Σε αυτό το πλαίσιο, η Ένωση Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA) διενήργησε έρευνα για την οικονομική επίδραση της πανδημίας στη ναυτιλιακή βιομηχανία τον Απρίλιο του 2020, αξιολογώντας, παράλληλα, τα μέτρα στήριξης που έχουν λάβει οι κυβερνήσεις.
Το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι η ναυτιλία νοσεί από την πανδημία και τα μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις και οι ευρωπαϊκοί φορείς δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετά.
Οι απώλειες στα έσοδα
Το πρώτο σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι με εξαίρεση τον κλάδο των tankers, συνολικά η παγκόσμια ναυτιλία αντιμετωπίζει σημαντικές απώλειες. Οι κλάδοι που υφίστανται το μεγαλύτερο πλήγμα, με πτώση τζίρου άνω του 60%, είναι τα ferries, τα κρουαζιερόπλοια και τα car carriers. Παράλληλα, σε κλοιό ισχυρών πιέσεων βρίσκονται τα containerships και τα dry bulkers.
Για το δεύτερο τρίμηνο του 2020, η επιβατηγός ναυτιλία αναμένει μείωση τζίρου κατά 40% σε ετήσια βάση, ενώ αρνητική αναμένεται η εικόνα για το σύνολο των ναυτιλιακών κλάδων, εξαιρουμένων των tankers. Οι ερωτηθέντες που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι θα υπάρξει ανάκαμψη, στο υπόλοιπο του έτους, χωρίς, ωστόσο, να καλύπτεται το σύνολο των απωλειών του προηγούμενου διαστήματος.
Οι επιπτώσεις στην απασχόληση
Σε ό,τι αφορά τις θέσεις εργασίας στη ναυτιλία και δη αυτές των ναυτικών, οι αγορές του ξηρού φορτίου και των tankers δεν αναμένουν μεγάλες αλλαγές. Στα containerships αναμένεται μείωση της απασχόλησης μέχρι 20%. Πτώση μέχρι και 60% αναμένεται στα ferries, την κρουαζιέρα και τα car carriers.
Είναι αρκετά τα μέτρα στήριξης των ναυτικών;
Σε ερώτηση για το αν είναι ικανοποιητικά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την ενίσχυση των ναυτικών, οι ερωτηθέντες επεσήμαναν αρκετά προβλήματα. Ειδικότερα, όπως σημειώνεται, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μέτρα δεν ισχύουν για ναυτικούς άλλης υπηκοότητας, ενώ δεν καλύπτονται πλήρως και οι απώλειες των μισθών. Παράλληλα, υπάρχει μία διαφοροποίηση από θέση εργασίας σε θέση εργασίας, καθώς οι υπάλληλοι γραφείου χαρακτηρίζουν, με μεγαλύτερη συχνότητα, αποτελεσματικά τα μέτρα που έχουν ληφθεί, σε αντίθεση με τους ναυτικούς.
Ποια μέτρα απαιτούνται άμεσα;
Από την έρευνα κατεδείχθη ότι όλοι οι ναυτιλιακοί κλάδοι χρειάζονται ξεχωριστή υποστήριξη, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σχεδόν το 80% χαρακτήρισε την αλλαγή πληρωμάτων, ως τη νούμερο 1 προτεραιότητα για τη ναυτιλία. Ακολουθούν οικονομικά θέματα, η εγκυρότητα των πιστοποιητικών των ναυτικών και των πλοίων και τέλος η στήριξη της απασχόλησης.
Ειδικότερα, για την οικονομική στήριξη, η βιομηχανία θέτει ως προτεραιότητα την αναχρηματοδότηση του δανειακού χαρτοφυλακίου. Ακολουθούν η στήριξη για την ανάπτυξη ενός πιο «πράσινου» στόλου και η επιστροφή των ναυτικών. Η στήριξη σε επενδύσεις για την ανανέωση του στόλου κατατάσσεται τελευταία.
Χρηματοδότηση της ναυτιλίας
Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι δεν υπάρχουν επαρκή μέτρα σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Αναφορικά με τα μέτρα ελάφρυνσης από τις τράπεζες, σημειώνεται ότι η μειοψηφία τα χαρακτηρίζει αποτελεσματικά. Η πλειοψηφία θεωρεί ότι ακόμη κι όταν οι κυβερνήσεις θέτουν σε εφαρμογή μέτρα (π.χ. εγγυήσεις, επέκταση πιστωτικών ορίων, αναβολές στις δόσεις, αναδιάρθρωση δανείων κλπ), οι τράπεζες είτε δεν προσφέρουν αυτές τις επιλογές, είτα αν τις προσφέρουν, οι ναυτιλιακές δεν τις αξιοποιούν, διότι θεωρείται ότι η διοικητική επιβάρυνση και το κόστος ένταξης σε αυτές, υπερτερούν από τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν.
Για τα χρηματοδοτικά «εργαλεία» των τραπεζών, λίγοι είναι εκείνοι που θεωρούν ότι μπορεί να αποβούν αποτελεσματικά και κατά βάση είναι οι κλάδοι που δέχονται το μεγαλύτερο «χτύπημα». Αντιθέτως, η γνώμη που συναντάται περισσότερο είναι ότι η τραπεζική χρηματοδότηση είτε δεν υπάρχει είτε δε βοηθά πραγματικά τη ναυτιλία.
Οι εκτιμήσεις για τη συνέχεια
Σε γενικές γραμμές, οι φορείς της ευρωπαϊκής ναυτιλίας δεν αναμένουν επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα, στη διάρκεια του 2020. Το 74% αποκρίθηκε αρνητικά σε ερώτημα για το αν η κατάσταση θα βελτιωθεί τις προσεχείς εβδομάδες. Σχετικά με την απασχόληση, το 65% θεωρεί ότι θα αναπληρωθούν οι χαμένες θέσεις εργασίας των ναυτικών, ενώ το 56% διατυπώνει την ίδια εκτίμηση και για τους υπαλλήλους γραφείου.
Επενδύσεις
Στο πεδίο των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών αερίου, το 26% εκτιμά ότι η κατάσταση θα επανέλθει σε επίπεδα προ κορονοϊού, το 30% σημειώνει ότι αυτό θα συμβεί σε μικρότερο βαθμό και το 44% πιστεύει ότι δε θα είναι πλέον πιθανές αυτού του είδους οι επενδύσεις.
Παράλληλα, μόνο το 11% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι οι επενδύσεις για την ανανέωση του στόλου θα επιστρέψουν σε συνθήκες κανονικότητας, το 37% θεωρεί ότι αυτό θα συμβεί σε μικρότερο βαθμό και το 52% αποκλείει αυτές τις επενδύσεις στο μέλλον.
Αναλυτικά η έρευνα της ESCA ΕΔΩ
Γιώργος Γεωργίου