Βραχυπρόθεσμες ανάγκες και μακροπρόθεσμοι στόχοι
Γίνεται παγκόσμια γνωστός το 1959 όταν καταθέτει στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και αναλύει την θέση του για τα αντικρουόμενα συμφέροντα που συνθλίβουν την νομισματική πολιτική της δεσπόζουσας χώρας (δηλαδή στην συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία, των ΗΠΑ) της οποίας το νόμισμα (δηλαδή στην συγκεκριμένη περίπτωση, το δολάριο), χρησιμοποιείται σαν παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Ο Triffin υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει, αφενός να εξυπηρετούν τις εγχώριες βραχυπρόθεσμες νομισματικές τους ανάγκες, αφετέρου τους διεθνείς μακροπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους τους. Ήτοι, αφενός να αυξάνουν (χρηματοδότηση ανάπτυξης) ή να περιορίζουν (έλεγχος πληθωρισμού) την ρευστότητα στο εσωτερικό, αφετέρου να ικανοποιούν αδιαλείπτως την διεθνή ζήτηση για συνάλλαγμα που θα χρησιμοποιούνταν από τις συμμαχικές χώρες για να αποτιμηθεί, διακινηθεί, ρευστοποιηθεί και διαμοιρασθεί ο παραγόμενος πλούτος. Εάν οι ΗΠΑ σταματούσαν την παροχή συναλλάγματος ο κύκλος του παγκόσμιου εμπορίου, όπως τον περιγράψαμε προηγουμένως, θα κατέρρεε. Άμεσο αποτέλεσμα θα ήταν η συστολή της οικονομίας, η λειτουργία δηλαδή της περιβόητης συσταλτικής σπείρας και η επανεμφάνιση της φτώχειας και της κοινωνικής αστάθειας. Ανεπίτρεπτες πολιτικά εξελίξεις, μην το ξεχνάμε ποτέ, βρισκόμαστε στον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι ευνόητο ότι με την αδιάλειπτη παροχή συναλλάγματος στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι οι ΗΠΑ ενίσχυαν τον διεθνή νομισματικό τους ρόλο άρα και την παγκόσμια εξουσία τους.
Πώς αποκτούσαν εκείνη την περίοδο οι συμμαχικές χώρες συνάλλαγμα για να εξυπηρετήσουν τον παραπάνω εμπορικό κύκλο; Είτε απ’ ευθείας, μέσω της αμερικάνικης οικονομικής βοήθειας σε μετρητά, είτε εξάγοντας ελεύθερα πλέον προϊόντα και υπηρεσίες που είχαν αποτιμηθεί σε δολάρια βάσει σταθερής ισοτιμίας με το εθνικό νόμισμα.
Για να ενταχθεί όμως μια χώρα σε αυτό το νομισματικό-εμπορικό σύστημα έπρεπε πρώτα να αποδεχθεί την συμφωνία Μπρέτον Γουντς, δηλαδή να συνδέσει το εθνικό νόμισμα με το δολάριο σε σταθερή ισοτιμία. Βάσει της συμφωνίας Μπρέτον Γουντς, μόνο οι ΗΠΑ είχαν την υποχρέωση να ανταλλάσσουν δολάρια με χρυσό βάσει της συμφωνημένης ισοτιμίας 1 Ουγκιά χρυσό=35 δολάρια. Οι υπόλοιπες χώρες είχαν την υποχρέωση να έχουν επαρκή αποθέματα σε χρυσό και συνάλλαγμα ώστε να κρατούν σταθερή (ελάχιστη απόκλιση 1%) την ισοτιμία εθνικού νομίσματος/δολαρίου που είχαν ανακοινώσει.
Η απειλή της κατάρρευσης
Σύμφωνα με τον R. Triffin, η νομισματική πολιτική του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια τις ΗΠΑ στην κατάρρευση λόγω της συνεχούς αύξησης του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών. Οι ΗΠΑ εξήγαγαν συνεχώς δολάρια (δηλαδή χρυσό) με την μορφή οικονομικής βοήθειας, δανείων και επενδύσεων σε όλο τον κόσμο. Έως πότε όμως θα επαρκούσαν τα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ για να στηρίζουν την κυκλοφορία ολοένα και περισσότερων νέων δολαρίων που όπως εξηγήσαμε διοχετεύονταν και στήριζαν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Η απάντηση που έδωσε ο R. Triffin σε αυτό το πρόβλημα ήταν η μεταρρύθμιση, με ευθύνη και καθοδήγηση των ΗΠΑ, του διεθνούς νομισματικού συστήματος προς ένα νέο αποθεματικό νόμισμα, που θα αντικαθιστούσε το δολάριο, δεν θα στηρίζονταν στον χρυσό η σε άλλα νομίσματα αλλά θα γίνονταν παγκοσμίως αποδεκτό συνεπώς θα αθροίζονταν στην παγκόσμια ρευστότητα επιτρέποντας στις ΗΠΑ να μειώσουν τα εμπορικά τους ελλείμματα ενώ ταυτόχρονα θα συνεχίζονταν η παγκόσμια πιστωτική επέκταση και η αύξηση του παγκόσμιου πλούτου.
Εκείνη την εποχή (1959-1960) οι παραπάνω απόψεις του R. Triffin, που έκτοτε αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία ως Δίλημμα (η Παράδοξο) Triffin (Triffin’s Dilemma) φαινομενικά αγνοήθηκαν. Επανήλθαν δικαιωμένες στην παγκόσμια οικονομική σκέψη το 1971, όταν οι ΗΠΑ αποχώρησαν από την συμφωνία Μπρέτον Γουντς. Ο R. Triffin είχε από το 1959 προβλέψει αυτή την εξέλιξη όταν διατύπωσε τις αντιρρήσεις του για την σύνδεση δολαρίου/χρυσού.
Επιστροφή στην Ευρώπη
O R.Triffin επιστρέφει στην Ευρώπη το 1977. Ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συμμετέχει ενεργά στις διεργασίες για την δημιουργία του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, που καταλήγουν το 1979 στην καθιέρωση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος (ΕΝΣ), ενός συστήματος συναλλαγματικών ισοτιμιών, που διατηρούσε σταθερές εντός στενών ορίων τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των ευρωπαϊκών νομισμάτων που συμμετείχαν στο σύστημα. Σε παγκόσμια κλίμακα έχουμε για πρώτη φορά συντονισμό των νομισματικών πολιτικών διαφορετικών (ευρωπαϊκών) χωρών. Είναι ο πρόδρομος της «Έκθεσης Ντελόρ» που θεμελιώνει την νέα συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Συμφωνία του Μάαστριχτ, 1991) και την δημιουργία του Euro (1999-2001 λογιστικό νόμισμα, 1/1/2002 κυκλοφορούν χαρτονομίσματα και κέρματα Euro).
Σύμφωνα με το ΔΝΤ στα τέλη 2022 τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα κατανέμονταν κατά τάξη μεγέθους με την παρακάτω σειρά.
1. Δολάριο ΗΠΑ: 59,79%
2. Ευρώ: 19.66%
3. Γιεν Ιαπωνίας: 5,26%
4. Λίρα Στερλίνα Βρετανίας: 4,62%
5. Γιεν Κίνας: 2,76% (ΣΣ:Το 1/3 των παγκόσμιων αποθεμάτων Γιεν βρίσκονται στην Ρωσία)
6. Δολάριο Καναδά: 2.45%
7. Δολάριο Αυστραλίας: 1,91%
8. Φράγκο Ελβετίας: 0.23%
9. Άλλα νομίσματα: 3,31%
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ έφθασε στα τέλη του 2021 στα 846,4 δισ. USD, ποσό ρεκόρ στην παγκόσμια οικονομική ιστορία αλλά πολύ μικρό ποσοστό 3,6% του ΑΕΠ των ΗΠΑ που το 2021 ήταν 23,32 τρισ. USD. Το 2005 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών βρίσκονταν στο υψηλότερο σημείο του αφού ήταν 6,3% του ΑΕΠ που τότε ήταν 13,04 τρισ. USD. Δηλαδή οι ΗΠΑ στα τελευταία 20 χρόνια αύξησαν θεαματικά το ΑΕΠ, μείωσαν δραστικά το έλλειμμα και παράλληλα το δολάριο παρέμεινε βασικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Πως πέτυχαν αυτό το όντως εντυπωσιακό επίτευγμα.
Δικαίωση μέσω του ευρώ
Τα πραγματικά στοιχεία δείχνουν ότι το Euro λειτουργεί ακριβώς όπως περιέγραψε το 1951 ο R. Triffin την παγκόσμια νομισματική μεταρρύθμιση. Ένα νέο νόμισμα, πλήρως αποσυνδεμένο από τον χρυσό και από τα υπόλοιπα νομίσματα, που είναι αποδεκτό παγκοσμίως, γι’ αυτό και αντικαθιστά το δολάριο στις παγκόσμιες συναλλαγές, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να μειώνουν τα ελλείμματα τους, ενώ ταυτόχρονα η παγκόσμια ρευστότητα και πιστωτική επέκταση ενισχύονται και ο παγκόσμιος πλούτος αυξάνεται.
Συμπέρασμα: Από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου έχουν περάσει σχεδόν 80 χρόνια. Σε αυτό το μακρύ ιστορικά και χρονικά διάστημα οι ΗΠΑ έχουν λύσει δύο βασικά συστημικά προβλήματα που ταλαιπώρησαν και οδήγησαν στην παρακμή τις παλαιότερες αυτοκρατορίες. Έχουν διατηρήσει αλώβητη την αξιοπιστία του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος παρ’ ότι έχει αποσυνδεθεί από τον χρυσό αφού η οικονομία των ΗΠΑ δεν κινδυνεύει πλέον από τα ελλείμματα επειδή με την νομισματική μεταρρύθμιση και την εισαγωγή-κυκλοφορία του Euro από αναδεικνύεται στο δεύτερο παγκοσμίως αποθεματικό νόμισμα ενισχύεται η παγκόσμια πιστωτική επέκταση και ρευστότητα και συνεπαγωγικά ο παγκόσμιος πλούτος. Ο καπιταλισμός θριαμβεύει.
Στην ίδια ιστορική περίοδο, ο ισχυρός και δαπανηρός στρατός εξασφαλίζει την εδαφική επέκταση, δηλαδή όπως συνέβαινε και στις αρχαίες αυτοκρατορίες φέρνει έσοδα με κατακτήσεις και δεν υπονομεύει την οικονομία. Την δεκαετία ’90 η ισχύς του ΝΑΤΟ συμβάλει στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την επέκταση της καπιταλιστικής Δύσης προς τις χώρες της κέντρο-ανατολικής Ευρώπης. Σε λιγότερο από 30 χρόνια οι οικονομίες αυτών των χωρών ξεπερνούν την κρίση της μετάβασης και αρχίζουν να συνεισφέρουν στην παγκόσμια ανάπτυξη. Κατ’ εξοχή παράδειγμα η Πολωνία που διαθέτει πλέον μία πολύ ισχυρή και ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία.
Ρωσία-Ουκρανία-ΕΕ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία άρχισε όταν ο Ρωσικός στρατός εισέβαλε στην χώρα. Αιτία της Ρωσικής εισβολής η απόφαση των Ουκρανών να ενταχθούν στους θεσμούς της συλλογικής Δύσης (Ε.Ε και ΝΑΤΟ), δηλαδή να αλλάξουν γεωπολιτικό στρατόπεδο. Επί της ουσίας η Ρωσία αντιδρά γιατί η Δύση επεκτείνεται. Πάλι ο στρατός αναλαμβάνει να φέρει καινούργια εδάφη ενισχύοντας σε πρώτη φάση την Ουκρανική αντίσταση. Ο Ζ. Μπρεζίνσκι πολύ εύστοχα και πολύ έγκαιρα έχει περιγράψει το διακύβευμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία λέγοντας «Χωρίς την Ουκρανία η Ρωσία είναι μία χώρα. Με την Ουκρανία η Ρωσία είναι μία αυτοκρατορία». Αν στην παραπάνω δήλωση του Ζ. Μπρεζίνσκι αντικαταστήσουμε την «Ρωσία» με την «Ε.Ε» θα αποτυπώνεται και πάλι επακριβέστατα η ουσία της σύγκρουσης.
Η καπιταλιστική δύση έχοντας λύσει τα βασικά συστημικά προβλήματα που ταλαιπώρησαν και οδήγησαν στην παρακμή τις ιστορικές αυτοκρατορίες, έχει ξεκινήσει από το 1990 την επέκταση προς την Κεντρική Ευρώπη και την Ευρασία. Όχημα της επέκτασης, το κοινωνικά θελκτικό φιλελεύθερο πολιτικό-οικονομικό μοντέλο που συνεγείρει τις κοινωνίες αυτών των χωρών που στρατεύονται εθελοντικά εναντίον της Ρωσικής εισβολής.
Η ιστορικά δικαίωση του Λένιν 100 χρόνια μετά. Στις μάχες που διεξάγονται στα αχανή πεδία των πάλαι ποτέ σοβιετικών δημοκρατιών, επιβεβαιώνεται ότι ο «ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού»
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr