Οι πολίτες της Μόσχας είτε από αγωνία για το μέλλον είτε από σύνεση για τις πιθανές συνέπειες που θα είχε η οποιαδήποτε ασέβεια προς τον νεκρό, τίμησαν τον ηγέτη της ΕΣΣΔ. Τεράστιες ουρές ανθρώπων σχηματίσθηκαν έξω από το Μέγαρο των Συνδικάτων για να προσκυνήσουν την σωρό του.
Ποιος θρήνησε περισσότερο;
Τα ΚΚ σε όλο τον κόσμο συντονίστηκαν στην άμιλλα για τον μεγαλύτερο θρήνο και την καλύτερη αγιογραφία του Στάλιν. Ο Παλμίρο Τολιάτι ηγέτης του Κομμουνιστικό Κόμματος Ιταλίας και μετέπειτα «Nέστωρ» του Ευρωκομμουνισμού απέσυρε τους κομμουνιστές βουλευτές από τις κοινοβουλευτικές εργασίες, δηλώνοντας ότι τα μέλη και τα στελέχη του κόμματος προς το παρόν δεν είναι ικανά για άλλη εργασία, πέρα από τον θρήνο για τον Στάλιν. Η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας, δηλαδή του άλλου πόλου του Ευρωκομμουνισμού, ζήτησε την κήρυξη τριήμερου εθνικού πένθους, αίτημα που η δεξιά κυβέρνηση του Στρατηγού Ντε Γκωλ δέχθηκε χωρίς αντίρρηση.
Σε αντίθεση με όλους τους ηγέτες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος που έσπευσαν στην Μόσχα για την κηδεία ο Μαο παρέμεινε στο Πεκίνο. Την κομμουνιστική Κίνα εκπροσώπησε στην κηδεία το Νο.2 του κόμματος, ο πρωθυπουργός Τσου Εν Λαϊ. Ο Μαο αρκέστηκε στην διοργάνωση ενός όντως εντυπωσιακού μνημόσυνου στην πλατεία Τιενανμέν, όπου ο Στάλιν τιμήθηκε ως ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Ήταν η τελευταία φορά που ο Μαο δέχθηκε για τον εαυτό του την δεύτερη θέση στην παγκόσμια κομμουνιστική ιεραρχία.
Πρώτο ρήγμα μεταξύ Μόσχας-Πεκίνου
Το πρώτο σοβαρό δημόσιο ρήγμα στις σινο-ρωσικές σχέσεις δημοσιοποιήθηκε το 1956 στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, όταν ο διάδοχος του Στάλιν, ο Ν. Χρουστσόφ αποκήρυξε τον σταλινισμό. Τότε τα μέλη της κινέζικης αντιπροσωπείας (στην οποία δεν συμμετείχε ο Μαο) διαφώνησαν έντονα και δημόσια. Για τους Κινέζους κομμουνιστές ο Στάλιν δεν άνηκε μόνο στους σοβιετικούς αλλά στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Εκείνη την εποχή στην Κίνα ο Μαο παρουσιάζονταν ως διάδοχος και συνεχιστής του Στάλιν.
Η πολιτική του Ν. Χρουστσόφ για άμβλυνση των αντιπαραθέσεων του Ψυχρού Πολέμου και για Ειρηνική Συνύπαρξη προκάλεσε νέες εντάσεις στις σχέσεις ΕΣΣΔ-Κίνας. Ο Μαο υπονόμευε την πολιτική του Ν. Χρουστσόφ με σκληρή φιλοπόλεμη στάση. Ριζοσπαστική θέση που προτάσσονταν από τους κινέζους ως το απόλυτο ιδεολογικό-πολιτικό επιχείρημα για την διεκδίκηση της ηγεσίας του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Η ουσία όμως βρίσκεται πίσω από τις κλειστές πόρτες. Όπως γίνεται γνωστό μετά από πολλά χρόνια και από τα επίσημα αρχεία των δύο χωρών, ο Μαο εκβιάζει. Για να μην προκαλεί προβλήματα ζητά μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια και προηγμένη ατομική τεχνολογία. Τον Νοέμβριο του 1957 ο Μαο βρίσκεται στην Μόσχα για την επέτειο των 40 ετών από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Εκείνη την εποχή οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να εγκαταστήσουν πυρηνικά όπλα στην Ταιβάν. Ο Μαο ανταπαντά δηλώνοντας από την Μόσχα «Όσον αφορά την Κίνα, αν οι ιμπεριαλιστές εξαπολύσουν πόλεμο εναντίον μας, εμείς μπορεί να χάσουμε πάνω από 300 εκατομμύρια. Ε και λοιπόν…ο πόλεμος είναι πόλεμος. Τα χρόνια θα περάσουν και θα στρωθούμε στην δουλειά για να παράγουμε περισσότερα μωρά». Οι σοβιετικοί αγανακτούν, μέσα από την τραπεζαρία τους ο Μαο απειλεί τις ΗΠΑ.
Το Μεγάλο Άλμα προς τα εμπρός
Τον Αύγουστο 1958 οι Κινέζοι βομβαρδίζουν τα νησιά Kinmen (ή Quemoy) που βρίσκονται στην θαλάσσια περιοχή της Ταιβάν. Ταυτόχρονα υιοθετούν την πολιτική του Μεγάλου Άλματος προς τα Εμπρός (1958-1962) που απορρίπτει το σοβιετικό τεχνοκρατικό μοντέλο ανάπτυξης και υιοθετούν την ιδεολογική κινητοποίηση των μαζών ως μέθοδο ανάπτυξης. Πολεμικός κομμουνισμός των πρώτων χρόνων της μπολσεβίκικης επανάστασης. Οι σοβιετικοί διαφωνούν. Οι Ρώσοι σύμβουλοι αποσύρονται και τα προγράμματα οικονομικής βοήθειας και μεταφοράς ατομικής τεχνολογίας σταματούν. Η διακοπή της σοβιετικής υποστήριξης σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες και τις ριζοσπαστικές πολιτικές αλλαγές προκαλούν καταστροφή μεγάλων γεωργικών εκτάσεων. Η γεωργική παραγωγή μειώνεται δραματικά, ξεσπά λιμός και 20 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα. Οι σχέσεις των δύο «αδελφών» κομμουνιστικών κομμάτων διαρρηγνύονται εντελώς.
Στην κρίση της Κούβας το 1962 η Κίνα ξεπερνάει κάθε ανεκτό όριο επιθετικότητας εναντίον των ΗΠΑ και κριτικής στάσης απέναντι στην ΕΣΣΔ. Καταγγέλλει την σοβιετική υποχωρητικότητα με σκληρή και ακραία φιλοπόλεμη ρητορική «Τι νόημα έχει να διαθέτεις πυραύλους όταν δεν πρόκειται να τους χρησιμοποιήσεις;”. Η εκστρατεία της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-1969) είναι το αποκορύφωμα του Μαο-ικού ριζοσπαστισμού και της σύγκρουσης για την ηγεσία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Όμως ο μαοϊσμός δεν εξελίσσεται ποτέ σε πλειοψηφικό ρεύμα στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος. Η απαίτηση του Πεκίνου για αποκήρυξη της ΕΣΣΔ απορρίπτονταν από τους κομμουνιστές ηγέτες. Για όλους αυτούς η σοβιετική υποστήριξη είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία από ιδεολογική καθαρότητα. Ακολουθεί μία χρονική περίοδος (1966-1969) που χαρακτηρίζεται από συνοριακά επεισόδια μεταξύ των δύο χωρών και η έντονη σοβιετική στρατιωτική παρουσία στα σινο-σοβιετικά σύνορα. Ο Μαο φοβάται ότι οι σοβιετικοί θα τον ανατρέψουν και αναγκάζεται να αποδεχθεί το άνοιγμα στις ΗΠΑ όταν ο Λευκός Οίκος αντιδρά δημόσια και σθεναρά στην διερεύνηση των σοβιετικών για πιθανή χρήση πυρηνικών εναντίον της Κίνας (5 Σεπτεμβρίου 1969).
Ο δίαυλος Ουάσιγκτον - Πεκίνου
Η σύγκλιση της Κίνας-ΗΠΑ θεμελιώνεται σε μία μυστική επίσκεψη του Χ. Κίσινγκερ τον Ιούνιο του 1971 και επισημοποιείται το 1972 όταν επισκέπτεται την Κίνα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον που ευφυέστατα ενισχύει τους φόβους των κινέζων όταν ρωτά δημόσια τον Μαο «Πρέπει για παράδειγμα να αναρωτηθούμε, γιατί οι Σοβιετικοί έχουν περισσότερες δυνάμεις στα σύνορα απέναντι σας απ’ ότι έχουν στα σύνορα απέναντι από την Δυτική Ευρώπη». Το άνοιγμα του Μαο στις ΗΠΑ είναι μία σπουδαία γεωπολιτική κίνηση που εξισορροπεί την σοβιετική πίεση και βγάζει την Κίνα από την απομόνωση. Βαθμιαία η Κίνα εντάσσεται στο διεθνές γίγνεσθαι ενώ οι διάδοχοι του Μαο πετυχαίνουν να μετατρέψουν την Κίνα σε μία παγκόσμια οικονομική δύναμη.
Συμπέρασμα: Στην δεκαετία ’60 οι σινο-ρωσικές σχέσεις διαρρηγνύονται πλήρως και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα διασπάται επειδή οι κινέζοι κομμουνιστές υιοθετούν και προβάλουν ριζοσπαστική θέση εκβιάζοντας έτσι την ΕΣΣΔ επειδή η σοβιετική ηγεσία αρνείται να ικανοποιήσει τα κινέζικα αιτήματα για περισσότερη οικονομική βοήθεια και για απρόσκοπτη πρόσβαση στην ατομική-πυραυλική τεχνολογία.
Ο σημερινός συσχετισμός
Έχει περάσει από τότε σχεδόν μισός αιώνας. Και πάλι (όπως και τότε) η Ρωσία και η Κίνα βρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο έχοντας συμμαχήσει και πάλι εναντίον της Δύσης. Τότε η Ρωσία ήταν ο ισχυρός πόλος που έπρεπε να βοηθήσει οικονομικά και στρατιωτικά την Κίνα. Σήμερα αυτή η σχέση έχει αντιστραφεί. Η Κίνα είναι ο ισχυρός πόλος που πρέπει να βοηθήσει οικονομικά και στρατιωτικά την Ρωσία, που ήδη βρίσκεται σε πόλεμο με την Ουκρανία η οποία υποστηρίζεται από την Δύση. Τότε ο Μαο πέρασε τον Ρουβικώνα και διέκοψε τις σχέσεις με την ΕΣΣΔ όταν αντιλήφθηκε ότι η σοβιετική βοήθεια ήταν περιορισμένη.
Από τον Μάρτιο 2023 δύο από τα μέλη της προεδρικής φρουράς που είχαμε αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο μας (31 Ιανουαρίου-Όλοι οι άνθρωποι του (Κινέζου) Προέδρου και η επόμενη ημέρα του ΚΚΚ) διαχειρίζονται την οικονομία της Κίνας. Συγκεκριμένα ο Χε Λιφενγκ (He Lifeng) έγινε αντιπρόεδρος της χώρας και ο Λι Κιανγκ (Li Qiang) πρωθυπουργός. Αυτοί οι δύο υψηλόβαθμοι κομματικοί γραφειοκράτες πρέπει τώρα να λύσουν μία πολύ δύσκολη εξίσωση. Να αντιμετωπίσουν τα δομικά προβλήματα της κινέζικης οικονομίας και ταυτόχρονα να στηρίξουν οικονομικά και στρατιωτικά την Ρωσία που δοκιμάζεται στην Ουκρανία.
Αρκούν άραγε τα κινέζικα κέρδη από τις αγορές ρωσικού πετρελαίου σε πολύ χαμηλές (κάτω από τις διεθνείς) τιμές, για να διατηρηθεί ισχυρή η σινο-ρωσική σχέση. Μάλλον ΟΧΙ, η Κίνα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να βοηθήσει την Ρωσία. Και ο λογαριασμός έχει ήδη αρχίσει να έρχεται. Ήδη η μία μετά την άλλη οι χώρες της Δύσης απαγορεύουν το καμάρι της κινέζικης βιομηχανίας πληροφορικής, το πρόγραμμα κοινωνικής δικτύωσης Tik-Tok.
Ο πόλεμος 5G και η Ταϊβάν
Τι σημαίνει αυτό; Για όσους ξεχνούν. Θυμάστε τις μεγάλες θεωρίες και την προπαγάνδα για την παντοδύναμη και ταχέως ανερχόμενη κινέζικη εταιρεία τηλεπικοινωνιών Huawei που θα σάρωνε την παγκόσμια αγορά δικτύων 5G εξοβελίζοντας τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες.
Εμείς τότε διαφωνούσαμε (16 Ιουλίου 2020-Η μεγάλη σφαγή στην αγορά του 5G) και η πραγματική ζωή μας δικαίωσε. Πρόσφατα (31 Μαρτίου 2023) η Huawei ανακοίνωσε τα εταιρικά κέρδη 2022 πού ήταν μειωμένα και 44% σε σχέση με το 2020 και κατά 70% σε σχέση με το 2021. Λογικά οικονομικά αποτελέσματα αφού μόλις πρόσφατα τον Δεκέμβριο 2022 η Huawei ανακοίνωσε ότι θα κυκλοφορήσει το πρώτο κινητό τηλέφωνο Huawei 5G με γαλλική τεχνολογία Wiko. Ουσιαστικά όλα αυτά τα χρόνια η Huawei δεν κατασκεύαζε κινητά τηλέφωνα τεχνολογίας 5G γιατί δεν είχε δικαίωμα (είχαν επιβληθεί κυρώσεις) να χρησιμοποιεί Chip τεχνολογίας 5G της αμερικανικής Qualcomm. Τώρα με την σινο-γαλλική συμφωνία, αποκτά έμμεσα και περιορισμένα αυτό το δικαίωμα μέσω της Wiko. Η Huawei συνεχίζει να βρίσκεται εκτός αγοράς δικτύων 5G και αρκείται προς το παρόν στην αγορά Smartphones 5G.
Δεν θα αργήσει η στιγμή που ο Πρόεδρος Xi Jinping θα αναγκαστεί να διαβεί τον δικό του Ρουβικώνα. Είτε θα εγκαταλείψει, όπως ο Μαο, τους Ρώσους και θα επαναπροσεγγίσει τις ΗΠΑ, είτε θα ξεχάσει την Δύση και τις Δυτικές αγορές και θα επιτεθεί στην Ταιβάν. Τι θα αποφασίσει; Μάλλον η Ταιβάν είναι πολύ κοντά στην Κίνα.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr