Στην αξιολόγησή της, η Fitch προβλέπει ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα «αγγίξει» το 0,9% το 2023 και το 2,3% το 2024. Η επί τα βελτίω αναθεώρηση των μακροοικονομικών προβλέψεων έρχεται δεδομένης της βελτίωσης στο ισοζύγιο κινδύνων, ιδιαίτερα λόγω της πρόσφατης συγκράτησης των τιμών της ενέργειας.
Οι αρχές συνεχίζουν επίσης να σημειώνουν πρόοδο στο μεταρρυθμιστικό τους πρόγραμμα, η οποία είναι εν μέρει συνδεδεμένη με ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), σε συνδυασμό με το τελευταίο έτος της απορρόφησης των Πολυετών Ταμείων Πλαισίου (MFF) για την περίοδο 2014-2020, που θα παράσχουν σταθερή επενδυτική ισχύ. Ο βασικός εγχώριος κίνδυνος συνδέεται με πιθανές καθυστερήσεις στα κεφάλαια του RRF, με αφορμή τις επερχόμενες εκλογές, ωστόσο η Fitch αναμένει ότι αυτό θα είναι προσωρινό.
Όπως αναφέρει στην έκθεσή της, η Fitch αφαίρεσε την βαθμίδα -1 στα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας, για να αντικατοπτρίζει τις ουσιαστικές βελτιώσεις στην ποιότητα του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα, που με τη σειρά τους μειώνουν τους κινδύνους ενδεχόμενης υποχρέωσης για το δημόσιο και τις μεταπτώσεις στη μακρο-σταθερότητα.
Βελτιωμένες δημοσιονομικές αποδόσεις
Η Fitch αναμένει καλύτερα αποτελέσματα και προβλέψεις για το έλλειμμα και το χρέος την διετία 2022-2024, χάρη στην ισχυρότερη ονομαστική ανάπτυξη, την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού και την ευνοϊκή δομή εξυπηρέτησης του χρέους. Παράλληλα, προβλέπει περαιτέρω μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 1,8% του ΑΕΠ το 2024 από 3,8% που εκτιμάται ότι ήταν το 2022, εν μέρει λόγω του εξορθολογισμού των προσωρινών μέτρων στήριξης. Αυτό συνεπάγεται βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, σε πλεόνασμα 0,9% το 2024 (και ισοσκελισμένη θέση το 2023). Υπάρχει κάποια αβεβαιότητα σχετικά με τις δημοσιονομικές πολιτικές μετά τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, αλλά οι κίνδυνοι μετριάζονται από μια ευρεία δέσμευση και ένα πρόσφατο ιστορικό δημοσιονομικής σύνεσης.
Το 2022 η Ελλάδα επωφελήθηκε από ένα πολύ ισχυρό φαινόμενο «χιονοστιβάδας» δεδομένης της υψηλής ονομαστικής ανάπτυξης για δεκαετίες και μιας πολύ μέτριας μόνο αύξησης στο μέσο κόστος των επιτοκίων, που οδήγησε σε εκτιμώμενο ρεκόρ μείωσης 24,5 ποσοστιαίων μονάδων στο λόγο χρέους της γενικής κυβέρνησης/ΑΕΠ στο 170%. Σε αυτό το πλαίσιο, ο οίκος αξιολόγησης αναμένει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί με πιο συγκρατημένο ρυθμό μεσοπρόθεσμα, από τα πλεονάσματα του πρωτογενούς ισοζυγίου. Με πρόβλεψη για 160,6% το 2024, ο δείκτης χρέους εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων κρατικών ομολόγων με αξιολόγηση Fitch και πάνω από 3 φορές ο διάμεσος «BB», ωστόσο ελαφρυντικοί παράγοντες όπως το χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, οι πολύ μεγάλες λήξεις (κοντά στα 20 έτη) και τα σημαντικά αποθέματα ρευστών διαθεσίμων (περίπου 15% του ΑΕΠ) μειώνουν τους κινδύνους των δημόσιων οικονομικών.
Μειωμένοι κίνδυνοι στον τραπεζικό κλάδο
Συνεχίζει να σημειώνεται σημαντική πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τον εγχώριο δείκτη NPL να υποχωρεί στο 9,7% το τρίτο τρίμηνο του 2022, κάτω από 10% για πρώτη φορά από το 2009, λόγω των συναλλαγών τιτλοποίησης στο πλαίσιο του Ελληνικού Σχεδίου Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων (HAPS) και της ευρείας οικονομικής ανάκαμψης. Η Fitch αναμένει περαιτέρω βελτίωση της ενεργητικής θέσης του κλάδου, υποστηριζόμενη από περιορισμένες νέες εισροές και καθώς οι τράπεζες ολοκληρώνουν τις εκκρεμείς ανόργανες ενέργειες. Οι δείκτες NPL σε μη συστημικές τράπεζες συνεχίζουν να αποτελούν πρόκληση, αλλά καθώς αυτές οι τράπεζες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5% του κλάδου, οι πιθανοί κίνδυνοι (συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου τομέα) είναι πολύ μέτριοι.
Η ζήτηση για δάνεια των νοικοκυριών παραμένει ασθενής, αλλά το σύνολο των δανείων στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε το β' εξάμηνο του 2022 (μόνο ελαφρώς κάτω από τον πληθωρισμό) λόγω των επιχειρήσεων. Οι μειωμένοι μακροοικονομικοί κίνδυνοι, η ανθεκτικότητα στην αγορά εργασίας, τα μέτρα κρατικής στήριξης και η συνεχής αύξηση των τιμών των ακινήτων αναμένεται να μετριάσουν την πίεση στους δανειολήπτες.
Δομικές αντοχές
Η αξιολόγηση της Ελλάδας υποστηρίζεται από το κατά κεφαλήν εισόδημα που υπερβαίνει κατά πολύ τις διάμεσες τιμές «BB» και «BBB». Οι βαθμολογίες διακυβέρνησης και οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης συγκαταλέγονται μεταξύ των υψηλότερων ομότιμων υποεπενδυτικού βαθμού. Αυτά τα πλεονεκτήματα αντιστοιχούν στις κληρονομιές της κρίσης δημόσιου χρέους, οι οποίες περιλαμβάνουν μεγάλα αποθέματα δημόσιου και εξωτερικού χρέους, καθώς και χαμηλές μεσοπρόθεσμες δυνατότητες ανάπτυξης και ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.
Ο πληθωρισμός θα μειωθεί, αλλά ο κίνδυνος παραμένει
Η Fitch προβλέπει σταθερή επιβράδυνση του πληθωρισμού, από 9,3% το 2022 σε 5% το 2023 και μόλις 1,5% το 2024, βασιζόμενη στη χαλάρωση των τιμών της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων. Ο βασικός πληθωρισμός αναμένεται επίσης να υποχωρήσει, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό. Οι εξελίξεις στο πεδίο των μισθών συνιστούν κίνδυνο, ιδίως εάν η αγορά εργασίας συνεχίσει να περιορίζεται και οι υψηλότεροι μισθοί σε ορισμένους τομείς όπως οι υπηρεσίες ή οι κατασκευές διαχυθούν στην υπόλοιπη οικονομία. Το γ’ τρίμηνο του 2022, οι εποχικά προσαρμοσμένοι μισθοί για το σύνολο της οικονομίας αυξήθηκαν κατά 7,3% σε ετήσια βάση, το υψηλότερο ποσοστό από το 2010, ενώ οι κενές θέσεις εργασίας το α’ με γ’ τρίμηνο ήταν οι υψηλότερες σε βάθος δεκαετίας.
Σταθερό κόστος χρηματοδότησης
Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σταθεροποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες, αφού συνολικά αυξήθηκαν απότομα το 2022, σύμφωνα με τις παγκόσμιες τάσεις. Τον Ιανουάριο η Ελλάδα εξέδωσε ομόλογο 3,5 δισ. ευρώ με απόδοση 4,27% (οι αποδόσεις τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν 5%), που αντιστοιχεί στο ήμισυ των ανακοινωθέντων αναγκών εξωτερικού δανεισμού για φέτος. Η Fitch προβλέπει ότι ο λόγος τόκων προς έσοδα θα αυξηθεί σταδιακά στο 5,5% το 2024 σε σύγκριση με τη ενδιάμεση πρόβλεψη για 9%.
Το ελληνικό χρέος είναι σταθερό και εξ ολοκλήρου σε ευρώ, μειώνοντας περαιτέρω τους κινδύνους αστάθειας της αγοράς. Μια σημαντική αλλαγή είναι η πιθανή αναταξινόμηση από τη Eurostat των εγγυήσεων HAPS, η οποία θα μπορούσε να προσθέσει 18 δισ. ευρώ (ή 8,5% του ΑΕΠ) στο απόθεμα του δημόσιου χρέους, αν και δεν θα άλλαζε το έλλειμμα ούτε θα αύξανε τις πληρωμές τόκων.
Εξωτερικός Ισολογισμός
Ο οίκος αξιολόγησης προβλέπει σταδιακή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CAD) σύμφωνα με τη βελτίωση των όρων στο εμπόριο και τις συνεχιζόμενες ισχυρές τουριστικές εισροές, από εκτίμηση 8% του ΑΕΠ το 2022 σε μέσο όρο 5,5% το 2023-2024. Τα αυξανόμενα επίπεδα άμεσων ξένων επενδύσεων και οι σταθερές ροές κεφαλαίων της ΕΕ θα στηρίξουν το ισοζύγιο πληρωμών. Η προβλεπόμενη πτώση των εξωτερικών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό με την ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, σημαίνει ότι ο λόγος του καθαρού εξωτερικού χρέους θα βελτιωθεί περαιτέρω κατά την περίοδο πρόβλεψης (από περίπου 128% του ΑΕΠ το 2022), αν και θα παραμείνει μεταξύ των υψηλότερων της Fitch.
Το outlook των εκλογών
Σύμφωνα με προγραμματισμένες αλλαγές στο εκλογικό σύστημα, η Ελλάδα είναι πιθανό να έχει δύο διαδοχικές εκλογές τους επόμενους μήνες, καθώς προς το παρόν κανένα κόμμα δεν φαίνεται πιθανό να κερδίσει την πλειοψηφία με την απλή αναλογική (οι πρώτες εκλογές είναι πιθανό να γίνουν στο β’ τρίμηνο του 2023). Αυτό σημαίνει ότι ο εκλογικός κύκλος είναι πιθανό να είναι πιο μακρύς, μειώνοντας το πεδίο εφαρμογής της πολιτικής φέτος. Ωστόσο, οι απότομες αλλαγές πολιτικής είναι απίθανες ακόμη και αν υπάρξει αλλαγή κυβέρνησης. Οι σχέσεις με την ΕΕ έχουν σταθεροποιηθεί υπό τις κυβερνήσεις τόσο της κυβερνώσας κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας όσο και του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ, με τη χώρα να απομακρύνεται σταδιακά από το εποπτικό πλαίσιο μετά την κρίση.
Το ανώτατο όριο αναθεωρήθηκε προς τα πάνω
Ο Fitch αναθεώρησε το ανώτατο όριο της Ελλάδας κατά δύο βαθμίδες, σε «A» από «BBB+». Η διαφορά πέντε βαθμίδων μεταξύ του IDR σε ξένο νόμισμα και του ανώτατου ορίου της χώρας (σε αντίθεση με μια διαφορά τεσσάρων βαθμίδων προηγουμένως) αντανακλά την εκτίμηση του οίκου για τους μειωμένους κινδύνους στους ελέγχους κεφαλαίων και τη βελτίωση του θεσμικού και χρηματοοικονομικού πλαισίου της χώρας. Το ανώτατο όριο στην Ελλάδα παραμένει χαμηλότερο από τις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης (που έχουν τη μέγιστη αύξηση έξι βαθμίδων), καθώς η Fitch θεωρεί ότι οι κίνδυνοι εξόδου από τη νομισματική ένωση ή ρύθμιση ή η επιβολή ελέγχων κεφαλαίων είναι γενικά υψηλότεροι για χαμηλότερης διαβάθμισης χώρες.
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της αξιολόγησης είναι οι εξής:
-Δημόσια οικονομικά: Διατηρείται η ανοδική τάση του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω διαρθρωτικής δημοσιονομικής χαλάρωσης, ασθενούς ανάπτυξης ή υλοποίησης ενδεχόμενων υποχρεώσεων από τον τραπεζικό τομέα.
-Μάκρο: Νέοι δυσμενείς κραδασμοί στην ελληνική οικονομία που επηρεάζουν την οικονομική ανάκαμψη ή τη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας.
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε νέα αναβάθμιση της αξιολόγησης είναι οι εξής:
-Δημόσια οικονομικά: Αυτοπεποίθηση για μια συνεχή σταθερά καθοδική πορεία στον λόγο δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
-Μάκρο: Βελτίωση της μεσοπρόθεσμης αναπτυξιακής δυναμικής και των επιδόσεων, για παράδειγμα, λόγω της υψηλότερης επενδυτικής δυναμικής ή/και της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
