Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που προκύπτει μετά το λεκτικό "θερμό επεισόδιο" της Πράγας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε σαφή θέση και αναμένεται να δώσει συνέχεια στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ.
Ο Ταγίπ Ερντογάν από τη μεριά του, έκανε μεν το challenge στον Έλληνα Πρωθυπουργό, αλλά δεν φάνηκε αυτή η κίνηση να βρίσκει ανταπόκριση. Μάλιστα, φάνηκε να υπάρχει μία σχετική αποδοκιμασία, που ανάγκασε τον Πρόεδρο της Τουρκίας στις δηλώσεις του αμέσως μετά να ρίξει σχετικά τους τόνους.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει απαραίτητα αποκλιμάκωση, ούτε φυσικά σημαίνει πως οι επόμενοι μήνες θα φέρουν ηρεμία στα ελληνοτουρκικά.
Το πιθανότερο είναι φυσικά να συμβαίνουν διαρκώς τα ίδια και τα ίδια. Επιθετική ρητορική δηλαδή από τη μεριά της Τουρκίας, παραβιάσεις στο Αιγαίο και κινήσεις πλοίων, χωρίς, όμως, παραπάνω κλιμάκωση. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει και το σενάριο ενός θερμού επεισοδίου. Πώς θα μπορούσε, όμως, η Τουρκία να το προκαλέσει;
Ο Μάικλ Ρούμπιν, ανώτερος συνεργάτης στο American Enterprise Institute, παρουσιάζει ένα ρεαλιστικό σενάριο:
"Πώς μπορεί λοιπόν η Τουρκία να επισπεύσει την κρίση; Ο Ερντογάν πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει μια σελίδα από το βιβλίο παιχνιδιού της Κίνας. Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός έχει καταλάβει πολλές βραχονησίδες και υφάλους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Όχι μόνο τις έχει μετατρέψει σε στρατιωτικές βάσεις, αλλά χρησιμοποίησε επίσης την κατοχή τους για να ενισχύσει τις παράνομες αξιώσεις του Πεκίνου να επεκτείνει την αποκλειστική οικονομική ζώνη του πάνω από το 90% των υδάτων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας.
Ο Ερντογάν και ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ αμφισβητούν ολοένα και περισσότερο την ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, επιδιώκοντας ουσιαστικά να ξαναγράψουν και να ερμηνεύσουν εκ νέου τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και τις επακόλουθες συμβάσεις και συμφωνίες. Είναι στο Αιγαίο λοιπόν που ο Ερντογάν πιθανότατα θα κάνει την κίνησή του", αναφέρει ο Ρούμπιν και συνεχίζει:
"Τουρκικά αεροσκάφη παρενόχλησαν στο παρελθόν κατοίκους του Καστελλόριζου, που βρίσκεται πολύ κοντά στις ακτές της Τουρκίας. Ωστόσο, η επιδίωξη να καταλάβει ένα νησί με σχεδόν 500 Έλληνες κατοίκους θα οδηγούσε σε γενικευμένο πόλεμο, που ο Ερντογάν ελπίζει να αποφύγει.
Σε συνέντευξή του, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Υποθέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, επισήμανε ότι τους τελευταίους μήνες η Τουρκία έχει περισσότερο στοχεύσει το Αγαθονήσι, το Φαρμακονήσι, την Κανδελιούσα και την Κίναρος. Οι Τούρκοι χρησιμοποιούν επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη και drones στις υπερπτήσεις τους, συνήθως ερευνώντας τα νησιά μεταξύ τρεις και πέντε το πρωί.
Το Αγαθονήσι, το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων, βρίσκεται μόλις οκτώ μίλια μακριά από τις τουρκικές ακτές και φιλοξενεί λιγότερους από 200 Έλληνες. Η κοινότητα του Φαρμακονησίου, λίγο λιγότερο από 14 μίλια νότια, είναι ακόμη μικρότερη. Πριν από μια δεκαετία, είχε μόλις δέκα κατοίκους.
Η Καντελιούσσα από την άλλη είναι ακατοίκητη και θεωρείται στρατηγικής σημασίας. Ανήκει δε στον δήμο Νισύρου, ο οποίος έχει περίπου 1.000 κατοίκους. Επειδή η Κανδελιούσα είναι πιο δυτικά από πολλά άλλα ελληνικά νησιά, αν υπήρχε εκεί ένα τουρκικό φυλάκιο θα περνούσε ουσιαστικά πάνω από ελληνικά νησιά προς τα ανατολικά, σφίγγοντας τον κλοιό γύρω τους και επιτρέποντας στην Τουρκία να τα αποκλείσει.
Η Κίναρος, επίσης ακατοίκητη, είναι ακόμα πιο δυτικά, το δεύτερο δυτικότερο νησί των Δωδεκανήσων μετά την Αστυπάλαια.
Ο Ερντογάν μπορεί λοιπόν να αποβιβάσει πεζοναύτες ή ειδικές δυνάμεις σε κάποιο από αυτά τα νησιά και ουσιαστικά να προκαλέσει την Ελλάδα να τους απομακρύνει. Αυτή η διπλωματική κρίση θα μπορούσε να αναζωογονήσει τη θρησκευτική βάση του Ερντογάν και τους Τούρκους εθνικιστές. Ο Ερντογάν θα μπορούσε ταυτόχρονα να επιμείνει ότι οποιαδήποτε κριτική εναντίον του ή του ιστορικού του ήταν προδοτική.
Φυσικά, εάν η κρίση οδηγήσει σε στρατιωτική αψιμαχία, ο Ερντογάν θα μπορούσε να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να ακυρώσει εντελώς τις εκλογές", καταλήγει ο Ρούμπιν.
Βολικό σενάριο, αλλά φυσικά με μεγάλο ρίσκο. Είναι διατεθειμένος να το αναλάβει;
Οι δηλώσεις του αφήνουν όλα τα σενάρια ανοιχτά. Η Ελλάδα από τη μεριά της κρατά στάση υπεθυνότητας. Αυτό που χρειάζεται είναι προληπτική δράση από ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ. Οφείλουν σε αυτή τη συγκυρία να δώσουν στον Ερντογάν να καταλάβει πως δεν μπορεί να παίζει παιχνίδια στο Αιγαίο. Αν ξέρει εκ των προτέρων πως θα φάει τα μούτρα του και θα ταπεινωθεί, τότε θα μείνει στα λόγια. Αν δει ευκαιρία για επικοινωνιακά νταηλίκια θα τα τολμήσει για πολιτικό όφελος.
Σπύρος Πολυχρονόπουλος
