Ως απάντηση στη διψήφια αύξηση του κόστους ζωής των Ευρωπαίων, τη μεγαλύτερη εδώ και μια γενιά, η ΕΚΤ έχει αυξήσει μέχρι στιγμής τα επιτόκια σε 10 διαδοχικές συνεδριάσεις της. Αυτό ανέβασε το βασικό επιτόκιο καταθέσεων από το ιστορικό χαμηλό του μείον 0,5% στο υψηλό- ρεκόρ του 4%.

Βέβαια, όπως επισημαίνουν και οι Financial Times, με τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη να «τρέχει» ακόμα με ρυθμό πάνω από το διπλάσιο του στόχου του 2% και τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς να ανεβάζει τις τιμές της ενέργειας, η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ αναμένεται να ξεκαθαρίσει ότι τα επιτόκια είναι πιθανό να παραμείνουν στο τρέχον – ή και υψηλότερο - επίπεδό τους για κάποιο χρονικό διάστημα.

Ο πληθωρισμός κατέγραψε τον Σεπτέμβριο πτώση στο 4,3% από 5,2% τον Αύγουστο, σύμφωνα με τη Eurostat. Αυτό είναι ταχύτερο από το αναμενόμενο, αλλά επικρατούν ανοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό λόγω των επιπτώσεων στους μισθούς και της απειλής για υψηλότερη τιμή του πετρελαίου.

Οι περισσότεροι επενδυτές, εξετάζοντας τη φετινή σχεδόν στασιμότητα της οικονομίας της ευρωζώνης και την πτωτική τροχιά του πληθωρισμού, δίνουν ελάχιστες πιθανότητες για περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων.

«Θα κρατήσουν ανοιχτή την επιλογή για πρόσθετες αυξήσεις επιτοκίων, αλλά ο πήχης είναι αρκετά υψηλός για να συμβεί αυτό», εκτίμησε ο Κόνσταντιν Βάιτ, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στον αμερικανικό επενδυτικό όμιλο Pimco.

Αργεί η αποκλιμάκωση

Ωστόσο το ενδεχόμενο τα επιτόκια της ευρωζώνης να παραμείνουν υψηλότερα για περισσότερο από ό,τι αναμενόταν νωρίτερα φέτος κερδίζει έδαφος, παρά τις ενδείξεις ότι η οικονομία της περιοχής δυσκολεύεται.

«Μόλις πριν από έναν μήνα, η αγορά “έβλεπε”  τρεις πλήρεις μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ το επόμενο έτος, αλλά τώρα περιμένει λίγο περισσότερες από δύο», δήλωσε ο Βάιτ. «Υπάρχουν ακόμη πολλοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό εκεί έξω και είναι πολύ νωρίς για να πούμε ακριβώς πόσο σύντομα θα ξεκινήσουν οι μειώσεις των επιτοκίων», συμπλήρωσε.
Οι αξιωματούχοι παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με το πόσο καιρό θα χρειαστεί για να ολοκληρώσουν το… τελευταίο μίλι του ταξιδιού τους για να επιστρέψουν τον πληθωρισμό στο στόχο τους του 2%.

Η Λαγκάρντ είπε αυτόν τον μήνα ότι οι πιέσεις στις τιμές παραμένουν «ανεπιθύμητα υψηλές», παρά το γεγονός ότι έπεσαν σε χαμηλό σχεδόν δύο ετών, στο 4,3% τον περασμένο μήνα.
Το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο τον Οκτώβριο, αν και τα στοιχεία θα δημοσιευτούν λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση αυτής της εβδομάδας.

Οι ενδείξεις ότι η οικονομική δραστηριότητα αποδυναμώνεται πληθαίνουν, με τα στοιχεία να δείχνουν περαιτέρω πτώση της επιχειρηματικής παραγωγής στην ευρωζώνη, επιτάχυνση των περικοπών θέσεων εργασίας και πτώση των πιέσεων στις τιμές που επηρεάζουν τις εταιρείες.

Η έρευνα της ίδιας της ΕΚΤ στις τράπεζες της ευρωζώνης έδειξε επίσης συνεχιζόμενη συρρίκνωση της προσφοράς πιστώσεων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Το Μεσανατολικό ανατρέπει τα δεδομένα

Την ίδια ώρα, η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχει εγείρει φόβους για ευρύτερες εντάσεις στη Μέση Ανατολή και ανέβασε τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τις τελευταίες εβδομάδες, κάτι που οι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι θα μπορούσε να διατηρήσει τον πληθωρισμό πεισματικά υψηλό.

Οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 35% μέχρι στιγμής αυτό το μήνα, ενώ το πετρέλαιο βρέθηκε σε ένα σημείο να ξεπερνά και τα 93 δολάρια το βαρέλι, απειλώντας να ωθήσει ξανά προς τα υψηλά τον πληθωρισμό.

Ως περιοχή που βασίζεται στις εισαγωγές ενέργειας, η Ευρώπη είναι πιο ευάλωτη από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια έξαρση του πληθωρισμού που προκαλείται από τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή, δήλωσε ο Κρις Τζέφρι, επικεφαλής για τα επιτόκια και τον πληθωρισμό στη Legal & General Investment Management.
Πρόσθεσε ότι, προς το παρόν, η Λαγκάρντ θα ήθελε να μην «συρθεί» στη συζήτηση για τις τιμές της ενέργειας έως ότου καταστεί σαφέστερο εάν η επαναφορά θα διατηρηθεί.

 «Οι επιθέσεις στο Ισραήλ και οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου, θέτουν έναν νέο ανοδικό κίνδυνο για τον πληθωρισμό», δήλωσε ο Ντιρκ Σουμάχερ, πρώην οικονομολόγος της ΕΚΤ που βρίσκεται τώρα στη γαλλική τράπεζα Natixis. «Ταυτόχρονα, οι καθοδικοί κίνδυνοι για την ανάπτυξη έχουν επίσης αυξηθεί, περιπλέκοντας περαιτέρω την εικόνα για την ΕΚΤ», συμπλήρωσε.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ, Γιάννης Στουρνάρας, δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times ότι θα πρέπει να αποφευχθεί μια σπασμωδική αντίδραση στην άνοδο των τιμών της ενέργειας που προκλήθηκε από τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, υποβάθμισε επίσης τους φόβους, λέγοντας ότι το υψηλότερο κόστος δανεισμού θα πρέπει να αποτρέψει τις υψηλότερες τιμές από το να προκαλέσουν ευρύτερη άνοδο των τιμών καταναλωτή. «Όταν τα επιτόκια είναι περιοριστικά, τότε η ικανότητα των επιχειρήσεων να μετακυλίσουν αυτές τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας στον καταναλωτή είναι μικρότερη», δήλωσε στην ολλανδική εφημερίδα Het Financieele Dagblad.

Ωστόσο, εξέφρασε επίσης ανησυχία για την αύξηση των εισοδημάτων, τα οποία ανέβηκαν κατά 4,5% στην περιοχή από την αρχή του έτους έως το δεύτερο τρίμηνο. «Πρέπει να δούμε την αύξηση των μισθών να επιβραδύνεται», είπε. «Εάν οι κρίσεις του πληθωρισμού είναι αρκετά μεγάλες ή επίμονες, η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι ανοιχτή να κάνει περισσότερα», επεσήμανε.
Η ΕΚΤ αναμένει ότι ο μετρούμενος πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 3,2% το 2024 από 5,6% κατά μέσο όρο το 2023.

Τα ομόλογα απειλούν τον ισολογισμό

Οι ρυθμιστές επιτοκίων αναμένεται επίσης να συζητήσουν το ενδεχόμενο αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής μέσω του ισολογισμού τους.

Είναι προς συζήτηση αν θα σταματήσει η επανεπένδυση των εσόδων ενός χαρτοφυλακίου 1,7 τρισεκατομμυρίου ευρώ, που αγοράστηκε ως απάντηση στην πανδημία, νωρίτερα από το αναμενόμενο.

Ωστόσο, το πρόσφατο sell-off στις αγορές ομολόγων, το οποίο οδήγησε το κόστος δανεισμού του δημοσίου στα υψηλότερα επίπεδά του εδώ και μια δεκαετία, έχει κάνει κάποιους να ανησυχούν για τη συρρίκνωση του ισολογισμού.

Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας έχει ήδη αυξηθεί περισσότερο από αυτό της Γερμανίας λόγω ανησυχιών για το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρώμης, ανεβάζοντας την προσεκτικά παρακολουθούμενη διαφορά μεταξύ των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων των δύο χωρών πάνω από το 2% για πρώτη φορά εδώ και μήνες.

Με την πρόσφατη αστάθεια της αγοράς ομολόγων, η συζήτηση για μια νωρίτερη έξοδο από το πρόγραμμα ποσοτικής σύσφιξης ενδέχεται να χρειαστεί να αναβληθεί. Οι αναλυτές εκτιμούν, λοιπόν, ότι η ΕΚΤ δεν θα ξεκινήσει ενεργές πωλήσεις ομολόγων σύντομα.

«Δεδομένης της αύξησης των μακροπρόθεσμων αποδόσεων - με τις 10ετείς ιταλικές αποδόσεις γύρω στο 5% και πρόσθετους δημοσιονομικούς κινδύνους - αναμένουμε από την ΕΚΤ να κινηθεί προσεκτικά», δήλωσε ο Σβεν Γιάρι Στεν, οικονομολόγος της Goldman Sachs.

«Οι υψηλότερες παγκόσμιες αποδόσεις των ομολόγων και τα ευρύτερα spreads (κυρίως στην Ιταλία) μας κάνουν να πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να είναι αποσταθεροποιητικό για την ΕΚΤ να επιταχύνει το QT που σχετίζεται με το PEPP ή ακόμα και να συζητήσει το θέμα με μεγάλη λεπτομέρεια στη συνεδρίαση», είπε ο Ράινχαρντ Κλουζ της UBS στο CNBC.
Ορισμένα μέλη του συμβουλίου της ΕΚΤ πιέζουν επίσης για περικοπή στους τόκους που πληρώνει στις εμπορικές τράπεζες.

Το ραντεβού, λοιπόν, έχει δοθεί για σήμερα στην Αθήνα, όπου η Λαγκάρντ αναμένεται μεν να πατήσει… φρένο, να προσέξει δε τα λόγια της για το πόσο θα διατηρήσει σταθερή την ταχύτητα…

Νατάσα Παπαδημητροπούλου