Φορολόγηση μερισμάτων: Ο «χάρτης» του ΟΟΣA και η πολιτική κόντρα

08:21 - 01 Ιουν 2023 | Οικονομία

Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες ημέρας, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας των κομμάτων, σχετικά με τη φορολογία στα μερίσματα των επιχειρήσεων. Από τις χώρες, που επιβάλλουν φόρο μερισμάτων, η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή 5%, ακολουθούμενη από τη Σλοβακία με 7%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ιρλανδία έχει τον υψηλότερο ανώτατο φορολογικό συντελεστή μερισμάτων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών του ΟΟΣΑ με 51%. Ακολουθούν η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με 42% και 39,4%, αντίστοιχα.

Με βάση τα όσα αναφέρει το Tax Foundation και η οικονομολόγος Cristina Enache φόρος στα μερίσματα επιβάλλεται σε πολλά κράτη μέλη του ΟΟΣΑ. Μάλιστα, οι ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ επιβάλλουν έναν μέσο ανώτατο φορολογικό συντελεστή μερισμάτων 24%.

Όπως σημειώνεται, τα συστήματα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων πολλών χωρών φορολογούν διάφορες πηγές ατομικού εισοδήματος — συμπεριλαμβανομένων του εισοδήματος από επενδύσεις, όπως τα μερίσματα και τα κέρδη κεφαλαίου. Μάλιστα, ο παρακάτω χάρτης δείχνει πώς φορολογείται το εισόδημα από μερίσματα (Dividend Tax) στις ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ.

Όπως φαίνεται, η Εσθονία και η Λετονία είναι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που δεν επιβάλλουν φόρο στα εισοδήματα από μερίσματα. Αυτό οφείλεται στο εταιρικό τους σύστημα φορολογίας που βασίζεται σε ταμειακές ροές. Αντί να επιβάλλουν φόρο μερισμάτων, η Εσθονία και η Λετονία επιβάλλουν φόρο εισοδήματος εταιρειών 20% όταν μια επιχείρηση διανέμει τα κέρδη της στους μετόχους.

Σε πολλές χώρες, πάντως, τα εταιρικά κέρδη υπόκεινται σε δύο επίπεδα φορολογίας: τον εταιρικό φόρο εισοδήματος σε επίπεδο οικονομικής οντότητας όταν η εταιρεία κερδίζει εισόδημα και τον φόρο μερισμάτων ή τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών σε ατομικό επίπεδο, όταν αυτό το εισόδημα μεταβιβάζεται στους μετόχους της είτε μερίσματα ή κέρδη κεφαλαίου. Ορισμένες χώρες, ωστόσο, έχουν ενσωματώσει τη φορολόγηση των εταιρικών και μερισμάτων/κεφαλαιουχικών κερδών για την εξάλειψη αυτής της διπλής φορολογίας.

Η συγκυρία

Τα τελευταία χρόνια πάντως, έχει φουντώσει η συζήτηση για το πώς φορολογείται ο πλούτος παγκοσμίως, ειδικά στο φόντο της έντασης των ανισοτήτων, αλλά και του αυξανόμενου αριθμού “υπερπλουσίων” ανά τον κόσμο, αλλά και μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών - “κολοσσών”. Δεν είναι τυχαία η απόπειρα της επιβολής ελάχιστου φόρου της τάξεως του 15% στα κέρδη των πολυεθνικών εταιρειών, αλλά και οι προτάσεις του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, όπου προτάθηκε, πριν λίγους μήνες, φόρος 25% στους δισεκατομμυριούχους της υπερδύναμης, τους μεγαλοεπενδυτές, αλλά και τους επιχειρηματικούς ομίλους.

Τι λέει η αγορά;

Στο μεταξύ, πρόσφατα, στην παρέμβαση ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Alpha Bank Βασίλειος Ράπανος στο VIII Delphi Economic Forum. στάθηκε στο γεγονός ότι οι αλλαγές στους συντελεστές είναι εύκολες. Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δοθεί, σημείωσε, σε δομικές αλλαγές, όπως στη λειτουργία της φορολογικής αρχής και του Υπουργείου Οικονομικών προκειμένου το φορολογικό σύστημα να διασφαλίζει φορολογική σταθερότητα στο μέλλον εστιάζοντας στα θέματα κύρια της δικαιοσύνης.

Ο κ. Ράπανος ανέφερε χαρακτηριστικά πως το αμερικανικό think tank Tax Foundation κατατάσσει την Ελλάδα στην 29η θέση από τις 38 χώρες του ΟΟΣΑ ως προς την ελκυστικότητα του φορολογικού της συστήματος. Τόνισε δε πως, παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, «το φορολογικό μας σύστημα δεν διασφαλίζει έναν ορίζοντα σταθερότητας στους μελλοντικούς επενδυτές, δεδομένης της ύπαρξης ενός απαρχαιωμένου θεσμού επίλυσης διαφορών που χρήζει άμεσης μεταρρύθμισης, καθώς λειτουργεί αποτρεπτικά προς τις ξένες επενδύσεις».

Σε ό,τι αφορά στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, ο κ. Ράπανος ανέφερε ότι η προοδευτικότητα του αυξήθηκε δραματικά, εξηγώντας ότι το εισοδηματικό όριο για την επιβολή ανώτατου συντελεστή (44%) έχει μειωθεί στα μόλις 40.000 ευρώ. “Το να εξαντλείται όλη η προοδευτικότητα του συστήματος φορολογίας εισοδήματος σε τόσο βραχύ εύρος εισοδημάτων αντανακλά μια μάλλον φοροεισπρακτική λογική. Είναι χαρακτηριστικό ότι η φορολογική μεταχείριση της οικογένειας στην Ελλάδα είναι η δυσμενέστερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση”, σημείωσε χαρακτηριστικά. “Έχουμε δημιουργήσει ένα φορολογικό σύστημα που επιβαρύνει τους πλέον παραγωγικούς εργαζόμενους, οι οποίοι έχουν μια καλή αμοιβή, με το κράτος να τους τιμωρεί με έναν φόρο ‘δημευτικό’”, κατέληξε.

Αδικίες

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. της Alpha Bank συμπλήρωσε πως τα περισσότερα έσοδα προέρχονται από την έμμεση φορολογία, καθώς οι έμμεσοι φόροι δίνουν διπλάσια έσοδα από την φορολογία εισοδήματος. “Η έμμεση φορολογία έχει πολλά χαρακτηριστικά αντίστροφης προοδευτικότητας. Τα χρόνια της κρίσης τα φτωχά νοικοκυριά πλήρωναν πολύ μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους ως φόρο”. Το ίδιο άδικο είναι το φορολογικό σύστημα “και για τους σκληρά και καλά αμειβόμενους εργαζόμενους”, ανέφερε, συμπληρώνοντας πως “το 82% των άμεσων φορολογικών εσόδων προέρχεται από μισθούς και συντάξεις”.

Από την πλευρά του ο πρώην υπουργός Οικονομίας, Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης σε πρόσφατο άρθρο του στα ΝΕΑ έχει επισημάνει ότι καταγράφεται ανισοκατανομή των βαρών της κρίσης. “Οι μισθοί, οι συντάξεις και πολλές κατηγορίες εισοδημάτων επλήγησαν από την κρίση και τον πληθωρισμό, καθώς οι όποιες αυξήσεις των μισθών γίνονται με μεγάλη χρονική υστέρηση. Ταυτόχρονα ο πληθωρισμός σε ενέργεια, τρόφιμα και στέγη είναι υψηλότερος. Με δεδομένο δε και το αμετάβλητο του ΦΠΑ, τα φορολογικά έσοδα από την κατανάλωση αυξήθηκαν και επιδείνωσαν την πίεση.

Ταυτόχρονα η κερδοφορία των εταιρειών για τις οποίες υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία (οι 150 εισηγμένες στο Χρηματιστήριο) παρουσίασαν ρεκόρ κερδών εικοσαετίας. Η βασική αιτία της υπερβάλλουσας κερδοφορίας πρέπει να αναζητηθεί στην επιλογή της κυβέρνησης να προσφέρει επιδόματα αντί να παρέμβει αγορές. Με μια λέξη το βάρος της κρίσης κατανεμήθηκε άνισα. Ο πληθωρισμός, που ως γνωστόν αποτελεί από μόνος του μιας μορφής φορολογίας και ανακατανομής των εισοδημάτων, ελλείψει παρεμβάσεων, επιδείνωσε τη θέση αυτών που έχουν σταθερό εισόδημα”.

Το ΠΑΣΟΚ

Σχετικά με την κριτική που δέχεται το ΠΑΣΟΚ ότι θέλει να φορολογήσει τους πιο ισχυρούς, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης διερωτήθηκε: «Είναι άδικο αυτό; Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα οι ισχυρότεροι δεν πληρώνουν περισσότερα από τους αδύναμους; Θέλω να τα βάλουμε κάτω, συγκεκριμένα, ένα -ένα. Μας καταγγέλλουν γιατί τα 4,8 εκατομμύρια ευρώ αφορολόγητο όριο στις γονικές παροχές, το πάμε στις 400.000 ανά γονέα, δηλαδή στις 800.000 συνολικά. Για πείτε μου εσείς; Υπάρχει γονιός της μεσαίας τάξης ή αδύναμος Έλληνας που έχει να μεταβιβάσει στα παιδιά του περιουσία 4,8 εκατομμυρίων ευρώ , κ. Μητσοτάκη; Ποιον αφορά αυτή η αδικία; Τον λαό ή τους ολιγάρχες φίλους σας;».

Δεν άφησε επίσης ασχολίαστα όσα υποστήριξε ο κ. Σκέρτσος για τη φορολογική πολιτική του ΠΑΣΟΚ για τα μερίσματα. «Η Νέα Δημοκρατία έχει επιβάλει 5% φόρο οριζόντια στα μερίσματα. Είτε έχεις 10.000 μέρισμα, είτε 70.000, είτε 2 εκατομμύρια. Ας φέρω ένα μέσο παράδειγμα: μέρισμα 70.000 ευρώ. Για να καταλάβετε τον λαϊκισμό και πώς τα μίντια στηρίζουν τον κ. Μητσοτάκη με την επίθεση που μας κάνουν σήμερα, o φόρος για το μέρισμα από 3.500 πηγαίνει στις 4.500. Για ένα χιλιάρικο κ. Σκέρτσο θα αφελληνιστεί η ελληνική οικονομία ή μήπως αφελληνίζεται επειδή πουλήσατε τα κόκκινα δάνεια στα funds και τα κοράκια εκβιάζουν τον ελληνικό λαό, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους αγροτικούς συνεταιρισμούς; Αυτός είναι ο κίνδυνος του αφελληνισμού της ελληνικής οικονομίας και όχι η δίκαιη σοσιαλδημοκρατική φορολόγηση», επισήμανε, τονίζοντας πως μπαίνει τέλος στη φορολογική πολιτική, όπου οι λίγοι κερδοσκοπούν εις βάρος της μεσαίας τάξης».

Γιώργος Αλεξάκης