Σε αυτή τη θλιβερή διαπίστωση καταλήγει το Politico σε μια τελευταία του ανάλυση, καθώς οι ανταποκριτές του αλωνίζουν τους διαδρόμους των ευρωπαϊκών κτιρίων στις Βρυξέλλες, συνομιλούν και παρακολουθούν με προσοχή την πολιτική ζωή στα κορυφαία όργανα της ΕΕ.
Ξεκινώντας αντίστροφα, η τελευταία πράξη στο έργο της ψύχρανσης των σχέσεων μεταξύ των δύο κορυφαίων αξιωματούχων θα λάβει χώρα στην ερχόμενη σύνοδο των G20 και συγκεκριμένα στο περιθώριό της.
Ο Σαρλ Μισέλ έχει προγραμματισμένη κρίσιμη συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ η οποία δεν περιλαμβάνει την επικεφαλής της Κομισιόν, όπως θα ήταν λογικό. Όμως, αυτή η κατάληξη είναι αποτέλεσμα της άρνησης της Φον ντερ Λάιεν να συμπεριλάβει τον Μισέλ στη συνάντησή της με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι στη σύνοδο των G7 τον περασμένο Ιούνιο, εκτιμά η ανάλυση.
Δομικό πρόβλημα
Το περίπλοκο θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ δίνει στην Κομισιόν εκτελεστικό ρόλο, με τη δυνατότητα να προτείνει νομοθεσία και τον/την πρόεδρό της να είναι ό,τι πιο κοντινό σε επικεφαλής της Ένωσης.
Το Συμβούλιο, ως όργανο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, μετατρέπει τις προτάσεις σε νόμο, δίνοντας και ανάλογο κύρος στον επικεφαλής του, έστω και αν ο ρόλος του είναι πιο συντονιστικός.
Πρακτικά, επικαλύπτονται οι τομείς ευθύνης μεταξύ των δύο οργάνων, που μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελούν τα τρία κορυφαία θεσμικά όργανα της ΕΕ. Το πρόβλημα είναι, όπως το θέτει και το Politico, ότι ένας τρίτος δεν ξέρει ποιον θα πρέπει να καλέσει όταν αποφασίσει να επικοινωνήσει με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αποδίδουν τον προβληματισμό στον κορυφαίο διπλωμάτη Χένρι Κίσινγκερ.
Οι αξιωματούχοι άλλων χωρών και διεθνών οργανισμών βρίσκονται συχνά σε σύγχυση ως προς το ποιος πρέπει να είναι ο συνομιλητής τους: ο Μισέλ ή η Φον ντερ Λάιεν;
Στην ανάλυση του Politico επισημαίνεται ότι οι δύο αξιωματούχοι είναι πολύ διαφορετικοί και με διαφορετική πολιτική πορεία. Ενώ προέρχονται και οι δύο από οικογένειες που είναι μέρος της πολιτικής ζωής στη χώρα τους, η μεν Φον ντερ Λάιεν έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής καριέρας της στη Γερμανία, ενώ ο Βέλγος Σαρλ Μισέλ είναι... παιδί της Ευρώπης, καθώς είχε καθίσει στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως ηγέτης της χώρας του.
Η Φον ντερ Λάιεν, γιατρός και μητέρα επτά παιδιών, είναι αναλυτική και προσεκτικά συγκεντρωτική. Ο Μισέλ είναι πιο χαλαρός, αγαπάει την τέχνη και την ποίηση και γενικά θεωρείται μια προσωπικότητα αρκετά διαφορετική από τη Φον ντερ Λάιεν.
«Η επικοινωνία έχει καταρρεύσει εντελώς»
Σύμφωνα με τους αξιωματούχους, ενώ η σχέση των δύο ξεκίνησε σε ήρεμο κλίμα, παρά τις δυσκολίες με καθιερωμένες εβδομαδιαίες συναντήσεις, αυτές ατόνησαν μέχρι οι δύο ηγέτες να καταλήξουν να εμφανίζονται ο ένας δίπλα στον άλλον τυπικά στις συνεντεύξεις Τύπου μετά τις συνόδους κορυφής και ο διάλογος να είναι πλέον σχεδόν ανύπαρκτος.
Μάλιστα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι οι κάκιστες σχέσεις μεταξύ των δύο ηγετών έχουν καταστήσει την επικοινωνία μεταξύ Συμβουλίου και Επιτροπής έναν «συνεχή αγώνα για να καταφέρουμε και τις δύο πλευρές να μοιραστούν πληροφορίες».
Η ένταση φτάνει και σε άλλα επίπεδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα επιστολή που είδε το Politico στην οποία ο Mισέλ κατηγόρησε τη Φον ντερ Λάιεν επειδή δεν υπέβαλε πρόταση για ανώτατο όριο τιμών στο φυσικό αέριο, ενώ οι ηγέτες των κρατών-μελών το ζήτησαν κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του Οκτωβρίου.
Οι συναντήσεις μεταξύ της Φον ντερ Λάιεν και του Μισέλ είναι σχεδόν ανύπαρκτες ακόμη και κατά την προετοιμασία των συνόδων κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που είναι συνήθως το φόρουμ όπου η ΕΕ σημειώνει πρόοδο όσον αφορά τις μεγάλες στρατηγικές και άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μπλοκ.
«Η επικοινωνία έχει καταρρεύσει εντελώς», δήλωσε ένας αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Μεταξύ των δύο ηγετών, σε αυτή τη φάση το πάνω χέρι φαίνεται να το έχει η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, καθώς η επικεφαλής της Κομισιόν μοιάζει να απολαμβάνει μεγαλύτερο κύρος στο δημόσιο λόγο. Αν και ο Μισέλ εκπροσωπεί επίσημα την ΕΕ σε εξωτερικές εκδηλώσεις, η πρόεδρος της Επιτροπής έχει αναδειχθεί ως η πιο εξέχουσα ηγέτις της ΕΕ, ιδίως όταν πρόκειται για τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον, οι οποίες καθορίζουν πολλά.
Μετά την ολομέτωπη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει καλλιεργήσει στενή σχέση συνεργασίας με την ομάδα της Φον ντερ Λάιεν, συνεργαζόμενη στενά ιδίως στον τομέα των κυρώσεων.
Πάντως, όσον αφορά στην κατάρρευση των σχέσεών τους οι αξιωματούχοι συμφωνούν γενικά ότι και οι δύο ηγέτες ευθύνονται. Από τη μία ο Μισέλ με τον κακό χειρισμό του σε διάφορα περιστατικά όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, και από την άλλη η Φον ντερ Λάιεν λόγω του συγκεντρωτικού της χαρακτήρα.
«Σε μια κρίση η ΕΕ υποτίθεται ότι πρέπει να ενώνεται», δήλωσε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος. «Ναι, δομικά τα δύο θεσμικά όργανα βρίσκονται σε σύγκρουση. Μερικές φορές δεν υπάρχει σαφής καταμερισμός καθηκόντων». Αλλά χρειαζόμαστε ενήλικες στο δωμάτιο», σχολίασε με γλαφυρό τρόπο, δίνοντας την εικόνα όπως είναι στις Βρυξέλες.
