Η ΕΕ λέει ότι οι κυρώσεις της αποσκοπούν στη μείωση των εσόδων της Μόσχας και της πρόσβασης στην τεχνολογία που χρησιμοποιείται στον πόλεμο. Ωστόσο, ο αντίκτυπος «δεν θα είναι αρκετά σοβαρός ώστε να περιορίσει την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας το 2023», ανέφερε ερευνητικό σημείωμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Κι αυτό γιατί μεγάλο μέρος του εμπορίου συνεχίζεται μεταξύ των 27 χωρών του μπλοκ και της Ρωσίας, αποτέλεσμα, όπως επισημαίνει το Reuters, της επιτυχημένης άσκησης πίεσης, της απροθυμίας της ΕΕ να υποστεί σκληρότερο οικονομικό πλήγμα και των ανησυχιών σχετικά με τις επιπτώσεις της αναταραχής στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Αντί να επιδιώξει νέες κυρώσεις, η ΕΕ θέλει τώρα να πατάξει την παράκαμψη όσων έχουν ήδη επιβληθεί και αξιωματούχοι προσδιόρισαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Τουρκία, την Αρμενία, τη Γεωργία, το Καζακστάν και το Κιργιζστάν ως πιθανές οδούς παράκαμψης.
Το Reuters απαριθμεί τους τομείς στους οποίους η ΕΕ συνεχίζει να συνεργάζεται με τη Ρωσία.
Εμπορικές ροές
Το 2021, η Ρωσία ήταν ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ με ανταλλαγές αγαθών αξίας 258 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την εκτελεστική Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ΕΕ. Οι κύριες εισαγωγές της ΕΕ ήταν καύσιμα, ξύλο, σίδηρος και χάλυβας και λιπάσματα.
Από την εισβολή το 2022, η αξία των εισαγωγών της ΕΕ από τη Ρωσία μειώθηκε κατά μισό σε περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο.
Συνολικά, η ΕΕ εισήγαγε από τη Ρωσία αγαθά αξίας 171 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον Μάρτιο του 2022 έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2023, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που διαθέτει η Eurostat.
Αυτός ο αριθμός ανατρέπει τους ισχυρισμούς περί 60 δισεκατομμυρίων που ανακοίνωσε η ΕΕ τον περασμένο μήνα ότι είχε εκχωρήσει στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια ενός έτους από την εισβολή, αν και αυτό το σύνολο δεν περιλαμβάνει την αξία των σύγχρονων αρμάτων μάχης που πήρε το Κίεβο από τότε ή την τελευταία συμφωνία για προμήθειες πυρομαχικών.
LNG
Η ΕΕ επέβαλε πέρυσι κυρώσεις στις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα και θαλάσσιου πετρελαίου. Το φυσικό αέριο δεν καλύπτεται από τις κυρώσεις της ΕΕ, αλλά η Μόσχα μείωσε τις παραδόσεις μέσω αγωγών στην Ευρώπη μετά την εισβολή. Το 2022, η ΕΕ έλαβε περίπου 40% λιγότερο ρωσικό αέριο από ό,τι τα τελευταία χρόνια.
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο, όμως, είναι μια άλλη ιστορία. Οι ρωσικές παραδόσεις LNG στην Ευρώπη αυξήθηκαν από τον πόλεμο σε 22 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2022, από περίπου 16 bcm το 2021, σύμφωνα με ανάλυση της ΕΕ.
Οι όγκοι LNG είναι μικρότεροι από τις παραδόσεις φυσικού αερίου της Ρωσίας μέσω αγωγών, οι οποίες ήταν περίπου 155 bcm ετησίως πριν από τον πόλεμο. Ωστόσο, η άνοδος οδήγησε ορισμένες χώρες να αναζητήσουν νομική διέξοδο βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ για τον αποκλεισμό των εισαγωγών LNG.
Πυρηνικά
Ομοίως, δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις κατά της ρωσικής πυρηνικής βιομηχανίας, κάτι που η Ουγγαρία -όπου η ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom πρόκειται να επεκτείνει το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο Paks- και η Βουλγαρία αντιτίθενται ανοιχτά.
Οι εισαγωγές από την ΕΕ προϊόντων της ρωσικής πυρηνικής βιομηχανίας ανήλθαν συνολικά σε σχεδόν 750 εκατομμύρια ευρώ το 2022, σύμφωνα με τη Eurostat. Η πυρηνική υπηρεσία της ΕΕ Ευρατόμ ανέφερε ότι η Ρωσία παρείχε το ένα πέμπτο του ουρανίου που χρησιμοποιήθηκε από τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας της ΕΕ το 2021, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα, καθώς και το ένα τέταρτο της μετατροπής και το ένα τρίτο των υπηρεσιών εμπλουτισμού.
Το γαλλικό υπουργείο Ενέργειας αμφισβήτησε τμήματα έκθεσης της Greenpeace, η οποία τον περασμένο μήνα ανέφερε ότι το Παρίσι αύξησε απότομα τις εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου από τη Ρωσία μετά την εισβολή. Το Παρίσι είπε ότι θα κόστιζε ακριβότερα να διέκοπτε τα συμβόλαιά του με τη Ρωσία από το να τα συνεχίσει.
Διαμάντια
Η ΕΕ αγόρασε ρωσικά διαμάντια αξίας 1,4 δισεκατομμυρίου ευρώ πέρυσι, σύμφωνα με τη Eurostat, καθώς δεν απαγόρευσε ούτε τις εισαγωγές πολύτιμων λίθων ούτε έβαλε στη μαύρη λίστα το κρατικό ρωσικό ορυχείο Alrosa.
Το Βέλγιο, όπου βρίσκεται ο μεγαλύτερος κόμβος εμπορίας διαμαντιών στον κόσμο, η Αμβέρσα, έχει προκαλέσει τους πιο… σκληροπυρηνικούς του μπλοκ ασκώντας πιέσεις ενάντια στις σκέψεις της ΕΕ για αποκλεισμό των ρωσικών διαμαντιών.
Η ΕΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες οικονομίες της G7 επεξεργάζονται τώρα ένα σύστημα ιχνηλασιμότητας για να αποκλείσουν μαζί τα ρωσικά διαμάντια.
Χημικά και πρώτες ύλες
Οι εισαγωγές ρωσικών λιπασμάτων από την ΕΕ ήταν αξίας 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι, πάνω από 40% υψηλότερες από το 2021 καθώς η άνοδος των τιμών ξεπέρασε τους μειωμένους όγκους, σύμφωνα με τη Eurostat.
Η ποτάσα από τη Ρωσία και τη σύμμαχο Λευκορωσία είναι αυστηρά περιορισμένη ή απαγορευμένη στην ΕΕ. Αλλά άλλα λιπάσματα, συμπεριλαμβανομένης της ουρίας, ρέουν ελεύθερα, είπε ο Σιν Μακλ του λόμπι της βιομηχανίας Fertilizers Europe, προσθέτοντας ότι η αποσπασματική προσέγγιση επιβάρυνε την εφαρμογή.
Η διαφωνία μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ σχετικά με τις προτεινόμενες εξαιρέσεις για τη διατήρηση των λιπασμάτων στην Αφρική εμποδίζει περισσότερες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας για βοήθεια στον πόλεμο της Ρωσίας.
Μεταξύ των πρώτων υλών που δεν επηρεάζονται από τις κυρώσεις είναι το νικέλιο, που χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα. Η ΕΕ εισήγαγε νικέλιο αξίας 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021, έως και 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι, σύμφωνα με τη Eurostat.
Μεγάλα ονόματα απουσιάζουν από τη «μαύρη λίστα»
Η Alrosa και η Rosatom λείπουν από τη «μαύρη λίστα» της ΕΕ που περιλαμβάνει επί του παρόντος σχεδόν 1.700 άτομα και οντότητες που έχουν αποκλειστεί από το μπλοκ. Η Gazprombank - ο οικονομικός βραχίονας του ρωσικού μονοπωλίου φυσικού αερίου Gazprom - και η ιδιωτική, δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής πετρελαίου της Ρωσίας Lukoil απουσιάζουν επίσης.
Η Διεθνής Διαφάνεια έχει ζητήσει εδώ και καιρό να περιοριστεί η πρόσβαση της Ρωσίας στο λόμπι της ΕΕ και να επιβληθούν δευτερεύουσες κυρώσεις για να τιμωρηθούν όσοι βοηθούν άλλους που ήδη υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως είναι η συνήθης πρακτική στις Ηνωμένες Πολιτείες.
