Δηλαδή, για τις ανάγκες του νοικοκυριού οι Έλληνες ξόδευαν την περίοδο 2021-2022 τα ίδια χρήματα με αυτά που ξόδευαν στην χειρότερη φάση της μνημονιακής περιόδου την περίοδο 2012-2015. Όμως σήμερα με αυτά τα χρήματα οι Έλληνες καταναλωτές αγοράζουν λιγότερες υπηρεσίες και προϊόντα από αυτά που αγόραζαν πριν δέκα χρόνια αφού οι τιμές έχουν αυξηθεί. Οι αριθμοί δεν λένε ποτέ ψέματα. Στην πιο δύσκολη μνημονιακή περίοδο (2012-2015) το βιοτικό επίπεδο του μέσου ελληνικού νοικοκυριού ήταν καλύτερο από το σημερινό.
Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνουν εν μέρει τα παραπάνω συμπέρασμα. Ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων μειώθηκε κατά 3,4% στο χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουλίου 2022/2023 γιατί η εκτίναξη των τιμών συμπίεσε την κατανάλωση.
Όμως όπως προκύπτει από τις επίσημες χρηματιστηριακές ανακοινώσεις το πρώτο 8-μηνο 2023 τα κέρδη των περισσότερων εισηγμένων επιχειρήσεων ήταν υψηλότερα από τα κέρδη της αντίστοιχης χρονικής περιόδου του 2022. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Όπως αναφέραμε σε προηγούμενα άρθρα μας το ενεργειακό κόστος όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά αντίθετα συνεχίζει να παραμένει στα περσινά επίπεδα (η ακόμα και χαμηλότερα). Παράδειγμα: Η διεθνής τιμή πετρελαίου Brent έκλεισε την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου στα 84,43 USD, δηλαδή μειώθηκε σε μία εβδομάδα κατά 10,88 USD. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ το 50% της ανόδου του πληθωρισμού σε παγκόσμια κλίμακα οφείλεται στις αυξήσεις που έγιναν προκαταβολικά για να διαφυλάξουν τα εταιρικά κέρδη από την προβλεπόμενη άνοδο του ενεργειακού κόστους. Όμως το ενεργειακό κόστος δεν αυξήθηκε αλλά οι αυξήσεις παρέμειναν και τα εταιρικά κέρδη αυξήθηκαν.
Τα τραπεζικά υπερκέρδη
Την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου η ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ έθιξε σε πρωτοσέλιδο άρθρο της ένα συστημικό πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας, το οποίο μέχρι τώρα ελάχιστοι τολμούσαν να θίξουν. Τα υπέρ-κέρδη που έχουν οι Ελληνικές τράπεζες από την διαφορά μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων-χορηγήσεων (επιτοκιακό περιθώριο). Τα στοιχεία όντως εντυπωσιακά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εφημερίδας, στα στεγαστικά δάνεια το επιτοκιακό περιθώριο είναι το 5ο υψηλότερο στην Ευρωζώνη και στα επιχειρηματικά το 2ο. Ίδια περίπου κατάσταση και στις υπόλοιπες κατηγορίες δανείων. Φυσικά κανείς δεν μπορεί να επικαλεσθεί την δικαιολογία των υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ. Τα ίδια υψηλά επιτόκια ισχύουν και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης που έχουν όμως αισθητά μικρότερα επιτοκιακά περιθώρια σε όλες τις κατηγορίες δανείων. Όλοι καταλαβαίνουμε γιατί αυτή η κατάσταση επιβαρύνει ακόμα πιο πολύ τον τιμάριθμο. Τα υψηλά επιτοκιακά περιθώρια στα επιχειρηματικά δάνεια επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τις τελικές τιμές των προϊόντων και των εμπορευμάτων.
Το κράτος-βασικός μέτοχος
Ακόμα και αν για λόγους καλής θέλησης και οικονομίας της συζήτησης αποδεχθούμε την ιδεολογική κυβερνητική θέση, που απορρίπτει τις διοικητικές παρεμβάσεις και προκρίνει την αυτό-ρύθμιση της αγοράς, δεν είναι δυνατόν να μην επισημάνουμε τις κυβερνητικές ευθύνες για την ασύστολη (κρατική;) τραπεζική κερδοσκοπία που επιβαρύνει ακόμα πιο πολύ τον τιμάριθμο. Γιατί το λέμε αυτό; Το κράτος είναι βασικός μέτοχος των συστημικών τραπεζών. Οι διοικήσεις των τραπεζών που έχουν επιβάλει αυτά τα κερδοσκοπικά επιτοκιακά περιθώρια διορίζονται με την σύμφωνη γνώμη του ΤΧΣ, δηλαδή της κυβέρνησης.
Την ίδια ώρα στο Χρηματιστήριο ο Γενικός Δείκτης βυθίζεται από τα υψηλά περιόδου (52 εβδομάδες) των 1.345,95 μονάδων (Τρίτη 25 Ιουλίου) στις 1.136, 93 μονάδες (Παρασκευή 6 Οκτωβρίου). Δηλαδή πτώση 15,52%. Την ίδια ώρα και οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν υψηλές και συνεχίζουν να διευρύνονται (Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου 4,362-Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 4,506). Η κυβέρνηση παρακολουθεί απαθής και επικαλείται την διεθνή χρηματιστηριακή αναταραχή για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Όμως αυτή η δικαιολογία δυστυχώς για τους κυβερνητικούς δεν ευσταθεί. Σίγουρα υπάρχει χρηματιστηριακή αναταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως οι κυριότεροι διεθνείς χρηματιστηριακοί δείκτες «διορθώνουν» με ήπιους και λογικούς ρυθμούς. Ενδεικτικά: Στο κλείσιμο της Παρασκευής 6 Οκτωβρίου και σε σχέση με τα υψηλά της περιόδου (52 εβδομάδες) η πτώση για τους βασικότερους διεθνείς χρηματιστηριακούς ήταν: S&P (-6,48%), Dow jones (-6,36%), Nasdaq (-6,01%), DAX (-7,86%), FTSE 100 (-6,86%), Πανευρωπαϊκός Δείκτης ΕΕ 50 (-7,71%). Συμπέρασμα: Παρ’ ότι η Ελληνική οικονομία αναβαθμίστηκε πρόσφατα η πτώση του Γενικού Δείκτη του ΧΑΑ είναι υπέρ-διπλάσια της διεθνούς τάσης. Τα πράγματα λοιπόν δεν πάνε καλά ούτε στην χρηματαγορά, προνομιακό πεδίο για μία νέο-φιλελεύθερη κυβέρνηση.
Τι συμβαίνει;
Από τις 9 έως τις 15 Οκτωβρίου θα γίνει στο Μαρρακές η ετήσια κοινή σύνοδος Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF). Η φετινή σύνοδος θεωρείται κρίσιμη γιατί θα εξετάσει εάν και πώς επηρεάζονται οι αποπληρωμές χρέους των αναπτυσσόμενων και των φτωχών χωρών από τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών (FED, ΕΚΤ, BoE, BoJ) για τα επιτόκια. Σε απλά Ελληνικά θα πρέπει να απαντηθεί το «καυτό» ερώτημα. Εξαρτάται ή ΟΧΙ από τις επόμενες κινήσεις των κεντρικών τραπεζών, είτε η χρεοκοπία είτε η αναχρηματοδότηση του χρέους μεγάλων χωρών και σημαντικών χωρών (Αίγυπτος, Πακιστάν, Νιγηρίας, Αργεντινής, Τουρκίας) αλλά και μικρότερων (Ζάμπια, Σρι Λάνκα Γκάνα).
Είχαμε εξηγήσει ακριβώς πριν ένα χρόνο (23 Αυγούστου 2022-Απλά Μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας- Μαθ.9: Αναδυόμενες Οικονομίες) γιατί αυτά τα κράτη εξαρτώνται αποκλειστικά από την νομισματική ηγεμονία των ΗΠΑ και τους λόγους για τους οποίους θα βοηθηθούν από την «Συλλογική Δύση» (ΗΠΑ, G7, ΝΑΤΟ, Ε.Ε) για να αποφύγουν την χρεοκοπία.
Επιγραμματικά: Τα περισσότερα από αυτά τα κράτη δαπανούν το 40% των κρατικών εσόδων για να εξυπηρετήσουν τον εθνικό χρέος. Όλοι καταλαβαίνουν ότι δεν είναι δυνατόν να συνεχισθεί αυτή η κατάσταση και γι’ αυτό είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση της διεθνούς αγοράς χρέους. Επιλογή που αποδέχονται πλέον και η Παγκόσμια Τράπεζα και τον ΔΝΤ. Βέβαια κατά την διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που θα υλοποιούνται οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υπάρξουν οικονομικά προγράμματα «γέφυρες» που θα στηρίξουν τις περισσότερες από αυτές τις χώρες και θα αποτρέψουν το ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Και φυσικά όλα αυτά θα πρέπει να υλοποιούνται σε μία περίοδο που οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες εφαρμόζουν προγράμματα ποσοτικής σύσφιγξης (QT) για να ελέγξουν τον πληθωρισμό χωρίς να προκαλέσουν υφεσιακή κρίση. Είναι ευνόητο ότι για να αποφευχθεί το οποιαδήποτε ατύχημα πρέπει να σχεδιασθούν όλα πολύ προσεκτικά. Αυτό ακριβώς θα αρχίσει να γίνεται στην κοινή συνεδρίαση Παγκόσμιας Τράπεζας και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείο στο Μαρρακές που θα παρακολουθήσουν με πολύ μεγάλη προσοχή επώνυμοι και σημαντικοί σχεδιαστές πολιτικής και διαχειριστές μεγάλων περιουσιακών στοιχείων. Όλοι καταλαβαίνουμε τους λόγους του παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Το κρατικό χρέος των αναπτυσσόμενων και φτωχών κρατών είναι ένα μεγάλο παγκόσμιο πρόβλημα που αφενός θα διαταράξει την παγκόσμια οικονομική ισορροπία και θα καταστρέψει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πλούτου εάν δεν διευθετηθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά αφετέρου η μεταρρύθμιση της διεθνούς αγοράς χρέους είναι ταυτόχρονα και η μεγάλη ευκαιρία για Big Business.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα;
Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα σηματοδοτεί την επιστροφή της χώρας στην διεθνή οικονομική κανονικότητα. Ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της νέας πραγματικότητας; Η Ελληνική οικονομία δεν αξιολογείται πλέον με το ελαφρυντικό της μνημονιακής περιπέτειας και με λογικές πολιτικό-οικονομικής στήριξης αλλά με τα ίδια περίπου κριτήρια που κρίνονται και οι υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες. Για να αποσπάσει η Ελληνική οικονομία την προσοχή της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας και να εκμεταλλευθεί την (λόγω επενδυτικής βαθμίδας) απρόσκοπτη πρόσβαση στα τεράστια κεφάλαια των πανίσχυρων διεθνών θεσμικών επενδυτών που μπορούν να τοποθετήσουν νέα κεφάλαια στην χώρα πρέπει να παρουσιάσει και να εφαρμόσει πολιτικές που θα παράγουν και θα προστατεύουν τον πλούτο. Βλέπει κανείς να ανακοινώνονται και να εφαρμόζονται τέτοιες πολιτικές;
Μάλλον ΟΧΙ. Η λιανική κατανάλωση λόγω της ανεξέλεγκτης ακρίβειας μειώνεται. Η κερδοφορία του τραπεζικού συστήματος συνεχίζει εδώ και πολλά χρόνια να μην βασίζεται την υγιή λογική της επιχειρηματικής πιστωτικής επέκτασης αλλά στην αναβαλλόμενη φορολογία και τα ληστρικά επιτοκιακά περιθώρια. Και τέλος το Ελληνικό δικαστικό σύστημα συνεχίζει να προκαλεί το κοινή λογική με τις πολύχρονες καθυστερήσεις και τις ακατανόητες πολλές φορές αποφάσεις του.
Περιγράψαμε επιγραμματικά γιατί παρά την πρόσφατη και θετικότατη εξέλιξη της επανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας το Ελληνικό χρηματιστήριο πέφτει με υπέρ-διπλάσιο ρυθμό από τα υπόλοιπα διεθνή και γιατί οι αποδόσεις των Ελληνικών ομολόγων παραμένουν τόσο υψηλές. Η Ελλάδα και η Ελληνική οικονομία βρίσκονται εκτός των radar της παγκόσμιας επενδυτικής κοινότητας γιατί δεν διαθέτουν αξιόπιστο παραγωγικό σχέδιο. Οι διαχειριστές των μεγάλων θεσμικών επενδυτών έχουν σοβαρότερα (π.χ. σύνοδος στο Μαρακές για το χρέος των αναπτυσσόμενων και των φτωχών χωρών) και πιο κερδοφόρα (π.χ. μεταρρύθμιση διεθνούς αγοράς χρέους) θέματα για να ασχοληθούν και να επενδύσουν τα κεφάλαια τους. Δεν θα είναι λοιπόν απίθανη εξέλιξη να δούμε σε ορατό χρονικό διάστημα τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου κοντά η ακόμα και κάτω από τις 1.000 μονάδες. Αναμφίβολα κακή εξέλιξη που μόνο προβλήματα θα προκαλέσει στην γενικότερη οικονομική θέση της χώρας.
Τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση για να αποτρέψει αυτήν τη δυσάρεστη κατάσταση; Να επιδοτήσει την εγκατάσταση αντι-κλεπτικών μηχανισμών στα μπουκάλια με το λάδι και στις συσκευασίες της φέτας, γιατί όπως πάνε τα πράγματα σε λίγο καιρό οι πιο φτωχοί καταναλωτές θα αναγκασθούν να τα κλέβουν από τα ράφια των super market για να τα δουν στο τραπέζι τους.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr