Υπό αυτό το πρίσμα, η ναυτιλία κλήθηκε να αναζητήσει νέες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και μία από αυτές είναι το leasing. Μιλώντας στο πρόσφατο «2nd World Shipping Forum», ο νομικός σύμβουλος της ναυτιλιακής Golden Union, Αντώνης Πανταζής, αναφέρθηκε στο leasing και τα τρία διαφορετικά είδη του.

Οι τύποι του leasing

Ειδικότερα, όπως είπε οι επιλογές για μία εταιρεία είναι η εξής: Η χρηματοδοτικη μίσθωση (finance lease), η λειτουργική μίσθωση (operating lease) και η πώληση και επαναμίσθωση (sale and lease-back), η οποία σύμφωνα με τον κ. Πανταζή συνιστά το πλέον δημοφιλές εργαλείο του leasing.

Όπως διευκρίνισε, μία μίσθωση θεωρείται χρηματοδοτική, όταν μεταβιβάζει ουσιαστικά όλους τους κινδύνους και τα οφέλη που συνεπάγεται η ιδιοκτησία ενός πλοίου στον μισθωτή. Στη χρηματοδοτική μίσθωση, ο τίτλος ιδιοκτησίας μπορεί ή και όχι να μεταφερθεί τελικά στον μισθωτή/ιδιοκτήτη, στο τέλος της μίσθωσης.

Αντίστοιχα μία μίσθωση θεωρείται λειτουργική, όταν δε μεταφέρει τους κινδύνους και τα οφέλη στον μισθωτή. Στην προκειμένη περίπτωση, ο εκμισθωτής συνήθως διατηρεί την κυριότητα στη λήξη της μίσθωσης. Ο μισθωτής μπορεί υπό προϋποθέσεις να τερματίσει τη μίσθωση, ενώ η κυριότητα και χρήση του πλοίου επανέρχεται στον εκμισθωτή/ιδιοκτήτη, στο τέλος της μίσθωσης.

Η πώληση και επαναμίσθωση πραγματοποιείται όταν μία ναυτιλιακή πουλά ένα πλοίο, για παράδειγμα, σε μία εταιρεία ειδικού σκοπού και αυτή το εκμισθώνει πάλι σε αυτήν για να το χρησιμοποιήσει. Η εταιρεία ειδικού σκοπού συνήθως είναι μία εταιρεία leasing ή ιδιωτικά επενδυτικά funds. Ο συγκεκριμένος τομέας της αγοράς έχει αναπτυχθεί τελευταία λόγω της δυναμικής εμφάνισης που κάνουν σε αυτόν κινεζικές εταιρείες leasing, σημείωσε ο κ. Πανταζής. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί άλλοι εκμισθωτές που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον κλάδο. Τέλος, αναφέρθηκε ότι το πλοίο που γίνεται μέρος μίας τέτοιας συναλλαγής μπορεί να είναι και νεότευκτο και second-hand.

«Ναύλωση γυμνού πλοίου»

Στη συνέχεια, ο κ. Πανταζής μίλησε για τα έγγραφα που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή sale and lease-back. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε το Μνημόνιο Συνεργασίας (MOU) και τη «ναύλωση γυμνού πλοίου» (Bareboat Charter-party) με τη ρήτρα «hell and high water», βάσει της οποίας ο πλοιοκτήτης παραχωρεί το πλοίο του «γυμνό» (χωρίς πλήρωμα, τρόφιμα, εφόδια και υλικά) στο ναυλωτή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε αντάλλαγμα για την εκχώρηση αυτή, ο πλοιοκτήτης εισπράττει από το ναυλωτή το συμφωνημένο μίσθωμα. Τα συμβαλλόμενα μέρη δεσμεύονται στα συμβατικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους ανεξάρτητα από μεταγενέστερες οικονομικές εξελίξεις.

Παράλληλη νηολόγηση

Ο κ. Πανταζής επεσήμανε ότι πριν προχωρήσει σε μία «ναύλωση γυμνού πλοίου», ο πλοιοκτήτης/δανειολήπτης πρέπει να εξετάσει τη σημαία της προτίμησής του και να βεβαιωθεί ότι η συγκεκριμένη σημαία επιτρέπει την παράλληλη νηολόγηση (parallel registration).  Αυτό το σύστημα επιτρέπει σε πλοίο που έχει νηολογηθεί σε μία σημαία, να υψώσει τη σημαία ενός δεύτερου κράτους για ορισμένη περίοδο. Ένα πλοίο νηολογημένο στη χώρα Α ναυλώνεται για καθορισμένη περίοδο σε ναυλωτές της χώρας Β, οι οποίοι στη διάρκεια της ναύλωσης διαχειρίζονται το πλοίο κάτω από τη σημαία του κράτους Β. Στη διάρκεια της περιόδου της ναύλωσης, η κύρια νηολόγηση αναστέλλεται και έχει πάλι πλήρη ισχύ με τη λήξη της ναύλωσης.

Ο πλοιοκτήτης ως μισθωτής και ως δανειζόμενος

Όπως ανέφερε ο κ. Πανταζής, στην παραδοσιακή τραπεζική χρηματοδότηση, ο δανειολήπτης - πλοιοκτήτης διατηρεί νόμιμο τίτλο επί του περιουσιακού του στοιχείου και ο δανειστής λαμβάνει τόκο από το δάνειό του. Στη χρηματοδότηση μέσω leasing, δεν υπάρχει δανειζόμενος. Ο παραδοσιακός πλοιοκτήτης που δραστηριοποιείται στην ναυτιλιακή αγορά είναι απλώς μισθωτής. Τέλος, ο εκμισθωτής, που δεν ενδιαφέρεται να λειτουργεί και να εμπορεύεται στην ναυτιλιακή αγορά, γίνεται ο ιδιοκτήτης

Ευκαιρίες και προκλήσεις

Συμπερασματικά, ο κ. Πανταζής σημείωσε ότι οι συναλλαγές πώλησης και επαναμίσθωσης χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως από τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Αυτό διότι επιτρέπουν στους πλοιοκτήτες να βελτιώσουν τη ρευστότητά τους, όταν την ίδια στιγμή μπορεί να συναντήσουν δυσκολίες πρόσβασης στην τραπεζική χρηματοδότηση.

Η προσοχή των πλοιοκτητών πρέπει, σύμφωνα με τον κ. Πανταζή να εστιαστεί στις ποικίλες και δυνητικά πολύπλοκες δομές τους. Επίσης, σε ό,τι αφορά τα δικαστικά τέλη, είναι συνήθως πιο ακριβές από τις παραδοσιακές δανειακές συμβάσεις και τέλος ο δανειστής/εκμισθωτής φαίνεται συνολικά να είναι σε καλύτερη θέση να επιδιώξει την αναγκαστική εκτέλεση της συμφωνίας.

Έχει ισχύ στην Ελλάδα;

Η ναύλωση γυμνού πλοίου είναι πλέον μία ρυθμιζόμενη δραστηριότητα και στην Ελλάδα με τον νόμο 4646/2019, ο οποίος εισήγαγε τις έννοιες στο ελληνικό σύστημα φόρου χωρητικότητας. Η ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα έδρασε γρήγορα και αποτελεσματικά στην εξασφάλιση της ρύθμισης, κατέληξε ο κ. Πανταζής.

Γιώργος Γεωργίου