Το κύριο χαρακτηριστικό της δέσμης τεσσάρων πλαισίων είναι ένα σχέδιο για την εισαγωγή μιας νέας αρχής της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, γνωστή ως AMLA. Ο νέος οργανισμός της ΕΕ θα πρέπει να συσταθεί μέσα στα επόμενα τρία χρόνια και να ξεκινήσει την άμεση εποπτεία έως το 2026, με τη δικαιοδοσία να εκδίδει πρόστιμα ύψους εκατομμυρίων ευρώ.
Αλλά ορισμένοι νομοθέτες και ερευνητές προειδοποιούν ότι η δέσμη μέτρων μπορεί να μην είναι αρκετή για να εξαλείψει παράνομους χρηματοδότες και ύποπτες δραστηριότητες ύψους περίπου 160 δισ. ευρώ σε ολόκληρο το μπλοκ.
Ακολουθούν πέντε λόγοι για τους οποίους η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες πιθανότατα θα κάνει την ΕΕ να «ανασηκώσει τους ώμους της»:
- Η AMLA δεν θα δημιουργηθεί σε μια μέρα
Η δέσμη μέτρων είναι φιλόδοξη. Ο νέος φορέας πρόκειται να προσλάβει 250 άτομα για την άμεση εποπτεία των πιο επικίνδυνων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του μπλοκ με ετήσιο προϋπολογισμό 45 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, δεν θα κατασκευαστεί σε μια μέρα. Ο θεματοφύλακας πρόκειται να ξεκινήσει μόνο τα άμεσα εποπτικά του καθήκοντα από τις αρχές του 2026. Αυτά είναι σχεδόν πέντε χρόνια επιπλέον σε μία κατάσταση, που έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική στην αντιμετώπιση του βρώμικου χρήματος.
Θα ήταν πιο λογικό να ενισχυθούν οι υπάρχουσες εξουσίες της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (EBA) ενάντια στο «μαύρο» χρήμα από κοινού με τη βελτίωση της λανθασμένης δομής διακυβέρνησής της, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του think tank των Βρυξελλών, του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών Πολιτικής, Karel Lannoo. Αντίθετα, η EBA θα αφαιρεθεί από τις εξουσίες της.
«Τώρα υπάρχει μια ασυνέχεια και ένα κενό περίπου δύο ετών», είπε ο Lannoo, συμπληρώνοντας ότι «θα αποθαρρύνετε την EBA από τη δουλειά που κάνουν».
- Η ΕΕ εξακολουθεί να έχει «τυφλά» σημεία
Μια σειρά σκανδάλων «βρώμικου» χρήματος από το 2018 αποκάλυψε ένα «τυφλό» σημείο στην εποπτεία των τραπεζών από την ΕΕ. Οι κυβερνήσεις ερμηνεύουν διαφορετικά τις εγγυήσεις του μπλοκ για το βρώμικο χρήμα εδώ και χρόνια εισάγοντάς τες στο εθνικό δίκαιο. Αυτό άφησε πολλά κενά προς εκμετάλλευση για τους εγκληματίες σε χώρες που δεν απαιτούν από όλες τις επιχειρήσεις να αναφέρουν ύποπτες συναλλαγές, όπως οι πλατφόρμες crowdfunding και οι έμποροι διαμαντιών.
Η Επιτροπή πρότεινε ένα ενιαίο βιβλίο κανόνων που θα εναρμονίσει τους κανόνες του μπλοκ, τους οποίους η AMLA θα αστυνομεύει, προκειμένου να διορθώσει την κατάσταση. Ωστόσο, οι νομοθετικές διαπραγματεύσεις για ομοιόμορφους κανόνες μπορεί να διαρκέσουν χρόνια και εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες κυβερνήσεις που δεν έχουν ακόμη εισαγάγει τους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ. Οι Βρυξέλλες επιχειρούν να καταπολεμήσουν τέτοιες στάσεις τα τελευταία χρόνια με απειλές δικαστηρίων και κυρώσεις. Όλα αυτά, όμως, χρειάζονται χρόνο επίσης.
- Άλλοι τομείς εξακολουθούν να είναι ευάλωτοι
Οι άμεσες αρμοδιότητες της AMLA περιορίζονται στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Αυτό σημαίνει ότι εξακολουθεί να εναπόκειται στις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το βρώμικο χρήμα σε άλλους τομείς, όπως τα τυχερά παιχνίδια, οι νομικές υπηρεσίες και ο έλεγχος. Η νέα εποπτική αρχή θα είναι σε θέση να αναλάβει την εποπτεία συγκεκριμένων περιπτώσεων όταν και εάν οι εθνικές αρχές αποτύχουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Αλλά, όπως δείχνει η πρόσφατη ιστορία στη Δανία και την Εσθονία, είναι δύσκολο να εντοπιστεί πού είναι λιγότερο προσεκτικές οι εγχώριες αρχές.
«Καμία αρχή της ΕΕ δεν μπορεί να εποπτεύει όλους τους επιβάλλοντες του νόμου για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ειδικά στον μη χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως το εμπόριο αγαθών, ακινήτων και τα τυχερά παιχνίδια», δήλωσε ο Γερμανός βουλευτής των Πρασίνων της ΕΕ Sven Giegold. «Επομένως έχει να κάνει με τα κράτη – μέλη».
- Το darknet μπορεί να παρακάμψει τους κανόνες καλής τεχνολογίας
Τα οικονομικά γίνονται όλο και περισσότερο ψηφιακά. Επομένως, είναι φυσικό ένα μέρος του πακέτου AML της Επιτροπής να περιλαμβάνει ένα νομοσχέδιο που στοχεύει, επίσης, στη χρηματοπιστωτική τεχνολογία. Σκοπός του νομοσχεδίου είναι να εισαγάγει απαιτήσεις γνωστοποίησης για την αγορά και πώληση περιουσιακών στοιχείων κρυπτογράφησης εντός της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι κάθε εταιρεία ή χρηματοπιστωτική εταιρεία στην ΕΕ που μεταφέρει ένα ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο εντός ή εκτός του μπλοκ θα πρέπει να παρέχει λεπτομέρειες σχετικά με το ποιος μεταφέρει τα χρήματα.
Τούτου λεχθέντος, το Διαδίκτυο είναι παγκόσμιο - οι άνθρωποι στην Ευρώπη θα μπορούσαν ακόμη να αποφύγουν τους κανόνες αποκάλυψης μέσω του darknet, βρίσκοντας, για παράδειγμα, έναν Κινέζο προμηθευτή κρυπτονομισμάτων για τη μεταφορά χρημάτων στη Ρωσία.
- Πολιτικές εξουσίας - τι άλλο;
Ακόμη και αν οι νομοθέτες της ΕΕ σπεύσουν να συμφωνήσουν για τους κοινούς κανόνες και τη σύνθεση της AMLA, υπάρχει ο κίνδυνος οι εγχώριες πολιτικές να καθυστερήσουν την προγραμματισμένη εισαγωγή του θεματοφύλακα για το 2024. Οι οργανισμοί της ΕΕ έρχονται με επιρροή και δύναμη ενώ ενισχύουν τις εθνικές οικονομίες με τους καλά αμειβόμενους υπαλλήλους τους. Οι πρωτεύουσες ήταν πρόθυμες να παλέψουν με νύχια και με δόντια για να εξασφαλίσουν το προσοδοφόρο έπαθλο ενός πρακτορείου, το οποίο αποδείχθηκε όπως αποδείχθηκε προσφάτως στη μετακόμιση της EBA στο Παρίσι.
Ένα αδιέξοδο θα μπορούσε να αναδυθεί γρήγορα εάν ξεκινήσει ένας παρόμοιος αγώνας για την AMLA - η βιομηχανία κεφαλαίων της Γερμανίας, η BVI, έχει ήδη εκδώσει την... κραυγή αγωνίας της προς την γερμανική κυβέρνηση προκειμένου να εργαστεί σκληρά για την εποπτεία.
«Η γερμανική κυβέρνηση πρέπει να αγωνιστεί προκειμένου η Φρανκφούρτη να γίνει η τοποθεσία της νέας ευρωπαϊκής αρχής», δήλωσε ο Thomas Richter, Διευθύνων Σύμβουλος της BVI. «Μια αποτυχία όπως συνέβη με την ΕΑΤ δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί ξανά».
