Το β’ τρίμηνο του 2023, ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ της Ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 6,3% σε ετήσια βάση, το υψηλότερο ποσοστό από την εισαγωγή του ευρώ. Ως αποτέλεσμα, από την πτώση του χρέους της Ευρωζώνης ως προς το ΑΕΠ κατά 22,5 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ του β΄ τριμήνου του 2022 και του β΄ τριμήνου του 2023 (από 375% σε 352,5%), περίπου 22 ποσοστιαίες μονάδες οφείλονταν στον υψηλό αποπληθωριστή του ΑΕΠ- 5 ποσοστιαίες μονάδες οφείλονταν στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ, ενώ το υψηλότερο ονομαστικό χρέος ώθησε τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ κατά περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες. Ωστόσο, ο πληθωρισμός βρίσκεται, πλέον, σε πτωτική τροχιά, οπότε ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ είναι πιθανό να μετριαστεί από εδώ και πέρα.
Ως αποτέλεσμα, οι «άνεμοι» που παρείχαν οι υψηλοί αποπληθωριστές του ΑΕΠ στην εξυγίανση του χρέους είναι πιθανό να εξασθενήσουν. Τα υψηλότερα επιτόκια και η ασθενής αύξηση του ΑΕΠ είναι επίσης πιθανό να επιβραδύνουν τη μείωση του χρέους προς το ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, η περαιτέρω εξυγίανση του χρέους θα απαιτήσει περισσότερες προσπάθειες από τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Χαμηλότερο χρέος προς ΑΕΠ - σε όλους τους τομείς και στις περισσότερες χώρες
Αφού κορυφώθηκε στο 416% του ΑΕΠ το α' τρίμηνο του 2021 -στο πλαίσιο της κρίσης του Covid- το χρέος της Ευρωζώνης (σε όλους τους τομείς) το β' τρίμηνο του 2023 μειώθηκε στο 352,5%. Ως εκ τούτου, τώρα, είναι 25 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το προ-covid επίπεδο. Σε επίπεδο Ευρωζώνης, όλοι οι επιμέρους τομείς (κυβερνήσεις [Gov], νοικοκυριά [HH], μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις [NFC] και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα [FI]) σημείωσαν μείωση του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Οι περισσότερες χώρες είδαν μείωση του χρέους, με εξαίρεση την Ιταλία και την Κύπρο (λόγω υψηλότερου δημόσιου χρέους), τη Φινλανδία και τη Μάλτα (υψηλότερο χρέος των FI), τη Σλοβακία (Gov & FI), τη Λιθουανία (HH & Gov) και την Εσθονία (όλοι οι υποτομείς).
Υψηλότερο το δημόσιο χρέος στην Ιταλία, την Κύπρο, τη Φινλανδία, τη Σλοβακία και την Εσθονία
Σε επίπεδο Ευρωζώνης, το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ (σύμφωνα με τους ορισμούς που εφαρμόζονται για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ) μειώθηκε κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες στο 90,3%, αλλά εξακολουθεί να είναι 6,2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από ό,τι πριν από την πανδημία του covid. Σε αντίθεση με την τάση της Ευρωζώνης, το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ αυξήθηκε σε πέντε χώρες: Ιταλία (+1,5 ποσοστιαίες μονάδες στο 142,2%), Κύπρος (+2,2 ποσοστιαίες μονάδες στο 85,3%), Φινλανδία (+1,3 ποσοστιαίες μονάδες στο 74,6%), Σλοβακία (+1,9 ποσοστιαίες μονάδες στο 59,6%) και Εσθονία (+1,3 ποσοστιαίες μονάδες στο 18,5%).
Το συνολικό χρέος των νοικοκυριών της Ευρωζώνης μειώθηκε κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες στο 55,2% (2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τα προ-covid επίπεδα), ενώ το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες στο 97% (4,2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τα προ-covid επίπεδα) και το χρέος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες στο 107,6% (12,8 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τα προ-covid επίπεδα).
Μια νέα ματιά στα τρωτά σημεία, το ενυπόθηκο χρέος και τα ακίνητα
Αν και η συνολική εικόνα δεν είναι μαύρη ή άσπρη, οι ευπάθειες που σχετίζονται με το ενυπόθηκο χρέος φαίνεται να είναι μεγαλύτερες στη βόρεια Ευρώπη (Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Σκανδιναβία, Βαλτικές χώρες), καθώς και στην Ιταλία και την Ισπανία, όπου το παλαιό απόθεμα των ενυπόθηκων δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου είναι υψηλό. Σε αυτές τις χώρες, η αυστηρή νομισματική πολιτική είναι πιθανό να επιδράσει περισσότερο απ' ό,τι αλλού. Ωστόσο, υπάρχει μια σειρά από ελαφρυντικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ανθεκτικών αγορών εργασίας, των μεγάλων αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και της περιορισμένης προσφοράς ακινήτων.
Οι τιμές των κατοικιών μειώνονται σε επίπεδο Ευρωζώνης (-1,7% σε ετήσια βάση) και στις μισές περίπου από τις χώρες της ΕΕ που εξετάζουμε, με μεγαλύτερη σαφήνεια στη Γερμανία (-9,9% το β΄ τρίμηνο του 23), τη Δανία (-7,6%), τη Σουηδία (-6,9%) και τη Φινλανδία (-5,6%), με αύξηση των πτωχεύσεων στον κατασκευαστικό τομέα. Αναμένεαι ότι ο κατασκευαστικός τομέας θα ασκήσει αντίθετους ανέμους στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης τα επόμενα τρίμηνα.
Η κατάσταση της Ελλάδας
Στην Ελλάδα το συνολικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει μειωθεί, φτάνοντας σε καλύτερα επίπεδα σε σχέση με την προ-covid εποχή.
Αναλυτικότερα, το β’ τρίμηνο του 2023 το συνολικό χρέος της χώρας ως προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο 305,8% από 390,3% το α’ τρίμηνο του 2021, χάρη στην υψηλή ανάπτυξη και τη σημαντική αύξηση του ΑΕΠ.
Το δημόσιο χρέος, σήμερα, αποτελεί το 166,5% του ΑΕΠ, σημειώνοντας μεγάλη μείωση από το 209,8% που καταγράφηκε το α’ τρίμηνο του 2021. Το ιδιωτικό χρέος αντιστοιχεί στο 96,6% του ΑΕΠ, με το χρέος των νοικοκυριών να αποτελεί το 43% του ΑΕΠ.
Το χρέος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι 12,7% του ΑΕΠ, ενώ οι μη χρηματοπιστωτικοί ιδιωτικοί οργανισμοί έχουν χρέος που αντιστοιχεί στο 53,6% του ΑΕΠ.
