενδιαφερόμενοι'. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι ΟΚΠ θα πρέπει να αναγνωριστούν καλύτερα και να αποκτήσουν μεγαλύτερο ρόλο στη διαδικασία διεύρυνσης», πρόσθεσε ο Ionut Sibian.
Με τη γνωμοδότηση επικροτείται επίσης η έγκριση του οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου και οι ειδικοί στόχοι της Πράσινης Συμφωνίας για τα Δυτικά Βαλκάνια ως χρήσιμα εργαλεία που θα συμβάλουν στην ανάκαμψη της περιοχής μετά την κρίση της COVID-19. Περιλαμβάνονται επίσης συστάσεις σε άλλους τομείς, όπως η βελτίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η πρόληψη των παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
