Του Γιώργου Αλεξάκη
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Τεύχος Ιουλίου 2022
Η ελληνική κοινωνία συνολικά λοιπόν βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο φάσμα προκλήσεων και εφόσον ανταποκριθεί σωστά, μπορεί να βρεθεί στην πρωτοπορία των εξελίξεων. Ιδιαίτερα τώρα που ο κεντρικός πυλώνας των ευρωπαϊκών πολιτικών είναι η απεξάρτηση από τις ρωσικές πηγές ενέργειας και τους υδρογονάνθρακες, με την ανάπτυξη λύσεων που προσδίδουν και υπεραξία στις οικονομίες των κρατών-μελών του μπλοκ.
Με βάση τα παραπάνω το Reporter Magazine ζήτησε από παράγοντες από όλο το φάσμα της αγοράς να ακτινογραφήσουν τις ευκαιρίες, αλλά και τις δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν για να μπορέσει η Ελλάδα να βρεθεί στην πρώτη θέση του πράσινου τρένου.
Ο ρόλος της ασφαλιστικής αγοράς στις «πράσινες» ενεργειακές επενδύσεις
Άρθρο του Μιχάλη Τζωρτζωρή, Προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, ο νόμος περί Στρατηγικών και Εμβληματικών Επενδύσεων, ο Αναπτυξιακός νόμος και το νέο ΕΣΠΑ, θέτουν εμφατικά για την Ελλάδα ζήτημα επιτάχυνσης των «πράσινων» ενεργειακών έργων.
Απώτερος σκοπός είναι η εξασφάλιση των στόχων του «Fit For 55», της δέσμης έργων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει σχεδιαστεί για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030. Μετά, μάλιστα, το ξέσπασμα της ρωσο-ουκρανικής κρίσης, οι «πράσινες» επενδύσεις αποτελούν κύρια προτεραιότητα κάθε ευρωπαϊκής οικονομίας προς επίτευξη της ταχύτερης δυνατής ενεργειακής απεξάρτησής τους από τη Ρωσία.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα θα εκτελεστούν μια σειρά από επενδύσεις σχετικές με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα εναλλακτικά καύσιμα, την αποθήκευση ενέργειας, το «πράσινο» υδρογόνο, καθώς και το φυσικό αέριο, το οποίο αναμένεται να αποτελέσει το ενδιάμεσο καύσιμο έως ότου η Ευρώπη επιτύχει τους στόχους της για την εξασφάλιση των αναγκαίων δομών και πηγών «καθαρής» ενέργειας.
Η ορθή εκτέλεση των ανωτέρω επενδύσεων, ως μία από τις κυριότερες παραμέτρους της προβλέπει την ασφάλιση κάθε προβλεπόμενου έργου, τόσο κατά τη διάρκεια της υλοποίησής του, όσο και κατά τη λειτουργία του.
Η ασφαλιστική αγορά προσφέρει πλούσια γκάμα καλύψεων που αφορούν, είτε απευθείας στο έργο και την προστασία του έναντι των φυσικών καταστροφών, είτε στις ίδιες τις κατασκευαστικές, τεχνικές, ή μελετητικές εταιρείες.
Σήμερα, πουθενά στον κόσμο, δε νοείται η εκτέλεση ενός μικρού ή μεγάλου τεχνικού έργου δίχως ασφαλιστικό κάλυμμα. Η σκέψη και μόνο ότι η μη ασφάλιση μιας επένδυσης θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξασφάλιση οικονομιών κλίμακος, στερείται κάθε λογικής και επιχειρηματικής σκέψης. Διότι μπορεί πρόσκαιρα ο επενδυτής να εξασφαλίζει κεφαλαιακούς πόρους, όμως η οικονομία που πετυχαίνει είναι πολύ πιθανό να τον οδηγήσει τελικά σε απόλυτο αδιέξοδο, στο βαθμό που το έργο του εκτεθεί σε κινδύνους οι οποίοι είναι ασφαλίσιμοι.
Οι συμβάσεις εκτέλεσης ενεργειακών έργων υψηλής αξίας, όπως και οι συμβάσεις που αφορούν σε δημόσια έργα, έχουν -ορθώς- ως προϋπόθεση την ασφάλιση τους. Η ασφάλιση αποτελεί ζητούμενο συνήθως για μικρότερα έργα, κατά βάση τα ιδιωτικά, για τα οποία οι συμμετέχοντες στην κατασκευή τους και εν συνεχεία στη λειτουργία τους, δεν λογίζουν ως κύρια προτεραιότητά τους την εξασφάλιση της επένδυσής τους.
Δεύτερο ζητούμενο για την ορθή η ασφάλιση κάθε επενδύσεις είναι το ποιος θα αναλάβει το διαμεσολαβητικό έργο. Ποιος δηλαδή θα έχει την ευθύνη επιλογής της ασφαλιστικής εταιρείας και του προγράμματος στο οποίο θα βασιστεί ο επενδυτής για τη κάλυψη των κεφαλαίων του. Γεγονός είναι ότι η ελληνική ασφαλιστική αγορά παρέχει πλήθος σύγχρονων προγραμμάτων ασφάλισης κάθε τεχνικού - ενεργειακού έργου. Όμως η επιλογή του προγράμματος το οποίο ταιριάζει στις ανάγκες του εκάστοτε έργου δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Απαιτεί εξειδικευμένη ασφαλιστική γνώση, την οποία είθισται να κατέχουν κατά κύριο λόγο οι μεσίτες ασφαλίσεων.
Οι διαμεσολαβητές, δηλαδή, της ασφαλιστικής αγοράς οι οποίοι κατά τη διάρκεια σύναψης ενός σύνθετου ασφαλιστικού προγράμματος στέκονται από την πλευρά του ασφαλισμένου και τοποθετούνται για λογαριασμό του.
Οι μεσίτες ασφαλίσεων είναι αυτοί οι οποίοι μπορούν να εγγυηθούν όχι μόνο ορθές επιλογές ασφάλισης, αλλά και την πλέον υπεύθυνη διαμεσολάβηση σε περίπτωση έλευσης του κινδύνου.
Η ενεργειακή ακρίβεια και ο μονόδρομος των ΑΠΕ
Άρθρο του Γεράσιμου Τζέη, Managing Director Atradius Ελλάδος
Μετά από δύο χρόνια ακραίων συνθηκών λειτουργίας των αγορών εξαιτίας της πανδημικής κρίσης, η διεθνής οικονομία επέστρεψε φέτος σε φάση ανάκαμψης, με τις εκτιμήσεις ωστόσο για την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ να περιορίζονται σταδιακά, λόγω των τελευταίων γεωπολιτικών εξελίξεων.
Οι ανατιμήσεις στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου είχαν βέβαια ήδη αρχίσει από το φθινόπωρο του 2021, ενώ μετά το ξέσπασμα της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης το φαινόμενο εξελίχθηκε σχεδόν εκθετικά, προκαλώντας αυξήσεις τιμών και σε άλλα αγαθά όπως το στάρι, το κριθάρι, το ηλιέλαιο, εν γένει τα τρόφιμα, καθώς και στα βασικά μέταλλα. Αυτό συνετέλεσε όχι μόνο στη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας, αλλά και στη ραγδαία – απρόβλεπτη αύξηση του πληθωρισμού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών της Atradius,ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός για το 2022 αναμένεται να κυμανθεί διεθνώς στα πρωτοφανή επίπεδα του 6,1%, ενώ στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 7%.
Επειδή όμως οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στις οικονομίες αναμένεται να συνεχιστούν μέχρι και το δεύτερο μισό του 2022, υπολογίζεται αύξηση των επισφαλειών σε προπανδημίας επίπεδα, το δεύτερο μισό του 2022 και το 2023. Σύμφωνα, δε, με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Atradius, η αύξηση των επισφαλειών συγκεκριμένα για την Ελλάδα, το 2022 θα είναι της τάξης του 15%.
Οι ανωτέρω εξελίξεις και παράμετροι αποτελούν απειλή για την ελληνική οικονομία, με την επιχειρηματική κοινότητα να καλείται να λάβει μέτρα ώστε να προσαρμοστεί καταλλήλως και να οδηγηθεί στις βέλτιστες δυνατές λύσεις.
Μιλώντας ειδικότερα για την ενεργειακή αγορά και το πώς θα καταστεί εφικτός ο μετριασμός των ανατιμήσεων, η στροφή των εθνικών αγορών προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και η σταδιακή απεξάρτησή τους από το πετρέλαιο και τα παράγωγά του, δεν αποτελεί απλά ενδεδειγμένη λύση, αλλά μια απολύτως επιβεβλημένη στρατηγική.
Γεγονός είναι ότι κάθε μνημειώδες βήμα στην ανθρώπινη εξέλιξη προκαλείται μετά από βίαιες εξελίξεις:
Πριν από το απρόσμενο ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19 και των διαδοχικών lockdowns, ακόμη και ο πιο ένθερμος οραματιστής του ψηφιακού μετασχηματισμού δεν είχε φανταστεί ότι σε διάστημα δύο ετών η ψηφιακή εποχή θα είχε γίνει σε τέτοιο βαθμό τρόπος ζωής, που το home office θα θεωρείτο πλέον το νέο modus operandi.
Ομοιότροπα, η βίαιη και όπως όλα δείχνουν χωρίς τάσεις μείωσης, αύξηση των τιμών της ενέργειας λειτουργεί σήμερα ως καταλύτης ώστε η επιχειρηματική κοινότητα (και όχι μόνο) να στραφεί προς τις ΑΠΕ. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν μονόδρομο που θα οδηγήσει στην ενίσχυση και την ευρωστία των οικονομιών διεθνώς.
Πώς θα καταστεί εφικτός ο στόχος του «πράσινου» υδρογόνου
Άρθρο του Δρος Αθανάσιου Κελέμη, Γενικού Διευθυντή και Μέλους ΔΣ του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου
Το «πράσινο» υδρογόνο λογίζεται ως το καύσιμο του μέλλοντος. Σε βάθος δεκαετιών θα αποτελέσει πηγή ενέργειας στην οποία θα βασιστεί ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας κατανάλωσης. Ως ενεργειακός πόρος, από κοινού με τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά πάρκα, θα σηκώσουν το μεγαλύτερο φορτίο για την «πράσινη» μετάβαση των οικονομιών διεθνώς. Σταδιακά θα υποκαταστήσει το γκρίζο υδρογόνο και κυρίως το φυσικό αέριο, ενώ θα καταστεί πραγματικά «πράσινο» εφόσον θα παράγεται με τη χρήση «καθαρής» ενέργειας.
Στον αγώνα να κερδηθεί το στοίχημα του «Fit For 55» η συνδρομή και του «πράσινου» υδρογόνου θα είναι καθοριστική. Η όλη προσπάθεια αναμένεται μακροχρόνια, τεχνολογικά εξαιρετικά προηγμένη, δαπανηρή -ειδικά την πρώτη περίοδο και κοστοβόρα έως ότου κυλήσει το… νερό στο αυλάκι.
Στην Ελλάδα, ο ρόλος της πολιτείας δεν μπορεί παρά να είναι κομβικός ώστε με την πάροδο των ετών το «πράσινο» υδρογόνο να καθιερωθεί ως μια από τις βασικότερες ενεργειακές πηγές της χώρας. Οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν, ιδιαίτερα κατά το προσεχές διάστημα αξιολογούνται κρίσιμες κι επιβεβλημένες, καθότι:
Απαιτούνται στοχευμένα προγράμματα χρηματοδότησης της ενεργειακής – πράσινης καινοτομίας. Το «καθαρό» υδρογόνο ως ένα νέο – προηγμένο καύσιμο, προσφέρει πολλές και σημαντικές ευκαιρίες στον τομέα του R&D, τον οποίο τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχουν χρέος να στηρίξουν με περισσότερο εξειδικευμένα από τα υπάρχοντα προγράμματα, όπως και με αυξημένους πόρους αν λάβουμε υπόψη μας ότι η έρευνα και εφαρμογή καινοτομιών στο υδρογόνο κοστίζουν ακριβά.
Απαιτείται στήριξη των σχεδιαζόμενων επενδύσεων με φορολογικά ή άλλα κίνητρα, ιδιαίτερα στην παρούσα φάση που η αγορά υδρογόνου εκκινεί, ώστε τα προωθούμενα έργα να καταστούν βιώσιμα έναντι έργων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί, αφορούν άλλους ενεργειακούς τομείς, είναι μεν οικονομικότερα, αλλά και επιβλαβή για το περιβάλλον. Η κινητροδότηση των επενδύσεων αυτών χαρακτηρίζεται ζωτικής σημασίας ιδιαίτερα για την πρώτη επενδυτική περίοδο. Όσο ο χρόνος θα κυλά και το «πράσινο» υδρογόνο θα καθίσταται οικονομικότερο στην παραγωγή του και ανταγωνιστικότερο στην τιμή του, οι όποιες ενισχύσεις θα μπορούν σταδιακά να ατονούν.
Απαιτείται η θεσμοθέτηση ειδικού καθεστώτος αδειοδότησης των σχετικών έργων καθότι οι προθεσμίες για την ενεργειακή μετάβαση της οικονομίας είναι συγκεκριμένες (Fit For 55), ενώ οι προβλεπόμενες επενδύσεις χαρακτηρίζονται σύνθετες τεχνολογικά και προϋποθέτουν ειδικό πλαίσιο για την εκτέλεσή τους.
Απαιτούνται νέες επενδύσεις για την οργάνωση υποδομών αποθήκευσης υδρογόνου, ώστε συν τω χρόνω να εξασφαλιστεί η επάρκεια του «πράσινου» αυτού καυσίμου, να καταστεί ελκυστικό στη χρήση του και να αποκτήσει ευκολότερη διείσδυση στον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα, στα logistics και τις μεταφορές, στα ΙΧ οχήματα, όπως και στις κατοικίες.
Απαιτείται η ανάληψη πρωτοβουλιών ανάπτυξης διμερών – διακρατικών συνεργειών με άλλες εθνικές αγορές, περισσότερο προηγμένες τεχνολογικά στον τομέα του υδρογόνου, προκειμένου οι εγχώριες δομές να αποκτήσουν ευκολότερη πρόσβαση στην ερευνητική γνώση, αλλά και να δημιουργήσουν κοινούς μηχανισμούς έρευνας στο συγκεκριμένο καύσιμο.
Απαιτείται η καλλιέργεια διμερών – διακρατικών συνεργειών και στον επενδυτικό τομέα, προς εξασφάλιση των αναγκαίων κεφαλαιακών πόρων, από αγορές οι οποίες διαθέτουν αποθέματα σχετικών δυνάμεων, αλλά και βαθιά και εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία σε ένα πεδίο το οποίο στην Ελλάδα παραμένει σε πρωτόλεια φάση, με την ανάγκη επιτάχυνσης των επενδύσεων να είναι κάτι περισσότερο από επιβεβλημένη.
