«Η αναβάθμιση των δικτύων είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση στον τομέα της ενέργειας αυτή τη δεκαετία, όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για όλο τον κόσμο», τονίζει ο κ. Κακουρής, ο οποίος έχει τεράστια πείρα στη διαχείριση έργων και στη συνεργασία με διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Γι’ αυτό άλλωστε επελέγη για τη νευραλγική αυτή θέση και είναι ο πρώτος Κύπριος που τα καταφέρνει. Δεν κρύβει μάλιστα ότι θέλει την Κύπρο «παράδειγμα για όλη την Ευρώπη στη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία»
Όσο για την Ελλάδα, ξεχωρίζει τις χρηματοδοτήσεις για την ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων και τους Έξυπνους Μετρητές. Παράλληλα, δεν διστάζει να εκφράσει την απόλυτη αντίθεσή του στην επιλογή της επένδυσης σε υδρογονάνθρακες, λέγοντας πως «είναι πεταμένα λεφτά σε επενδύσεις που θα πρέπει να αποσυρθούν πριν αποσβεστούν».
Αναλυτικά η συνέντευξη στον Σπύρο Πολυχρονόπουλο:
- Καθώς μπήκαμε πια στο 2024, ποιες είναι οι προτεραιότητες της ΕΤΕπ για την Ελλάδα και την Κύπρο; Περιμένουμε συγκεκριμένα έργα από την πλευρά σας;
«Η Τράπεζα έχει δεσμευτεί να διευρύνει περαιτέρω την υποστήριξη που παρέχει προς την Ελλάδα και την Κύπρο - και φυσικά εννοώ με έργα, όχι στα λόγια. Σχεδιάζουμε σημαντικές νέες επενδύσεις για το 2024. Κύρια προτεραιότητά μας είναι να στηρίξουμε τη δίκαιη και ταχεία μετάβαση των δύο χωρών προς μια πράσινη οικονομία, με μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθαρών μεταφορών και ενεργειακής ασφάλειας και απόδοσης, καθώς και πιστώσεις σε τράπεζες για την παροχή χρηματοδότησης με κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Για την Ελλάδα, ήδη κάναμε ανακοινώσεις έργων για σημαντικές επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Επίσης, η Ελλάδα σχεδιάζει μείζονες επενδύσεις σε υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας. Σε αυτές περιλαμβάνεται η επέκταση της διασύνδεσης των πιο πυκνοκατοικημένων νησιών με το κεντρικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030, η αύξηση της ενσωμάτωσης στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και η υποστήριξη του στόχου να καταστεί καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας. Προβλέπονται επίσης σημαντικές επενδύσεις για την ενίσχυση της εγχώριας δυνατότητας μεταφοράς και διανομής με σκοπό την υποστήριξη πολύ υψηλότερων επιπέδων παραγωγής από αιολικά, φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά συστήματα.
Όσον αφορά την Κύπρο, καταβάλλεται προσπάθεια ώστε η ΕΤΕπ να στηρίξει τα κυριότερα αναπτυξιακά έργα. Μεγάλο εύρος σημαντικών νέων επενδύσεων, τυγχάνουν αξιολόγησης από τις υπηρεσίες της Τράπεζας όπως το Εθνικό Μουσείο, το γενικό Χημείο του κράτους, φοιτητικές κατοικίες, το αναπτυξιακό πρόγραμμα της ΑΗΚ και των Δήμων καθώς επίσης και περιβαλλοντικά έργα σε Λεμεσό, Λάρνακα και Λευκωσία.
Για την Κύπρο θα κάνουμε ειδική προσπάθεια για τη στήριξη Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων (SMEs) και Εταιρειών Μεσαίας Κεφαλαιοποίησης (Mid-caps) οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας και οι οποίες έχουν λίγες εναλλακτικές μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιλογές χρηματοδότησης, αξιοποιώντας υφιστάμενα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει η Τράπεζα και τα οποία είναι πολύ επιτυχημένα στην Ελλάδα.
Οι διακυμάνσεις και η υψηλή τιμή της ενέργειας και στις δύο χώρες αποτελεί μια από τις κύριες προκλήσεις για τις οικονομίες τους. Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς για τον εντοπισμό επενδύσεων σε ΑΠΕ, καθώς και επενδύσεων για την αποθήκευση πράσινης ενέργειας και για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου.
Επίσης, η Κύπρος απολαμβάνει περισσότερες από 300 ημέρες ήλιο. Θα πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε να καταστήσουμε την Κύπρο παράδειγμα για όλη την Ευρώπη στη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία. Η ΕΤΕπ μπορεί να βοηθήσει την Κύπρο στην υλοποίηση αυτού του οράματος, τόσο με χρηματοδοτική όσο και με τεχνική υποστήριξη».
- Από τη χρονιά που πέρασε, υπάρχουν έργα που χρηματοδότησε η ΕΤΕπ στην Ελλάδα και την Κύπρο τα οποία ξεχωρίζετε και γιατί;
«Προσωπικά, είμαι πολύ ικανοποιημένος για το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική πρόοδος στα έργα που χρηματοδοτεί η ΕΤΕπ στην Κύπρο και οι εκταμιεύσεις κατα το 2023 έχουν ξεπεράσει τα 220 εκ ευρώ. Ενώ πολύ σημαντική είναι η δραστηριότητα της τράπεζας στις συμβουλευτικές και τεχνικές υπηρεσίες που παρέχονται για την καλύτερη προετοιμασία και ωρίμανση των έργων προκειμένου να ενισχύεται η βιωσιμότητά τους και να τηρούνται οι προϋποθέσεις για την χρηματοδότηση τους.
Επίσης, θεωρώ εξαιρετικής σημασίας το δάνειο ύψους €150 εκ. για την χρηματοδότηση αποκλειστικά πολυτομεακών αναπτυξιακών προγραμμάτων των Δήμων, στα πλαίσια του επενδυτικού προγράμματος της χώρας για τα έτη 2021-2027 με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για την Ελλάδα, αν μου επιτρέπεται να ξεχωρίσω έναν τομέα, θα έλεγα ότι αυτός είναι οι χρηματοδοτήσεις μας για την αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς και διανομής ενέργειας, όπως για παράδειγμα η χρηματοδότηση μας στον ΑΔΜΗΕ για τη κατασκευή της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας και των Κυκλάδων και στον ΔΕΔΔΗΕ με σκοπό τη σταδιακή εγκατάσταση και χρήση έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας.
Ξεχωρίζω αυτές τις συμφωνίες για δύο λόγους: ο ένας είναι ότι η δανειοδότηση από την ΕΤΕπ γίνεται σε συνδυασμό με άλλα Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, και δη πόρους του Μηχανισμού Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας. Αποτελούν έτσι παράδειγμα συνδυαστικής χρήσης πηγών χρηματοδότησης με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την τελική επένδυση και την ελληνική οικονομία. Κυρίως όμως, επειδή οι επενδύσεις στα δίκτυα είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση. Όσο καλή διάθεση και βούληση για επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να έχουν ιδιώτες και θεσμικοί επενδυτές, αν δεν υπάρχουν επαρκείς υποδομές μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης, η μετάβαση «θα κολλήσει» στα δίκτυα και θα μείνει λειψή. Η αναβάθμιση των δικτύων είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση στον τομέα της ενέργειας αυτή τη δεκαετία, όχι μόνο για την Ευρώπή, αλλά και για όλο τον κόσμο».
- Τη χρονιά που πέρασε, η Ελλάδα ανέκτησε επενδυτική βαθμίδα, διατήρησε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και οι τράπεζες της χώρας αύξησαν τη ρευστότητα στην αγορά. Πιστεύετε αυτό προδικάζει λιγότερες ανάγκες για χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ τα επόμενα χρόνια;
«Πρώτα απ’ όλα, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αποτελεί μία μεγάλη επιτυχία που επιβραβεύει και δικαιώνει τις υπερδεκαετείς προσπάθειες του ελληνικού λαού, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων που διαχειρίστηκαν και δοκιμάστηκαν από την κρίση. Είμαστε ευτυχείς που οι επιχειρήσεις και οι τράπεζες με τις οποίες συνεργαζόμαστε στην Ελλάδα, αλλά και το ελληνικό κράτος, θα επωφεληθούν από την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας, με ό,τι αυτή συνεπάγεται για την αύξηση των ροών και των όρων χρηματοδότησής τους.
Αν μη τι άλλο, η αναβάθμιση διευκολύνει ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητες της ΕΤΕπ στην Ελλάδα, καθώς οι πελάτες και συνεργάτες μας θα έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε πηγές ρευστότητας για την πραγματοποίηση επενδύσεων που εμείς συγχρηματοδοτούμε. Εξάλλου, η ΕΤΕπ κατά κανόνα χρηματοδοτεί έως και το 50% κάθε επένδυσης (με ορισμένες εξαιρέσεις). Έτσι, αν η αναβάθμιση βοηθήσει ώστε να βρεθούν και άλλες πηγές χρηματοδότησης με ελκυστικούς όρους, αυτό καθιστά μία επένδυση πιο αποδοτική και άρα μας λύνει ακόμη περισσότερο τα χέρια.
Γενικώς, η ΕΤΕπ δραστηριοποιείται σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ανεξαρτήτως πιστοληπτικής αξιολόγησης, αλλά και σε δεκάδες χώρες εταίρους της ΕΕ σε όλο τον κόσμο. Συνεπώς, έχουμε μάθει να δουλεύουμε σε όλες τις πιθανές συνθήκες.
Να μου επιτρέψετε, θα ήθελα να αναφερθώ επίσης και στο γεγονός ότι ο Οίκος Πιστοληπτικής Αξιολόγησης Moody’s τον περασμένο Σεπτέμβριο προχώρησε σε διπλή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας από το Ba1 με θετική προοπτική, στο Baa2 με σταθερή προοπτική. Με την αναβάθμιση αυτή η Κυπριακή Δημοκρατία κατατάσσεται πλέον στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους διεθνείς Οίκους αξιολόγησης και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες εντός της επενδυτικής περιοχής, freepick.com με εξαίρεση της αξιολόγηση του Οίκου DBRS που κατατάσσει την Κύπρο σε επίπεδο τριών βαθμίδων μέσα στην επενδυτική περιοχή. Η ισχύουσα σήμερα πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου απεικονίζει τις αξιοσημείωτες επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας σε ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον διεθνώς και αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης για εφαρμογή μιας αποδοτικής οικονομικής πολιτικής με στόχο τη στήριξη της ευρωστίας της οικονομίας, των δημόσιων οικονομικών και του τραπεζικού τομέα. Αυτό συνεπάγεται περισσότερες επενδύσεις τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα».
- Με τη νέα χρονιά, η ευρωπαϊκή οικονομία έχει να αντιμετωπίσει 2 πολέμους στη "γειτονιά μας", τα επιτόκια βάσης της ΕΚΤ σε ιστορικά υψηλά, και πολλά κράτη μέλη της ευρωζώνης στα πρόθυρα της ύφεσης. Ποια είναι τα σενάρια της ΕΤΕπ για το 2024;
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αντιμετωπίζουμε ένα συνδυασμό γεωπολιτικών, κοινωνικών και κλιματικών συνθηκών πρωτοφανή στα χρονικά – ορισμένοι αναλυτές τον αποκαλούν «πολυκρίση». Όμως όπως έχουν αποδείξει η Ελλάδα και η Κύπρος, οι Ευρωπαίοι είμαστε μαθημένοι στις «φουρτούνες», και από κάθε κρίση βγαίνουμε πιο ισχυροί.
Μην ξεχνάμε ότι όταν τον Φεβρουάριο του 2022 ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, πολλοί αναλυτές προέβλεπαν πανευρωπαϊκά μπλακ άουτ στην ηλεκτροδότηση και βαθιά ύφεση. Αντ’ αυτού η οικονομία της ΕΕ εκείνη τη χρονιά αναπτύχθηκε ταχύτερα και από τις ΗΠΑ και από την Κίνα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι εύκολα, αλλά ας μην υποτιμούμε τα συλλογικά μας επιτεύγματα και τους εαυτούς μας. Η νέα χρονιά θα έχει προκλήσεις - όπως επισημάνατε - και βλέπουμε μία σημαντική επιβράδυνση της οικονομίας, αλλά η ΕΕ έχει πολλάκις καταφέρει να ανταποκριθεί σε προκλήσεις κινητοποιώντας σημαντικούς πόρους και επιδεικνύοντας ξεκάθαρη πολιτική βούληση.
Το σημαντικό είναι να μη χάνουμε τα μάτια μας από τους τους κοινούς μας στόχους: βιώσιμη ανάπτυξη, δίκαιη μετάβαση στην οικονομία μηδενικών ρύπων και – κυρίως – ανθεκτικότητα σε εξωτερικά σοκ.
Εξ ου και η ΕΤΕπ έχει δεσμευθεί να τριπλασιάσει τους πόρους που διαθέτει για επενδύσεις στον τομέα της προσαρμογής και ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Και βρισκόμαστε σε συζητήσεις με τις ελληνικές αρχές για τη χρηματοδότηση έργων σε αυτόν τον τομέα».
- Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τον αν η ΕΤΕπ και οι τράπεζες γενικότερα πρέπει να αυξήσουν τη χρηματοδότησή τους για τις αμυντικές μας βιομηχανίες. Εσείς στηρίζετε την εμπλοκή της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση οπλικών συστημάτων;
«Η ΕΤΕπ είναι απόλυτα προσηλωμένη στη στήριξη επενδύσεων που θα συνδράμουν στην ενίσχυση και εμπέδωση της Ευρωπαϊκής ασφάλειας. Με τη «Στρατηγική Πρωτοβουλία για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια» (SESI), έχουμε δεσμευθεί να διαθέσουμε 8 δισεκατομμύρια ευρώ την πενταετία έως το 2027 σε επενδύσεις για συστήματα κυβερνοασφάλειας, δορυφόρους, υποδομές και έρευνα διττής χρήσης και άλλα έργα που θα ενισχύσουν την Ευρωπαϊκή άμυνα.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα, πρόσφατα υπογράψαμε συμφωνία δανειοδότησης με την εταιρεία Veridos Ματσούκης για την επέκταση και των εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων παραγωγής ασφαλών εγγράφων ταυτότητας. Το να γνωρίζουμε με σιγουριά ποιος είναι ποιος εντός των συνόρων μας συνιστά κορυφαία προτεραιότητα στον τομέα της ασφάλειας και είμαστε ευτυχείς που με την επένδυσή μας συντελούμε ώστε τα εν λόγω έγγραφα θα εκτυπώνονται με τα πλέον πρόσφατα και πιο εξελιγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, τα οποία διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη μείωση των περιστατικών υποκλοπής ταυτότητας.
Τώρα, είναι αλήθεια ότι επενδύσεις σε οπλισμό και πυρομαχικά δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ. Αλλαγές στην λίστα μη επιλέξιμων επενδύσεων μπορούν να γίνουν με απόφαση των μετόχων μας, δηλαδή των κρατών-μελών της ΕΕ. Τέτοιες αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με γνώμονα το γεγονός ότι η δυνατότητα της ΕΤΕπ να χορηγεί πιστώσεις με ευνοϊκούς όρους για την υποστήριξη κοινών ευρωπαϊκών στόχων εξαρτάται εν πολλοίς από την διατήρηση της ελκυστικότητας των ομολόγων που εκδίδει η ΕΤΕπ στις αγορές κεφαλαίου. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για αποφάσεις που επαφίενται στις κυβερνήσεις μας».
- Ένα άλλο επίμαχο θέμα είναι η άρνηση της ΕΤΕπ να χρηματοδοτήσει ορυκτά καύσιμα. Η Ελλάδα βρίσκεται στη διαδικασία διερευνητικών γεωτρήσεων στο Αιγαίο και το Ιόνιο και θέλει να τοποθετηθεί στην ενεργειακή σκακιέρα ως κόμβος για αγωγούς αερίου και πετρελαίου. Μπορούμε να προσμένουμε στήριξη της ΕΤΕπ για τέτοια έργα στρατηγικής γεωπολιτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια;
«Η ΕΤΕπ δεν χρηματοδοτεί επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες. Και αυτό για τρεις λόγους: ο πρώτος είναι ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής έχουν ομόφωνα δεσμευθεί, ήδη από το 2019, στην μετάβαση σε μία οικονομία μηδενικών ρύπων. Η δέσμευση αυτή δεν είναι απλά μεγάλα λόγια – έχει ακολουθήσει έκτοτε η ψήφιση από τους Ευρωπαίους νομοθέτες – Συμβούλιο της Ε.Ε και Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – συγκεκριμένου εκτελεστικού πλαισίου, με δεκάδες νόμους και σφιχτά χρονοδιαγράμματα. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο και των κρατών-μελών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας και της Κύπρου.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το κόστος παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχει μειωθεί δραματικά – περίπου 90% την τελευταία δεκαετία για φωτοβολταϊκά και πάνω από 60% για ανεμογεννήτριες. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα είναι και ασύμφορες οικονομικά πλέον και αποτελούν κατασπατάληση πόρων σε πηγές ενέργειας που θα υπόκεινται σε όλο και πιο ασφυκτικούς νομικούς περιορισμούς, μέχρις εξαφανίσεως, και εν τέλει είναι και τεχνολογικά παρωχημένες. Είναι δηλαδή πεταμένα λεφτά σε επενδύσεις που θα πρέπει να αποσυρθούν πριν αποσβεστούν.
Ήδη το σύνολο σχεδόν των κρατών-μελών του πλανήτη δεσμεύθηκε στις παγκόσμιες συνομιλίες για το κλίμα στο Ντουμπάι (COP28) για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην καθαρή ενέργεια. Αυτή είναι η κατεύθυνση της πολιτικής παγκοσμίως. Ο τρίτος λόγος είναι φυσικά ότι οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα μολύνουν τις θάλασσες μας, τα εδάφη μας, τον αέρα που αναπνέουμε. Καταστρέφουν και το κοινό μας σπίτι – τον πλανήτη – αλλά και τις πατρίδες μας.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία επ’ αυτού μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας. Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι επομένως πατριωτικό μας καθήκον, όχι μόνο για να καταστεί η Ευρώπη ανεξάρτητη από αυταρχικά καθεστώτα, όπως της Ρωσίας, που ελέγχουν μεγάλο μέρος των παγκόσμιων αποθεμάτων και επομένως επηρεάζουν τις τιμές τους, αλλά και για να παραδώσουμε βιώσιμες πατρίδες στα παιδιά μας και όχι μολυσμένους σκουπιδότοπους».
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου 2023
