Σύμφωνα με την έρευνα, οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία ενισχύθηκαν κατά 9,6% και διαμορφώθηκαν σε 1,076 δισ. τόνους το 2018 έναντι 977 εκατ. τόνων το 2012. Οι εκπομπές CO2 κινήθηκαν ανοδικά κατά 9,3% και ανήλθαν σε 1,056 δισ. τόνους το 2018 από 962 εκατ. τόνους το 2012. Κατά την ίδια περίοδο, το μερίδιο της ναυτιλίας σε εκπομπές που οφείλονται σε ανθρώπινη δραστηριότητα αυξήθηκε από το 2,76% στο 2,89%.
Τα ευρήματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία απέχει ακόμη πολύ από την επίτευξη του στόχου του IMO για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 50% - σε σχέση με τα επίπεδα του 2008 - έως το 2050.
Την ώρα που η πανδημία αναμένεται να μειώσει τις εκπομπές το τρέχον έτος, αλλά και το επόμενο, η μελέτη επεσήμανε ότι «οι εκπομπές κατά τις επόμενες δεκαετίες θα είναι στην καλύτερη περίπτωση κατά μερικά μόνο επίπεδα χαμηλότερες από τις προβλεπόμενες», ανάλογα με την ανάκαμψη της οικονομίας.
O Bryan Comer, επικεφαλής ναυτιλιακός αναλυτής στο Διεθνές Συμβούλιο για «Καθαρές» Μεταφορές, ο οποίος ηγήθηκε της αξιολόγησης της μεθόδου που ακολουθήθηκε στην έρευνα, υπογράμμισε ότι η ένταση εκπομπών άνθρακα από τη ναυτιλία υποχώρησε κατά 20%-30% το διάστημα 2012-2018, αλλά αυτό το ποσοστό επιβράδυνε με την πάροδο του χρόνου, με οριακές μόνο βελτιώσεις μετά το 2015.
«Καμπανάκι» για το LNG
Παράλληλα, σημειώνεται ότι οι εκπομπές αιθάλης (μαύρου άνθρακα) ενισχύθηκαν κατά 12% και οι εκπομπές μεθανίου κατά 150% την περίοδο από το 2012 μέχρι και το 2018. «Πολλά πλοία χρησιμοποιούν το LNG ως καύσιμο και το καίνε σε κινητήρες που διαρρέουν μεγάλες ποσότητες άκαυστου μεθανίου. Ο ΙΜΟ δεν έχει λάβει ακόμη νομοθετικές πρωτοβουλίες έναντι του μεθανίου και θα έπρεπε να το κάνει, διότι παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερες προοπτικές συμβολής στην υπερθέρμανση του πλανήτη από το διοξείδιο του άνθρακα. Αν ο IMO θέλει να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι που έχει θέσει, πρέπει να αναλάβει άμεση δράση, προκειμένου να αποτρέψει τις υπερβολικές εκπομπές μεθανίου από πλοία που αξιοποιούν το LNG».
Μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης των εθνικών κυβερνήσεων
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι το 30% των συνολικών εκπομπών της ναυτιλίας εμπίπτει άμεσα στην ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων. Πρόκειται για διπλάσιο ποσοστό από προηγούμενες προβλέψεις, θέτοντας στο προσκήνιο σημαντικές προκλήσεις για τις εθνικές κυβερνήσεις και συλλογικά για τον IMO, που πρέπει να λάβουν πολιτικές αποφάσεις, ώστε η ναυτιλία να απομακρυνθεί άμεσα από τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος, η οποία βρίσκεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στην ευθύνη του IMO εμπίπτουν μόνο οι εκπομπές της ναυτιλίας, οι οποίες πραγματοποιούνται όταν ένα πλοίο ταξιδεύει ανάμεσα σε δύο χώρες. Όταν ένα πλοίο ταξιδεύει ανάμεσα σε δύο λιμάνια της ίδιας χώρας, οι εκπομπές αποτελούν ευθύνη αυτής της χώρας, η οποία πρέπει να προβαίνει στις αντίστοιχες ενέργειες για τη μείωσή τους. Μέχρι τώρα λίγες χώρες έχουν διερευνήσει σε βάθος αυτό το σημαντικό ζήτημα και ο IMO θα έπρεπε να είχε καταστήσει σαφές το επίπεδο των εκπομπών που χαρακτηρίζονται ως «εγχώριες» και συνεπώς εμπίπτουν στην ευθύνη των κυβερνήσεων.
Πιέσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαπίστωσε ανεπάρκεια στην εφαρμογή των κανονισμών που έχουν υιοθετηθεί από τον IMO, για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ναυτιλίας και έθεσε νέους στόχους για τη μείωση των εκπομπών CO2.
Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις προβλέπουν ότι η ναυτιλία πρέπει να ενταχθεί στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (Emissions Trading System), το «εργαλείο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον περιορισμό των επιτρεπόμενων εκπομπών άνθρακα. Υπενθυμίζεται ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες δε συμπεριλαμβάνονται στο ETS, το οποίο υποχρεώνει εργοστάσια, σταθμούς παραγωγής ενέργειας και αεροπορικές να πληρώσουν για τη ρύπανση που προκαλούν.
Γιώργος Γεωργίου
