Της Νατάσας Παπαδημητροπούλου
Δημοσιεύθηκε στο Reporter Inside Information Magazine - Δεκέμβριος 2022
Ενώ οι χώρες παγκοσμίως προσπαθούσαν να μαζέψουν τα κομμάτια τους μετά το «χτύπημα» της πανδημίας, προστέθηκαν νέοι «πονοκέφαλοι». Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε, όχι μόνο τις γεωπολιτικές ισορροπίες, αλλά κυρίως τις ενεργειακές, οδηγώντας τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου σε δυσθεώρητα ύψη.
Η Ευρώπη δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα λόγω της ενεργειακής εξάρτησής της από τη Ρωσία και τα σύννεφα της ύφεσης πάνω από την ευρωζώνη πυκνώνουν.
«Αναμένουμε ότι η περιοχή δεν μπορεί να αποφύγει μια ύφεση. Αυτό είναι ήδη γνωστό στις αγορές. Ωστόσο, μια ανθεκτική αγορά εργασίας, ένας υψηλά κεφαλαιοποιημένος τραπεζικός τομέας με σημαντικά υψηλότερα κεφάλαια Πυλώνα 1 από ό,τι πριν από 12 χρόνια και η οικονομική στήριξη από τις κυβερνήσεις θα μετριάσουν κάπως το αρνητικό κλίμα. Στο βασικό μας σενάριο αναμένουμε μια μέτρια ύφεση στην ευρωζώνη», δηλώνει στο Reporter Magazine o υπεύθυνος στρατηγικής για την παγκόσμια αγορά της JP Morgan Asset Management, Τίλμαν Γκάλερ.
Ποιοι είναι, όμως, σύμφωνα με τον κ. Γκάλερ, οι κύριοι κίνδυνοι που θα οδηγήσουν στην ύφεση; «Οι στενές οικονομικές συνθήκες, η πτώση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και οι χαμηλές προσδοκίες στους τομείς των υπηρεσιών και της μεταποίησης. Επίσης, τα ιδιαίτερα υψηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων οδηγούν σε απότομη κάμψη της δραστηριότητας στους τομείς των ακινήτων και της στέγασης», μας λέει.
Το ζοφερό μέλλον της οικονομίας της ευρωζώνης προβλέπει και η Κομισιόν στις φθινοπωρινές προβλέψεις της. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η αύξηση του ΑΕΠ το 2022 θα διαμορφωθεί στο 3,2% στη ζώνη του ευρώ (3,3% στην ΕΕ), ενώ για το 2023 συνολικά προβλέπεται αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ τόσο στην ΕΕ όσο και στην ευρωζώνη στο 0,3%, πολύ κάτω από το 1,5% και 1,4% αντίστοιχα που εκτιμούσε η Επιτροπή στις θερινές προβλέψεις της.
Τίλμαν Γκάλερ, Υπεύθυνος στρατηγικής της JP Morgan Asset Management για την παγκόσμια αγορά
Όσον αφορά το μεγάλο «αγκάθι», τον πληθωρισμό, που έχει ωθήσει την EKT σε ιστορικές αυξήσεις επιτοκίων που σπρώχνουν την Ευρώπη στην ύφεση, αναμένεται να διαμορφωθεί στο 8,5% σε ετήσια βάση στην ευρωζώνη το 2022 και να παρουσιάσει μικρότερη από τον επιθυμητό στόχο του 2% αποκλιμάκωση το 2023 στο 6,1%.
Σε δεινή θέση η Γερμανία
Μία από τις οικονομίες που έχει δεχθεί το ισχυρότερο πλήγμα λόγω της ενεργειακής κρίσης είναι η ισχυρότερη της ευρωζώνης, η γερμανική. Οι προβλέψεις είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξες, καθώς οι αναλυτές θεωρούν δεδομένο ότι δεν θα αποφύγει την ύφεση το 2023. Στις φθινοπωρινές προβλέψεις της η Κομισιόν κάνει λόγο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,6% το 2022, αλλά μείωση κατά 0,6% το 2023, πριν ανακάμψει κατά 1,4% το 2024. Όσον αφορά στον πληθωρισμό, αναμένεται να βρεθεί στο 7,5% το 2023.
«Τα προβλήματα στην ενεργειακή υποδομή της Γερμανίας και η σχετικά υψηλή οικονομική σημασία του μεταποιητικού τομέα θέτουν τη χώρα σε πολύ ευάλωτη θέση. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στη βιομηχανία αυξήθηκαν κατά 40% σε σύγκριση με το δεύτερο εξάμηνο του 2019 και οι τιμές του φυσικού αερίου διπλασιάστηκαν.
Η Γερμανία έχει γίνει πολύ λιγότερο ανταγωνιστική λόγω της ενεργειακής κρίσης και θα πρέπει να περιμένουμε ασθενέστερες επενδύσεις το επόμενο έτος», σχολιάζει στο Reporter Magazine ο κ. Γκάλερ και προσθέτει:
«Επιπλέον, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να αποδυναμωθεί και σε σημαντικούς εμπορικούς της εταίρους, επομένως οι εξαγωγές της Γερμανίας θα μπορούσαν να μειωθούν επιπλέον και να πολλαπλασιάσουν τον κίνδυνο ύφεσης».
Επιβράδυνση και κίνδυνοι και για άλλους «ισχυρούς»
Η Ιταλία είναι άλλη μια χώρα που «φλερτάρει» με την ύφεση και το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους αναμένεται να είναι κομβικό.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν, οι σταθερές επιδόσεις ανάπτυξης τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022 αναμένεται να ωθήσουν την αύξηση του ΑΕΠ στο 3,8% το 2022, αλλά το 2023 αναμένεται σημαντική επιβράδυνση στο 0,3%, πριν ανέλθει στο 1,1% το 2024.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να παρουσιάσει σχετική αποκλιμάκωση και να διαμορφωθεί για το νέο έτος στο 6,6%.
«Η Ιταλία έχει επίσης αυξημένο κίνδυνο ύφεσης λόγω του σχετικά μεγάλου μεταποιητικού τομέα και της έκθεσής της στην ενεργειακή κρίση», σημειώνει ο κ. Γκάλερ.
Λίγο καλύτερη είναι η εικόνα στην Ισπανία, όπου το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί 4,5% το 2022 και να υποχωρήσει στο 1% το νέο έτος, ενώ ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να παρουσιάζει αποκλιμάκωση, υποχωρώντας στο 4,8% το 2023.
Ο κ. Γκάλερ θεωρεί ότι κομβικό σημείο για την πορεία της ισπανικής οικονομίας θα είναι, εκτός από την ενέργεια, το θέμα των στεγαστικών δανείων. «Η οικονομία και η κατανάλωση στην Ισπανία είναι ευάλωτες σε υψηλότερα επιτόκια, καθώς το 28% των στεγαστικών δανείων έχει μεταβλητό επιτόκιο», μας λέει.
Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά και στη Γαλλία το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και να παραμείνει υποτονική το πρώτο εξάμηνο του 2023, με τις επενδύσεις να μειώνονται λόγω του υψηλότερου κόστους παραγωγής και της αυξημένης αβεβαιότητας.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Κομισιόν, η προβλεπόμενη συγκράτηση του πληθωρισμού (οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για υποχώρηση στο 4,4% το ερχόμενο έτος), κυρίως από την ενέργεια, αναμένεται να επιτρέψει τη σταδιακή ανάκαμψη το δεύτερο εξάμηνο του έτους, με την ιδιωτική κατανάλωση να ενισχύεται και την αύξηση των επενδύσεων να επανέρχεται σε θετικό έδαφος, ενώ οι καθαρές εξαγωγές προβλέπεται να έχουν ελαφρώς θετική συμβολή στην ανάπτυξη. Για το 2023 συνολικά, το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά μόνο, κατά 0,4%.
Θετικότερο το outlook για την Ελλάδα
Σε σχέση με το γενικότερο αρνητικό κλίμα και τα σύννεφα που πυκνώνουν πάνω από τις χώρες της ευρωζώνης, τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι πιο ενθαρρυντικά. Φυσικά δεν αναμένεται να μείνει ανεπηρέαστη από τις γεωπολιτικές και γενικότερα οικονομικές αναταράξεις, αλλά όλα δείχνουν ότι θα γλιτώσει την ύφεση.
Το Reporter Magazine ζήτησε από τον υπουργό Οικονομικών, κ. Χρήστο Σταϊκούρα, την εκτίμηση της κατάστασης: «Διερχόμαστε, από τις αρχές της δεκαετίας, μια περίοδο διαρκών αναταράξεων, αντιμέτωποι με προκλήσεις που θεωρούσαμε ότι ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Από πανδημία μέχρι πόλεμο στην Ευρώπη και τη μεγαλύτερη ενεργειακή και πληθωριστική κρίση των τελευταίων δεκαετιών.
Κρίση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, διαβρώνοντας τα εισοδήματα των πολιτών και αφήνοντας ευκρινές αποτύπωμα στην αναπτυξιακή δυναμική όλων των χωρών, πλέον και της Ελλάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2023, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει τον 3ο χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της 20ετίας, με το 1/3 των χωρών αυτής να καταγράφει τουλάχιστον 2 διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης εφέτος και το επόμενο έτος.
Ειδικά όσον αφορά την Ευρώπη, το πλήγμα αναμένεται να είναι εντονότερο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2023 αναμένεται να αποτελέσει έτος σημαντικής επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας, στα όρια της στασιμότητας ή ακόμα και ύφεσης σε κάποιες χώρες.
Παράλληλα, ο πληθωρισμός, μολονότι θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται, εκτιμάται ότι θα παραμείνει αισθητά πάνω από τον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και το νέο έτος. Επιπλέον, το κόστος χρήματος θα συνεχίσει να αυξάνεται και τα δημοσιονομικά περιθώρια να στενεύουν, λόγω της στροφής σε πιο συσταλτικές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές.
Σε αυτή την ιδιαίτερα δυσμενή διεθνή συγκυρία, η Ελλάδα δεν μπορεί να παραμείνει “αλώβητη” και ανεπηρέαστη. Έχει καταφέρει, όμως, μέχρι σήμερα, να ανταποκριθεί υποδειγματικά σε όλες τις προκλήσεις, διαμορφώνοντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να συνεχίσει να πορεύεται με επιτυχία στο μέλλον. Μέσα από μια συνετή, συνεκτική και μεταρρυθμιστική οικονομική πολιτική, στήριξε γενναία και αποτελεσματικά το εισόδημα των πολιτών, υλοποιώντας παράλληλα πολιτικές που ενισχύουν τις προοπτικές της οικονομίας.
Το αποτέλεσμα είναι η οικονομία μας σήμερα να είναι πιο ισχυρή, πιο ανθεκτική, πιο παραγωγική και πιο εξωστρεφής, σε σχέση με το 2019. Μια οικονομία με θετικές προοπτικές, που αναπτύσσεται σταθερά και ισχυρά. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ελληνικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί με διπλάσιο ρυθμό έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου το 2022 και τριπλάσιο ρυθμό το 2023».
Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Οικονομικών
Πράγματι, οι προβλέψεις της Κομισιόν για τη χώρα μας κάνουν λόγο για μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 6% το 2022, με την οικονομία να κατεβάζει, βέβαια, ταχύτητα σε 1% το 2023, για να ανέβει ξανά 1,5% το 2024. Ο πληθωρισμός αναμένεται να παρουσιάσει αποκλιμάκωση και να διαμορφωθεί στο 6%.
Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει την Ελλάδα να αποφεύγει πιο αποτελεσματικά τους σκοπέλους; Ο κ. Σταϊκούρας εξηγεί: «Το παραγωγικό μας μοντέλο αλλάζει, με τις επενδύσεις και τις εξαγωγές να έχουν εκτοξευτεί σε επίπεδα ρεκόρ, διατηρώντας το ανοδικό momentum και τα επόμενα χρόνια. Μια σημαντική επιτυχία με μακροπρόθεσμα οφέλη. Επίσης, καταγράφεται συρρίκνωση της ανεργίας σε χαμηλά 12ετίας, βελτίωση δημοσιονομικών μεγεθών και δραστική μείωση των “κόκκινων” δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών.
Η χώρα μας έχει ανακτήσει πλέον – μετά από 12 χρόνια – την οικονομική της αυτονομία και έχει αναβαθμιστεί 11 φορές μέσα σε τρία χρόνια, απέχοντας μόλις ένα “σκαλοπάτι” από την επενδυτική βαθμίδα, που αποτελεί και τον μεγάλο εθνικό στόχο για το 2023.
Στη βάση των παραπάνω πολύ σημαντικών επιτευγμάτων, που αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη και εχέγγυο για το μέλλον, θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε με αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα στον δρόμο της προόδου, σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Είμαι πεπεισμένος ότι οι πολίτες θα αναγνωρίσουν το έργο μας και θα επικροτήσουν με την ψήφο τους στις προσεχείς εκλογές την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της σημερινής κυβέρνησης».
