Της Μαρίας Μπερτζελέτου
Δημοσιεύθηκε στο Reporter Inside Information Magazine - Δεκέμβριος 2022
Η τελευταία παγκόσμια τριμηνιαία έκθεση πειρατείας του ICC IMB αναφέρει λεπτομερώς 90 περιστατικά πειρατείας και ένοπλης ληστείας σε πλοία τους πρώτους εννέα μήνες του 2022. Τα αναφερόμενα περιστατικά είναι κατά 7% μειωμένα σε σύγκριση με τους πρώτους εννέα μήνες του 2021. Επίσης, είναι η πιο ήπια επίδοση από το 1992.
Ωστόσο, ο αριθμός των πλοίων στα οποία ανέβηκαν πειρατές παρέμεινε ο ίδιος σε σχέση με πέρυσι (85 περιστατικά). Δηλαδή, το 2022, οι πειρατές κατάφεραν να αποκτήσουν πρόσβαση στα πλοία στο 95% των αναφερόμενων περιστατικών. Ο αριθμός των ομήρων αυξήθηκε σε 27 φέτος έναντι οκτώ το 2021.
Ο κίνδυνος για το πλήρωμα ήταν σχεδόν ίσος μεταξύ των πλοίων που βρίσκονται αγκυροβολημένα (40 περιστατικά) έναντι αυτών που βρίσκονταν εν πλω (37 περιστατικά). Οι λιγότερες αναφορές (13) προήλθαν από ελλιμενισμένα πλοία.
Τα πιο ευάλωτα πλοία
Τα φορτηγά πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου, τα λεγόμενα Bulkers, είναι ο πιο ευάλωτος τύπος πλοίων που υπέστησαν σχεδόν τις μισές από τις αναφερόμενες επιθέσεις (40) φέτος. Ο δεύτερος μεγαλύτερος αριθμός επιθέσεων (23) σημειώθηκε στα δεξαμενόπλοια με τον μικρότερο αριθμό αναφορών (10) σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Οι πιο επικίνδυνες περιοχές
Οι τοπικές πρωτοβουλίες, σε συνδυασμό με την αυξημένη διεθνή παρουσία, συνέβαλαν στη συνεχιζόμενη μείωση των αναφορών από τον Κόλπο της Γουινέας. Το IMB αναφέρει σημαντική μείωση του αριθμού των αναφερόμενων περιστατικών στην περιοχή της δυτικής Αφρικής, η οποία σύμφωνα με την οργάνωση «αναδείχθηκε ως το μεγαλύτερο hotspot πειρατείας στον κόσμο τα τελευταία χρόνια». Το IMB έλαβε μόλις 13 αναφορές από τον Κόλπο της Γουινέας το 2022, σε σύγκριση με 27 το 2021 και 46 το 2020. Ενώ ο Κόλπος της Γουινέας έχει δει μια συνεχή μείωση, τα περιστατικά στα στενά της Σιγκαπούρης αυξάνονται σχεδόν κατά 50% μέχρι στιγμής το 2022, σε σύγκριση με πέρυσι. Τα στοιχεία του IMB δείχνουν περιστατικά σε 31 πλοία από 21 πέρυσι.
Επιπλέον, τα πλοία, συμπεριλαμβανομένων πολλών μεγάλων πλοίων και δεξαμενόπλοιων, βρίσκονταν εν πλω όταν σημειώθηκαν οι επιβιβάσεις των πειρατών. Σε άλλες περιοχές, το IMB αναφέρει παρόμοια μείωση των επιθέσεων κατά πλοίων. Στο αγκυροβόλιο στο Callao στο Περού, οι αναφορές περιστατικών μειώθηκαν σχεδόν κατά το ήμισυ. Ωστόσο, πέντε επιθέσεις σημειώθηκαν στο Macapa Anchorage στη Βραζιλία. Το IMB σημειώνει ότι αυτά τα περιστατικά υπογραμμίζουν την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση.
Όσον αφορά τη ναυτιλιακή πειρατεία στη Σομαλία, άρθρο των Financial Times υπογραμμίζει ότι οι προσπάθειες έπιασαν τόπο μετά από δεκαετίες και η απειλή έχει ελαχιστοποιηθεί. Η ομάδα των έξι διεθνών ναυτιλιακών οργανισμών, η οποία περιλαμβάνει το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS), δήλωσε ότι από την αρχή του επόμενου έτους ο Ινδικός Ωκεανός δεν θα θεωρείται πλέον υψηλού κινδύνου καθώς δεν έχουν σημειωθεί επιθέσεις σε εμπορικά πλοία ανοιχτά της Σομαλίας από το 2018.
Θαλάσσια οδός ζωτικής σημασίας για τις εξαγωγές ενέργειας από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη, η ακτή της Σομαλίας θεωρήθηκε υψηλού κινδύνου αφού οι απαιτήσεις για λύτρα από πειρατεία αυξήθηκαν από το 2008 και κορυφώθηκαν τρία χρόνια αργότερα. Λίγο λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου διέρχεται από τον Κόλπο του Άντεν, τον πλωτό δρόμο μεταξύ της Υεμένης και της Αφρικής, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ. Το 2009, σε μια από τις πιο δημοφιλείς υποθέσεις, που αργότερα έγινε και ταινία (Captain Phillips), ένα πλοίο υπό σημαία ΗΠΑ, το Maersk Alabama, καταλήφθηκε από Σομαλούς πειρατές. Το πλήρωμα τελικά διασώθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ.
Ο John Stawpert, ανώτερος διευθυντής περιβάλλοντος και εμπορίου στην ICS, δήλωσε ότι η κατάργηση του χαρακτηρισμού της Σομαλίας ως περιοχής υψηλού κινδύνου θα μειώσει πιθανώς τον αριθμό των ιδιωτικών ένοπλων φρουρών (μισθοφόρων).
Πώς περιορίστηκαν οι επιθέσεις
Ο Δημήτρης Μανιάτης, επικεφαλής εμπορικός διευθυντής της Seagull Maritime, ιδιωτικής εταιρείας θαλάσσιας ασφάλειας, είπε ότι οι ιδιωτικές φρουρές μαζί με τις στρατιωτικές αποστολές, βοήθησαν στη μείωση της πειρατείας. Περίπου το ένα τρίτο του συνόλου της καθημερινής ναυτιλίας στον κόσμο περνά από το βορειοανατολικό άκρο της Αφρικής, όπου το νερό στενεύει μεταξύ Υεμένης και Τζιμπουτί στο δρόμο προς τη Διώρυγα του Σουέζ και την Ερυθρά Θάλασσα.
Το Τζιμπουτί φιλοξενεί αρκετούς στρατιωτικούς σταθμούς, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης υπερπόντιας στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Κίνας, η παρουσία των οποίων έχει συμβάλλει στη μείωση της πειρατείας στην περιοχή. Η επιχείρηση Atlanta, η πρώτη ναυτική επιχείρηση της ΕΕ και οι Combined Maritime Forces, ένας θαλάσσιος συνασπισμός 34 εθνών που επικεντρώνεται στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της πειρατείας, συνέβαλαν επίσης στα θετικά αποτελέσματα.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δήλωσε ότι δεν υπήρξαν επιτυχημένες πειρατικές επιθέσεις στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας πέρυσι, σημειώνοντας ότι «οι κοινές προσπάθειες καταπολέμησης της πειρατείας είχαν ως αποτέλεσμα τη σταθερή μείωση των πειρατικών επιθέσεων και αεροπειρατείας» από το 2011. Ωστόσο, ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι «παρατηρήθηκαν ύποπτες προσεγγίσεις προς εμπορικά πλοία στην περιοχή υποδεικνύοντας ότι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην καταπολέμηση της πειρατείας θα μπορούσε να αντιστραφεί εάν δεν παγιωθεί».
Ο κ. Μανιάτης, της Seagull Maritime, πρόσθεσε ότι οι σομαλικές φυλές που είχαν εμπλακεί σε επιχειρήσεις πειρατείας επικεντρώνονται τώρα στο λαθρεμπόριο όπλων και ανθρώπων εντός και εκτός Υεμένης και στο εμπόριο άνθρακα. «Δεν αναμένω καμία άμεση ανάκαμψη της πειρατείας της Σομαλίας σύντομα», είπε.
Αξίζει να αναφέρουμε ένα ακόμη ορόσημο για τη φετινή χρονιά. Τον περασμένο Μάιο, ένας νέος νόμος για την καταπολέμηση της πειρατείας τέθηκε σε ισχύ στη Νιγηρία. Ο νόμος περί τρομοκρατίας (πρόληψης), του 2011, καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από έναν νέο νόμο, τον νόμο για την τρομοκρατία (πρόληψη και απαγόρευση).
Ένας από τους βασικούς στόχους του νέου νόμου είναι η λήψη αποτελεσματικών μέτρων για να βοηθήσει τη Νιγηρία στον αγώνα της κατά της τρομοκρατίας. Η κυβέρνηση της Νιγηρίας έχει ως στόχο να στείλει ένα σαφές μήνυμα στους τρομοκράτες και τους χρηματοδότες τους θεσπίζοντας αυστηρότερες ποινές για όσους κρίνονται ένοχοι. Η ποινή για άτομα που κρίθηκαν ένοχα για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας αυξήθηκε από 10 χρόνια σε ισόβια κάθειρξη.
Το πρόστιμο που καταβάλλεται από τις επιχειρήσεις για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας έχει επίσης διπλασιαστεί από 100 εκατομμύρια NGN (περίπου 240.000 δολάρια ΗΠΑ) σε 200 εκατομμύρια NGN (περίπου 480.000 δολάρια ΗΠΑ, επιπλέον άλλων κυρώσεων).
Πρόβλημα στη Νοτιοανατολική Ασία
Το γεγονός ότι έχουμε έντονα σημάδια ύφεσης της πειρατείας στον κόλπο της Γουινέας και στη Σομαλία είναι ασφαλώς ενθαρρυντικό για τη μετάβαση σε μια νέα δεκαετία με πολύ λιγότερα περιστατικά, ωστόσο, η Νοτιοανατολική Ασία παρουσιάζει αντίθετη εικόνα.
Ένοπλες επιθέσεις σε πλοία καταγράφηκαν στο στενό της Σιγκαπούρης για το πρώτο εξάμηνο του έτους με 35% αύξηση από το 2021, σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Ανταλλαγής Πληροφοριών ReCAAP. Επίσης υπήρξαν 42 περιστατικά ένοπλης ληστείας εναντίον πλοίων σε όλη την Ασία μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2021. Η απειλή απαγωγής πληρώματος για λύτρα παραμένει επίσης υψηλή, ιδιαίτερα στην περιοχή Sulu και στα κοντινά ύδατα στα ανοικτά του Tawi-Tawi.
Συνολικά αναμένεται αύξηση σε περιστατικά πειρατείας στη Νοτιοανατολική Ασία, καθώς η περιοχή αντιμετωπίζει αυξημένες οικονομικές δυσκολίες. Συνεπώς, η πειρατεία σε Αμερική και Αφρική μοιάζει να έχει τεθεί υπό έλεγχο, αλλά στην Ασία το πρόβλημα παραμένει. Ο απολογισμός του 2022 είναι θετικός, αλλά είναι ξεκάθαρο πως πρέπει να υπάρξει και συνέχεια. Τουλάχιστον τώρα γνωρίζουμε τι πρέπει να εφαρμοστεί για να έρθουν θετικά αποτελέσματα.
