Αυτό ανέφερε διοίκηση της Ένωσης Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (ΕΝ.Ε.Α.Π), που εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου αλκοολούχων ποτών, που εισάγουν και διακινούν το 80% των διεθνών μαρκών premium αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα σε δημοσιογραφική εκδήλωση την Τετάρτη.

Με βάση την ΕΝΕΑΠ και τα όσα είπαν η Αντιπρόεδρος της Ένωσης, Εφή Μπούρα, η Γενική Διευθύντρια Σοφίκα Παπανικολάου και η ειδική συνεργάτης Αναστασία Αγγελή, η αναπροσαρμογή του ειδικού φόρου κατανάλωσης των αλκοολούχων ποτών στο μέσο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έχει θετική οικονομική επίδραση στην οικονομία, μέσα από την  άμβλυνση στρεβλώσεων που ταλανίζουν για χρόνια τον κλάδο, την πάταξη του παράνομου εμπορίου και τη συνεπακόλουθη εξυγίανση του ανταγωνισμού.

Ο ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την ΕΝΕΑΠ, η Ελλάδα έχει με διαφορά τον υψηλότερο συντελεστή ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ-27 με βάση την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων καταναλωτών, τον 5ο υψηλότερο σε ονομαστική αξία, καθώς και υπερδιπλάσιο ΕΦΚ από τον μέσο όρο γειτονικών και τουριστικά ανταγωνιστικών χωρών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1998 μέχρι σήμερα, η φορολογία αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα αυξήθηκε συνολικά οκτώ φορές, με τις τέσσερις αυξήσεις να πραγματοποιούνται εντός του διαστήματος 2009-2010, οδηγώντας σε αύξηση του ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών κατά 125%. Τα αποστάγματα συνεισφέρουν 64% των κρατικών εσόδων, ενώ αντιπροσωπεύουν το 22% της κατανάλωσης αιθυλικής αλκοόλης στην ελληνική αγορά.

Οι συνέπειες του υψηλού ΕΦΚ

Όπως αναφέρει η ΕΝΕΑΠ, η υπέρμετρη αύξηση του ΕΦΚ, πέραν της μείωσης της κατανάλωσης, των στρεβλώσεων που εμπεριέχει η ισχύουσα πολιτική καθώς και σημαντικά κενά στο ρυθμιστικό πλαίσιο παραγωγής και διακίνησης στα αποστάγματα διήμερων παραγωγών, οδηγεί σε υποκατάσταση της κατανάλωσης νόμιμων ποτών με προϊόντα παράνομης διακίνησης, όπως τα προϊόντα λαθρεμπορίου και νοθείας.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι ο βασικός συντελεστής ΕΦΚ είναι 7πλάσιος του συντελεστή που επιβάλλεται στο δηλωμένο απόσταγμα διήμερων παραγωγών και 2πλάσιος σε σχέση με τον συντελεστή ΕΦΚ ούζου, τσίπουρου και μπύρας. Δεδομένα, που σύμφωνα με την ΕΝΕΑΠ.  ενθαρρύνουν την υποκατάσταση των αλκοολούχων ποτών (αποστάγματα) με ποτά άλλων κατηγοριών που, αν και επίσης περιέχουν αιθυλική αλκοόλη, έχουν σημαντικά χαμηλότερη ή μηδενική συνεισφορά στα φορολογικά έσοδα υπονομεύοντας τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα των κρατικών εσόδων.

Οι απώλειες φόρων

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ., το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης, κάτι το οποίο αποτελεί μία πολύ συντηρητική εκτίμηση σε σχέση με τις εκτιμήσεις του κλάδου που κάνουν λόγο για διπλάσιο τουλάχιστον ποσοστό. Σε πρόσφατη μελέτη (ΙΟΒΕ, 2024) εκτιμήθηκε ότι οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων από το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών ανέρχονται περίπου σε €70 εκ. (μη καταβολή ΕΦΚ και ΦΠΑ), χωρίς να περιλαμβάνονται οι απώλειες από το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών.

Μάλιστα, οι απώλειες φορολογικών εσόδων ενδέχεται να είναι σημαντικά υψηλότερες, καθώς ο κύριος όγκος των παρανόμως διακινούμενων ποτών διοχετεύεται στην επιτόπια αγορά, όπου το έσοδο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερο. Αναφορικά με το προϊόν απόσταξης των διήμερων αποσταγματοποιών (χύμα τσίπουρο), οι απώλειες από ΕΦΚ εκτιμώνται σε έως και €90 εκατ., καθώς το συγκεκριμένο προϊόν, αξιοποιώντας το χαμηλό καθεστώς φορολόγησης, διοχετεύεται στην αγορά σε πολλαπλάσιες ποσότητες (είτε χωρίς να δηλώνονται, είτε από παράνομα αποστακτήρια) για εμπορική χρήση.

Συνεπώς, ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου αλκοολούχων ποτών, με αναπροσαρμογή του φορολογικού πλαισίου και συντονισμένους ελέγχους στην αγορά, εκτιμάται ότι θα αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στα φορολογικά έσοδα, στη δημόσια υγεία, στη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και στην απασχόληση, ενδυναμώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των υγιών επιχειρήσεων του κλάδου.

Το Lotify

Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και 6 χρόνια περίπου, με πρωτοβουλία και της ΕΝΕΑΠ, αλλά και των αρμοδίων αρχών έτρεξε ένα πρόγραμμα που έχει στόχο τη δημιουργία ενός Ηλεκτρονικού Συστήματος Ταυτοποίησης Αλκοολούχων Ποτών (γνωστό με το όνομα Lotify), που επιτρέπει στις αρχές να γνωρίζουν με βάση κάποια διακριτικά στοιχεία το εάν για το κάθε προϊόν που είναι σε διαδικασία ελέγχου έχουν καταβληθεί φόροι κτλ, καθώς τα  υπόχρεα πρόσωπα καταχωρίζουν στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Ταυτοποίησης (με βάση την ένδειξη παρτίδας- lot number) του εκάστοτε προϊόντος μια σειρά από στοιχεία, όπως ονομασία, αριθμό παρτίδας, ημερομηνία παραγωγής κτλ.

Ωστόσο, μετά εντοπισμό δυσλειτουργιών, αλλά και μετά από συνεχείς αλλαγές, που επέφερε το αρμόδιο υπουργείο στην όλη του οργάνωση, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, σε όλο του του φάσμα. Πάντως, ο κλάδος θεωρεί ότι σε λίγους μήνες, οπότε και ευελπιστεί να λειτουργήσει θα αποτελέσει ένα μεταβατικό, πρόσθετο "εργαλείο" αντιμετώπισης του λαθρεμπορίου, μέχρι να ισχύσει το νέο Ευρωπαϊκό πλαίσιο για την ιχνηλασιμότητα των αλκοολούχων.

Πέρα, πάντως, από την όποια προσπάθεια ελέγχων κτλ, με βάση την ΕΝΕΑΠ, οι στρεβλώσεις της πολιτικής ΕΦΚ, με την ‘κινητροδότηση” που δίνει στο λαθρεμπόριο, είναι στην “καρδιά” του προβλήματος, που αποτελεί ‘νάρκη’ για το δημόσιο ταμείο, την επιχειρηματικότητα και κυρίως τη δημόσια υγεία, καθώς ο καταναλωτής δεν ξέρει, πλέον, σε περιπτώσεις χύμα και λαθραίων προϊόντων προέλευση και ποιότητα των σκευασμάτων.

Σταδιακή προσαρμογή του ΕΦΚ στο επίπεδο του μέσου όρου της ΕΕ

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ (2024), σύμφωνα με την ΕΝΕΑΠ, εκτίμησε την επίδραση της σταδιακής μείωσης ΕΦΚ αλκοολούχων από το υφιστάμενο επίπεδο των €2.550 ανά 100 lt αιθυλικής αλκοόλης στα €1.800 ανά 100 lt αιθυλικής αλκοόλης (μέσος όρος ΕΕ) σταδιακά σε 3 διαδοχικές φάσεις.

Υπενθυμίζεται ότι εδώ και χρόνια ο κλάδος ζητούσε  μείωση 30%, ώστε η Ελλάδα να προσεγγίσει στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Τώρα η ΕΝ.Ε.Α.Π προτείνει τρεις σταδιακές μειώσεις, 10% τον χρόνο σε βάθος τριετίας, για να φτάσει η χώρα μας στο επίπεδο της ΕΕ.

Όπως τονίζεται, η προσαρμογή του ΕΦΚ δεν αναμένεται να οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της πραγματικής κατανάλωσης, αλλά αντίθετα θα βοηθήσει στη μετακίνηση ποσοτήτων από τα παράνομα προς τα νόμιμα αλκοολούχα ποτά. Με τη μείωση στα €1.800 εκτιμάται ότι προκύπτουν θετικά αποτελέσματα στην οικονομία.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, που επικαλείται η ΕΝΕΑΠ, η σύγκλιση του ΕΦΚ με τον μέσο όρο της ΕΕ θα έχει θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία, οδηγώντας σε:

·       Αύξηση των πωλήσεων νόμιμων προϊόντων κατά περίπου 10% μέχρι το 2026, σε σύγκριση με το σενάριο διατήρησης του ΕΦΚ.

·       Ενίσχυση του ΑΕΠ κατά περίπου €325 εκ. την περίοδο 2024-2026.

·       Αύξηση της απασχόλησης σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού αλκοολούχων ποτών κατά 11,3 χιλ. θέσεις πλήρους απασχόλησης.

·       Ουδέτερο ή και θετικό δημοσιονομικό ισοζύγιο με συνολική μεταβολή εσόδων (ΕΦΚ, ΦΠΑ, φόροι εισοδήματος) έως και €8,0 εκ.

·       Επέκταση της εγχώριας παραγωγής κατά 10% σε βάθος τριετίας (σε σύγκριση με το σενάριο διατήρησης του ΕΦΚ), προστατεύοντας τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας στην περιφέρεια.

·       Ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και απελευθέρωση κεφαλαίων που θα μπορούν να κατευθυνθούν σε τομείς επιχειρηματικής δράσης όπως η έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων, η απασχόληση νέου επιστημονικού προσωπικού και η προβολή των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές.

·       Τόνωση των κινήτρων για διάθεση νόμιμων προϊόντων στα κανάλια επιτόπιας κατανάλωσης (τουριστικός τομέας και εστίαση) και ενίσχυση της νόμιμης κατανάλωσης κατά 4,0% ετησίως.

·   Εξορθολογισμός του φορολογικού πλαισίου τοποθετώντας την Ελλάδα πλησιέστερα σε χώρες που έχουν αντίστοιχο τουριστικό προϊόν, όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία.

·   Μείωση της λιανικής τιμής πώλησης μιας τυπικής φιάλης αλκοολούχου ποτού κατά 10,7% μεταξύ 2023-2026.  

Να σημειωθεί ότι  σε σχέση με τις γειτονικές Βουλγαρία και  Βόρεια Μακεδονία  ο ΕΦΚ στην Ελλάδα είναι 4,5 φορές πιο υψηλός. Σύμφωνα, δε, με την κα. Παπανικολάου, αυτό το μέτρο είναι δημοσιονομικά ουδέτερο και δεν θα επηρεάσει τα δημοσιονομικά της χώρας. “Πιστεύουμε ότι θα αποκατασταθεί μέρος της νόμιμης αγοράς και θα βοηθήσει την ελληνική παραγωγή, κυρίως την περιφέρεια, όπου αντιστοιχεί το μεγαλύτερο μέρος του όγκου”, είπε. Εκτιμάται, δε, πως με την εφαρμογή του νέου μέτρου θα μειωθεί η τιμή των προϊόντων στο ράφι του super market. Επίσης, η αναδιάρθρωση του φορολογικού πλαισίου για τα αλκοολούχα ποτά, μέσω της σύγκλισης του συντελεστή ΕΦΚ με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αποτελεί, σύμφωνα με την ΕΝ.Ε.Α.Π, το βασικό μέτρο στήριξης που χρειάζονται οι επιχειρήσεις του κλάδου, ενώ εκτιμάται πως θα ενισχύσει το ΑΕΠ και την απασχόληση.

Ο κλάδος

Να σημειωθεί ότι παρά τη βελτίωση που καταγράφηκε τα τελευταία δύο χρόνια σε επίπεδο οικονομικής απόδοσης, λόγω τουρισμού, ο κλάδος των αλκοολούχων ποτών δεν έχει καταφέρει να ανακάμψει πλήρως από την ύφεση της ελληνικής οικονομίας. Ως αποτέλεσμα, ο περιορισμός της δαπάνης κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών από το 2009 και ύστερα μείωσε αισθητά τη συνεισφορά του κλάδου τόσο ως προς το ΑΕΠ όσο και ως προς την απασχόληση. Κατά την περασμένη χρονιά, οι πωλήσεις αλκοολούχων ποτών υπολογίζονται μειωμένες κατά 37,3% σε σύγκριση με το 2009, με τη συνεισφορά του κλάδου στο ΑΕΠ να υπολογίζεται μειωμένη κατά €800 εκατ., τα εισοδήματα από εργασία μειωμένα κατά €147 εκατ., ενώ οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 26,8 χιλιάδες.  Παρόλα αυτά, το αποτύπωμα του κλάδου αλκοολούχων και της ευρύτερης εφοδιαστικής αλυσίδας του στην ελληνική οικονομία παραμένει διαρκές και σημαντικό. Με βάση την ΕΝΕΑΠ, συνεισφέρει 2,1 δισεκ. στο ΑΕΠ της χώρας, 616 εκατ. ετησίως σε φόρους και εισφορές ενώ στηρίζει 72,7 χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Γιώργος Αλεξάκης