Όπως τονίζει ο Τομέας Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΕΒ θα πρέπει όσοι λαμβάνουν αποφάσεις να δουν πώς η Ισπανία κατάφερε να γίνει σημείο αναφοράς των εμπορευματικών μεταφορών, ενώ καταγράφεται η ανάγκη να ακολουθηθεί το μοντέλο που υιοθετήθηκε στο Θριάσιο και για άλλες περιπτώσεις. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «ο ι όροι που δόθηκαν στο Θριάσιο είναι απαραίτητο να επεκταθούν στο σύνολο των ΚΑΔ, αν θέλουμε ο κλάδος να στέκεται με αξιώσεις απέναντι στον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Ενδεικτικά, οι όγκοι δόμησης των ΚΑΔ στην Ελλάδα παραμένουν περίπου 30% δυσμενέστεροι από τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, ενώ μόνο για να παραχωρηθεί το 35% του διαθέσιμου χώρου στο Θριάσιο χρειάστηκαν 11 προκηρύξεις, 3 διαγωνισμοί και περίπου 12 χρόνια.
Σε αντίθεση, η Ισπανία μέσα σε πέντε έτη έθεσε σε παραγωγική λειτουργία το Plazza Logistics Park οκταπλάσιας έκτασης. Τέτοιου είδους χρονικές καθυστερήσεις δεν είναι, όμως, αποδεκτές στην ιδιωτική οικονομία».
Άνοδος ΑΕΠ
Σύμφωνα με τη μελέτη ου ΣΕΒ «η αποτελεσματική λειτουργία του κλάδου, μέσω εξορθολογισμού του κόστους και βελτίωσης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών logistics, αναμένεται να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο, τα επόμενα χρόνια, στην αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο 12% του ΑΕΠ, στον επιδιωκόμενο εξωστρεφή επαναπροσανατολισμό της ελληνικής οικονομίας, και στην καθιέρωση των ελληνικών διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων, ως αξιόπιστες εισροές στις διεθνείς αλυσίδες αξίας.
Η ανάπτυξη, όμως, των εμπορευματικών υποδομών της χώρας σε περιφερειακούς οδικούς άξονες, σιδηροδρομικά δίκτυα, περιφερειακά λιμάνια και εμπορευματικούς κόμβους (τοπικούς και εθνικούς), είναι ιδιαίτερα αργή. Και αυτό συμβαίνει περισσότερο εκεί όπου οι διαδικασίες εμπλέκονται στα γρανάζια της κρατικής γραφειοκρατίας. Οι ρυθμοί αυτοί δεν είναι πλέον συμβατοί με τα τεκταινόμενα στη διεθνή οικονομία, και πρέπει να επιταχυνθούν, εάν πρόκειται η Ελλάδα να αναπτυχθεί ταχύτερα από το 2% των επίσημων προβλέψεων. Βεβαίως, τα τελευταία 10 χρόνια έχουν επέλθει μεγάλες μεταβολές στον κλάδο.
Με την καθοριστική παρέμβαση του ΣΕΒ και της Ελληνικής Εταιρίας Logistics (ΕΕL), ο κλάδος είναι ίσως ο μόνος στην Ελλάδα που διαθέτει εθνικό σχέδιο ανάπτυξης εγκεκριμένο και επικαιροποιημένο από δυο διαδοχικές κυβερνήσεις. Με τις προτάσεις πολιτικής που προωθεί συνεχώς ο ΣΕΒ στη δημόσια διοίκηση, ο κλάδος έχει πλέον ένα ιδιαίτερα σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτό συνεισφέρει σημαντικά στον εξορθολογισμό του κόστους λειτουργίας. Επίσης, με την παραχώρηση και σε ιδιώτες λιμανιών και αεροδρομίων, αλλά και σιδηροδρομικών υπηρεσιών προχωρά ταχύτερα η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του κλάδου. Χρειάζεται, όμως, και μια δημόσια διοίκηση που να διευκολύνει τους ιδιώτες επενδυτές να αναπτύξουν ακόμα περισσότερες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας ώστε να επιτευχθεί ο στόχος δημιουργίας διαμετακομιστικού κόμβου στην Ελλάδα.
Η περίπτωση Fraport
Η Fraport, που είναι μια ιδιωτική επένδυση αξιοποίησης αεροδρομίων, πέρασε και αυτή από 40 κύματα πριν τελεσφορήσει. Και είμαστε όλοι μάρτυρες των αβελτηριών στην επένδυση του πρώην αεροδρομίου της Αθήνας στο Ελληνικό. Υπάρχει, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη η δημόσια διοίκηση να δημιουργήσει πλέον μια ειδική ή γενική γραμματεία εφοδιαστικής αλυσίδας στο Υπουργείο Ανάπτυξης που θα ασχολείται αποκλειστικά και οριζόντια με την υλοποίηση της στρατηγικής που έχει εκπονήσει το Εθνικό Συμβούλιο Logistics, δηλαδή με το σύνολο των δράσεων και πολιτικών».
Νευραλγικός τομέας της οικονομίας
Σύμφωνα με το ΣΕΒ «ο κλάδος υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics) είναι ένας από τους πιο νευραλγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας για την ανάπτυξη της βιομηχανίας και μεταποίησης. Η γεωγραφική θέση της χώρας είναι κομβικής σημασίας για την προώθηση των διεθνών εμπορικών συναλλαγών και ο κλάδος των logistics προσελκύει το επενδυτικό ενδιαφέρον των ισχυρών εμπορικών δυνάμεων στην παγκόσμια αγορά. Προσφέρει υπηρεσίες αποθήκευσης και διανομής προϊόντων στις εγχώριες μεταποιητικές και εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ η ταχεία βελτίωση των λιμενικών υποδομών του Πειραιά και (προσεχώς) της Θεσσαλονίκης αναβαθμίζει σημαντικά το διαμετακομιστικό ρόλο της χώρας στις διεθνείς εμπορευματικές ροές.
Ο κλάδος των logistics (υπηρεσίες προς τρίτους) παράγει το 6% περίπου του ΑΕΠ της χώρας, το οποίο ανεβαίνει στο 9,5%, συμπεριλαμβάνοντας τις ιδίες υπηρεσίες logistics που παρέχονται εσωτερικά από πολλές εμπορικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις. Δίνει δουλειά στο 4,7% των απασχολούμενων (~200 χιλ. άτομα). Επίσης, σε σχέση με τον μέσο όρο της οικονομίας, ο κλάδος, αφενός δημιουργεί μεγαλύτερη ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο, και, αφετέρου ανακάμπτει με ταχύτερους ρυθμούς σε όρους απασχόλησης και μισθών. Είναι, επίσης, ο κλάδος που διαχειρίζεται όλο το διεθνές εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο της χώρας, και μεταφέρει το ελληνικό όνομα στις παγκόσμιες αγορές.
Με βάση στοιχεία του 2016, ο κλάδος των logistics αποτελείται από 62.878 επιχειρήσεις, εν μέσω 705.717 επιχειρήσεων στο επιχειρηματικό, μη κυβερνητικό ή αγροτικό τμήμα της οικονομίας, εκ των οποίων 61.433 επιχειρήσεις (97,7%) είναι πολύ μικρές (0 έως 9 άτομα) με 1,54 απασχολούμενους ανά επιχείρηση κατά μέσο όρο, ενώ υπάρχουν και 1.194 μικρές επιχειρήσεις (10 έως 49 άτομα) με 18,8 απασχολούμενους ανά επιχείρηση, 195 μεσαίες επιχειρήσεις (50 έως 249 άτομα) με 106,7 απασχολούμενους ανά επιχείρηση, και 56 μεγάλες επιχειρήσεις (>250 άτομα) με 822,5 απασχολούμενους ανά επιχείρηση (περιλαμβάνονται τα ΕΛΤΑ και οι αεροπορικές και ναυτιλιακές εταιρείες). Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει 388 μεγάλες επιχειρήσεις το 2016, εκ των οποίων οι 56 (14%) ανήκουν στον κλάδο των logistics.
Σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα (2008), σημειώνεται ότι έχουν χαθεί 6.231 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 5.963 ήταν πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα μειώθηκαν και οι μικρές επιχειρήσεις κατά 311 μονάδες. Ταυτόχρονα, όμως, αυξήθηκαν οι μεσαίες επιχειρήσεις κατά 30 μονάδες (εκ των οποίων +42 μονάδες στην Αποθήκευση, -30 μονάδες στις θαλάσσιες μεταφορές και +9 μονάδες στις χερσαίες μεταφορές), καθώς και οι μεγάλες επιχειρήσεις κατά 14 μονάδες (εκ των οποίων +20 μονάδες στην Αποθήκευση, +7 μονάδες στις θαλάσσιες μεταφορές και -10 στις χερσαίες μεταφορές). Τα στοιχεία αυτά είναι ενδεικτικά μιας διαδικασίας συγχωνεύσεων και εξαγορών λόγω της κρίσης και της δραματικής πτώσης των πωλήσεων, με την μεγαλύτερη κινητικότητα να εμφανίζεται στον τομέα της αποθήκευσης.
Η συμβολή του κλάδου
Όσον αφορά στη συμβολή του κλάδου των logistics στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (δηλ. κέρδη, αμοιβές και αποσβέσεις) σε σταθερές τιμές 2010 (Δ02), της ελληνικής οικονομίας, το 2017 ο κλάδος συνεισέφερε το 6,1% στο σύνολο, έναντι 6,6% το 2013 και 8,3% το 2008. Ο μόνος υποκλάδος που αυξάνει διαχρονικά το μερίδιο του στην οικονομία είναι η αποθήκευση (από 0,5% το 2008 σε 1,2 το 2017), με τις αεροπορικές μεταφορές να παραμένουν στα ίδια επίπεδα και τους άλλους κλάδους να συρρικνώνονται. Από το 2013 και μετά, όταν άρχισε να ανακάμπτει σταδιακά η οικονομία, αυξάνουν τα μερίδια τους οι αεροπορικές μεταφορές και η αποθήκευση, ενώ τα ταχυδρομεία παραμένουν στάσιμα, και, συνεχίζουν να χάνουν μερίδια οι χερσαίες και οι θαλάσσιες μεταφορές.
Ο κλάδος των logistics αποτελείται από 62.878 επιχειρήσεις. Σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα (2008), σημειώνεται ότι έχουν χαθεί 6.231 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 5.963 ήταν πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα μειώθηκαν και οι μικρές επιχειρήσεις κατά 311 μονάδες. Ταυτόχρονα, όμως, αυξήθηκαν οι μεσαίες επιχειρήσεις κατά 30 μονάδες, καθώς και οι μεγάλες επιχειρήσεις κατά 14 μονάδες. Τα στοιχεία αυτά είναι ενδεικτικά μιας διαδικασίας συγχωνεύσεων και εξαγορών λόγω της κρίσης και της δραματικής πτώσης των πωλήσεων, με την μεγαλύτερη κινητικότητα να εμφανίζεται στον τομέα της αποθήκευσης.
Όσον αφορά στην απασχόληση (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι, σημειώνεται ότι το 2017 στον κλάδο απασχολούνταν 196,2 χιλ. άτομα, εκ των οποίων 119,3 χιλ. είναι μισθωτοί και ημερομίσθιοι και 76,9 χιλ. αυτοαπασχολούμενοι, με τους αυτοαπασχολούμενους να έχουν μειωθεί κατά -14,5 χιλ. άτομα και τους μισθωτούς και ημερομίσθιους κατά -9,1 χιλ. άτομα από το 2008, αν και τα μεγέθη βελτιώνονται από το 2013 και μετά.
Γιώργος Αλεξάκης