Όπως αναφέρεται και στο εισαγωγικό σημείωμα, «η έκθεση αυτή είναι μια ευκαιρία για όλους τους φορείς και τους παράγοντες που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με την Ναυτιλία, να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα χρήσιμο εργαλείο που θα τους βοηθήσει στην άσκηση πολιτικής και στον σχεδιασμό νέων δράσεων».
Στην ενότητα Γ, η έκθεση πραγματεύεται πιο συγκεκριμένα με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής ναυτικής αγοράς εργασίας.
Όπως σημειώνεται αυτή εμφανίζει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της παγκόσμιας αγοράς εργασίας για τους ναυτικούς:
- Περιλαμβάνει δύο βασικές κατηγορίες εργαζομένων (αξιωματικοί - officers και μέλη του κατώτερου πληρώματος - ratings) που διαφοροποιούνται σημαντικά με βάση τις δεξιότητες, τις μισθολογικές απολαβές και την ασφαλιστική τους κάλυψη
- Παρουσιάζει εξαιρετικά σύνθετη διάρθρωση σε επίπεδο δεξιοτήτων και μισθών και, δευτερευόντως, σε σχέση με το κόστος μετακίνησης των ναυτικών μεταξύ των πλοίων και των χωρών καταγωγής τους
- Επηρεάζεται σε πολύ σημαντική έκταση από την χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, καθώς και από την χρήση αυτοματοποιημένων διαδικασιών (automation of ship operations)
- Ενσωματώνει ισχυρές διαστάσεις «εργοδοτικής ευελιξίας», καθώς οι πλοιοκτήτες / διαχειριστές έχουν τη δυνατότητα να προσλαμβάνουν ναυτικούς από σχεδόν οπουδήποτε στον κόσμο
- Αναπτύσσει τάσεις «υβριδικών εσωτερικών αγορών», καθώς οι περισσότεροι πλοιοκτήτες/διαχειριστές διαθέτουν και αξιοποιούν ένα «χαρτοφυλάκιο» προτιμώμενων εθνικοτήτων
- Επηρεάζεται σε σημαντική έκταση από εξωτερικούς παράγοντες αύξησης του κόστους επάνδρωσης των πλοίων.
Ακόμα, η Ελληνική ναυτική αγορά εργασίας ενσωματώνει κύριες διαστάσεις της ευρωπαϊκής ναυτικής αγοράς εργασίας:
- Οι πλοιοκτήτες και οι διαχειριστές προτιµούν να προσλαµβάνουν αξιωµατικούς από Κράτη Μέλη της ΕΕ, παρά το υψηλότερο μισθολογικό κόστος σε σχέση με υπηκόους τρίτων χωρών
- Η απασχόληση των ναυτικών από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης μειώνεται σταθερά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, εάν και ο αριθμός των αξιωματικών σταθεροποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000
- Η απασχόληση των αξιωµατικών από Κράτη Μέλη της ΕΕ περιορίζεται όλο και περισσότερο στα εξειδικευµένα σκάφη, όπως εκείνα που χρησιµοποιούνται στον τοµέα της ενέργειας ανοικτής θαλάσσης
- Σηµαντικός αριθµός Ελλήνων αξιωµατικών απασχολείται σε περιοχές υψηλού κινδύνου και κέρδους
- Η ελκυστικότητα του ναυτικού επαγγέλματος φθίνει ακόμα και σε περιόδους οικονομικής ύφεσης - υψηλής ανεργίας των νέων.
- Παράλληλα, οι ανθρώπινοι πόροι του ναυτιλιακού τομέα χαρακτηρίζονται από έντονες έμφυλες ανισότητες, ακολουθώντας τις σχετικές τάσεις της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας στον τομέα των μεταφορών.
Aκόμα, η Ελληνική ναυτική αγορά εργασίας επηρεάσθηκε - όπως και η παγκόσμια ναυτική αγορά εργασίας - δυσανάλογα σε σχέση με άλλους κλάδους από την οικονομική ύφεση του 2008/2009.
H Ελληνική ναυτική αγορά εργασίας είναι αντιμέτωπη - όπως και η παγκόσμια ναυτική αγορά εργασίας - από τις αρχές της δεκαετίας του 2020 με νέες προκλήσεις υπό το πρίσμα εξωγενών παραγόντων (πανδημία του Covid-19, πόλεμος στην Ουκρανία, ενεργειακή κρίση, πράσινη μετάβαση, απανθρακοποίηση) και του αυξανόμενου σφοδρού ανταγωνισμού μεταξύ των ναυτιλιακών επιχειρήσεων.
Aύξηση 2,5% κάθε χρόνο στους μισθούς των ναυτικών
Όπως αναφέρει πρόσφατη έκθεση της Drewery, η σταθερή ανάπτυξη του παγκόσμιου στόλου θα οδηγήσει το 2027 στο υψηλότερο έλλειμμα στελεχών που θα έχει καταγραφεί ποτέ, με σημαντικές επιπτώσεις τόσο για τις προσλήψεις όσο και για τη μελλοντική άνοδο του κόστους επάνδρωσης.
Χαρακτηριστικά εκτιμάται, ότι το 2027 το χάσμα προσφοράς - ζήτησης αναμένεται να διευρυνθεί σε ένα έλλειμμα που αντιστοιχεί σε πάνω από το 8% της παγκόσμιας δεξαμενής αξιωματικών.
Η εξέλιξη αυτή προσεγγίζεται με μία απλή παραδοχή: παρά την ελαφρά αναμενόμενη άνοδο του ρυθμού αύξησης της προσφοράς, όλο και μεγαλύτερος αριθμός ναυτικών εκπαιδεύεται πλέον λόγω της αναστολής των διάφορων περιοριστικών μέτρων που είχαν ληφθεί διεθνώς με στόχο την προστασία από την πανδημία.
Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα αναμένεται να αντιμετωπίσουν τα πιο σύγχρονα και εξελιγμένα πλοία που έχουν και υψηλότερες απαιτήσεις εκπαίδευσης.
Η πρόσληψη και η διατήρηση αξιωματικών ποιότητας με εμπειρία σε εξελιγμένους τύπους πλοίων είναι πιθανό να είναι το πρώτο σημείο πίεσης που θα καταγραφεί στην διεθνή ναυτιλία.
Ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται να είναι πάνω από 7% το 2022 πριν υποχωρήσει στο 3% περίπου για τα χρόνια μέχρι και το 2027.
Μπροστά σε αυτή την προοπτική, οι μισθοί των ναυτικών αναμένεται να αυξάνονται κατά περίπου 2,5% κάθε χρόνο, σε μέσους όρους, από περίπου 1,5% το 2022.
Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση ανά ειδικότητα, εθνικότητα και τύπο πλοίων.
Η άνοδος του εργασιακού κόστους έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά άλλων παραγόντων κόστους των πλοίων όπως είναι το κόστος ασφάλισης και άλλα.
Η επιτάχυνση του κόστους επάνδρωσης των πλοίων οφείλεται στις πληθωριστικές μακροοικονομικές πιέσεις και στην αύξηση του ελλείμματος αξιωματικών.
Μαζί με το υψηλότερο κόστος ασφάλισης και της εφοδιαστικής αλυσίδας, αυτές οι πιέσεις θα τροφοδοτήσουν περαιτέρω το υψηλότερο λειτουργικό κόστος των πλοίων μεσοπρόθεσμα, καταλήγει η Drewery.
