Η ενέργεια είναι στην κορυφή των ανησυχιών καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια, ιδιαίτερα το φυσικό αέριο μέσω πολλών αγωγών. Η εξάρτηση από το φυσικό αέριο της Ρωσίας είναι και ο κύριος λόγος που η Ευρώπη ήταν απρόθυμη να αφαιρέσει τη Ρωσία από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, για παράδειγμα, αν και αξίζει να σημειωθεί ότι οι Γερμανοί έχουν αναστείλει επ' αόριστον τον νέο αγωγό φυσικού αερίου στη Βαλτική, Nord Stream 2.
Αν και η πλήρης αναστολή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου είναι απίθανη αυτή τη στιγμή, ακόμη και μικρές διακοπές θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο. Τα παγκόσμια αποθέματα φυσικού αερίου είναι χαμηλά λόγω της πανδημίας και οι τιμές της ενέργειας ήδη αυξάνονται απότομα, επηρεάζοντας τους καταναλωτές και τη βιομηχανία. Καθώς το φυσικό αέριο αποτελεί ουσιαστική εισροή σε πολλές αλυσίδες εφοδιασμού, οι συνεχόμενες διακοπές σε έναν τόσο θεμελιώδη εφοδιασμό θα έχουν εκτεταμένες οικονομικές συνέπειες. Όταν οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 2021, για παράδειγμα, αρκετά εργοστάσια στο Ηνωμένο Βασίλειο έκλεισαν καθώς το υψηλό ενεργειακό κόστος έκανε την παραγωγή αβάσιμη.
Η δεύτερη σημαντική αγορά εμπορευμάτων σε κίνδυνο είναι η αγορά των σιτηρών, καθώς η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού. Αξίζει να σημειωθεί ότι εάν η συγκομιδή και η επεξεργασία παρεμποδιστεί σε μια κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία ή αν μπλοκαριστούν οι εξαγωγές, οι εισαγωγείς θα δυσκολευτούν να αντικαταστήσουν τις προμήθειες. Ορισμένες χώρες εξαρτώνται ιδιαίτερα από τα σιτηρά από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Για παράδειγμα, η Τουρκία και η Αίγυπτος βασίζονται σε αυτές για σχεδόν το 70 τοις εκατό των εισαγωγών σιταριού τους. Η Ουκρανία είναι επίσης ο κορυφαίος προμηθευτής καλαμποκιού στην Κίνα.
Φυσικά δε μπορούμε να παραλείψουμε το σημαντικό αντίκτυπο του πολέμου στην αλυσίδα μεταφορών. Με τις παγκόσμιες μεταφορές να έχουν ήδη διαταραχθεί σοβαρά στον απόηχο της πανδημίας, ένας πόλεμος θα μπορούσε να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα. Οι κατηγορίες μεταφοράς που ενδέχεται να επηρεαστούν σημαντικά είναι οι θαλάσσιες μεταφορές και οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές.
Από το 2011, έχουν δημιουργηθεί τακτικές σιδηροδρομικές εμπορευματικές συνδέσεις μεταξύ Κίνας και Ευρώπης. Ενώ οι σιδηρόδρομοι μεταφέρουν μόνο ένα μικρό ποσοστό των συνολικών εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, διαδραμάτισαν ζωτικό ρόλο κατά τις πρόσφατες διακοπές των μεταφορών και αυξάνονται σταθερά. Τα τρένα απομακρύνονται τώρα από την Ουκρανία και οι ειδικοί στις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές είναι επί του παρόντος αισιόδοξοι ότι οι διακοπές θα περιοριστούν στο ελάχιστο. Ωστόσο, χώρες όπως η Λιθουανία αναμένουν να δουν τη σιδηροδρομική τους κυκλοφορία να επηρεάζεται σοβαρά από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Ακόμη και πριν από την εισβολή, οι πλοιοκτήτες άρχισαν να αποφεύγουν τις ναυτιλιακές διαδρομές της Μαύρης Θάλασσας και οι εταιρείες ναυτασφαλίσεων ζήτησαν να ειδοποιούνται για τέτοια ταξίδια. Αν και η ναυτιλία εμπορευματοκιβωτίων στη Μαύρη Θάλασσα είναι μια σχετικά εξειδικευμένη αγορά σε παγκόσμια κλίμακα, ένας από τους μεγαλύτερους τερματικούς σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων είναι η Οδησσός. Εάν ο συγκεκριμένος τερματικός σταθμός αποκοπεί από τις ρωσικές δυνάμεις, οι επιπτώσεις στις ουκρανικές εισαγωγές και εξαγωγές θα μπορούσαν να είναι σημαντικές, με δυνητικά δραστικές ανθρωπιστικές συνέπειες.
Επίσης, η αύξηση των τιμών του πετρελαίου λόγω του πολέμου είναι μια ανησυχία για τη ναυτιλία γενικότερα, ενώ οι ναύλοι των πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού και υγρού φορτίου έχουν εκτιναχτεί και θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο.
Τέλος, υπάρχει επίσης μια ανησυχία ότι πιθανές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο θα μπορούσαν να στοχεύουν σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Καθώς το εμπόριο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών, αυτό θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες εάν στοχευθούν βασικές ναυτιλιακές γραμμές ή υποδομές.
Μαρία Μπερτζελέτου
